Herinneringen aan de bevrijding op 1 maart 1945

(door Sef Derkx)
Op 1 maart 1945 werd Venlo bevrijd, Blerick op 3 december 1944. In de drie tussenliggende maanden was de Maas frontlinie. Tot een jaar of tien geleden kwamen ieder jaar op de eerste maart velen in het Rosarium samen om stil te staan bij het einde van de oorlog. Op een onzalig moment is op instigatie van toenmalig burgemeester Hubert Bruls besloten deze plechtigheid van de kalender te halen. De gebeurtenissen lagen te ver in het verleden, was de redenering. Het was daarom verstandig om de herdenking van de lokale bevrijding te laten opgaan in de nationale vieringen van 4 en 5 mei. Met het besluit werd geen recht gedaan aan de bijzondere. plaatselijke historie. En dan zeg ik het nog heel netjes. 

Bevrijdingsmonument in het Rosarium (particuliere collectie)

Veel tachtig-plussers staat de dag van de bevrijding in het geheugen gegrift. Mijn ouders woonden met hun kinderen destijds in de Van Bommelstraat, een zijstraat van de Kaldenkerkerweg. Mijn broer Harry

Derkx (1939) was vijf, maar koestert nog herinneringen aan de hectische uren, waarin de bevrijders werden verwelkomd: “We zaten thuis. Op straat hoorden we mensen roepen dat de bevrijders eraan kwamen. Ik ben gaan kijken op de hoek van de Van Bommelstraat en de Kaldenkerkerweg, bij de bakkerij van de familie Houben. Op de tanks zaten zwarte militairen. We keken onze ogen uit. Op een gegeven ogenblik werd er vanuit panden aan de Kaldenkerkerweg door Duitsers op de tanks geschoten. Het vuur werd beantwoord. De Duitsers kwamen naar buiten en werden met de handen boven het hoofd afgevoerd.”
 

Harry Derkx is het jongetje helemaal rechts, boven links is Jan Sterck, de foto is gemaakt in de Tweede Wereldoorlog (collectie Jan Sterck)

De vijfjarige zat op de kleuterschool bij de ursulinen, Duitse zusters van origine. Op zekere dag kwam het gesprek op wat de kinderen wilden worden, als ze later groot zouden zijn: “Ik schijn gezegd te hebben: een officier op een paard, maar gènne Pruus!” De zuster moest er erg om lachen. Ik heb het nog vaak gehoord, dat ik die opmerking maakte. Wat hem eveneens is bijgebleven, is de warme chocolademelk die hij als kleuter kreeg van Amerikaanse soldaten. Het was een ware traktatie.

Jan Sterck als leerling van de lagere school (collectie Jan Sterck)

In de Van Bommelstraat woonde ook Jan Sterck (1930). Hij was zeven jaar ouder en zijn herinneringen zijn gedetailleerder. De krasse negentiger staat het nog allemaal helder voor de geest: “Tegen het einde van de oorlog had ik aan de muur van mijn slaapkamer landkaarten geprikt. Daarop hield ik met vlaggetjes bij hoe het front verliep in Rusland. Onze buurjongen was Jan Snellen, leerling van het gymnasium. Bij hem thuis luisterden we naar de Engelse zender. We wisten dat het door de bezetter verboden was, maar dat hield ons als tieners niet tegen.”

De Waarheid, editie Venlo, 23 juni 1945 (met dank aan Gerrit van der Vorst)  

Buurjongen Jan Snellen zou na de oorlog status verwerven in de journalistiek als de Venlose correspondent van het communistisch dagblad De Waarheid, de grootste krant van Nederland na de bevrijding. Met zijn onthullingen was hij echt de luis in de pels van het Venlose establishment. Hij noemde man en paard in De Waarheid. Op 25 juni publiceerde hij de namen van zes Venlose ‘groot-collaborateurs’, aannemers en houthandelaren die elk een vermogen verdiend zouden hebben met hun leveringen aan de nazi’s.

Bevrijders van Venlo (met dank aan Piet Braem)

Terug naar het bevrijdingsuur, naar donderdag 1 maart 1945 om vier uur in de middag. Jan Sterck was in het klooster van de ursulinen aan de voet van de Kaldenkerkerberg: “We hoorden mitrailleurvuur en gingen naar buiten. Er kwamen tanks van de berg af rollen. Het waren Amerikanen, dat zagen we aan de sterren die op tanks geschilderd waren. We waren stomverbaasd, want we hadden verwacht dat we bevrijd zouden worden door de Engelsen vanuit Blerick. Vanuit het struikgewas bij het Casino werden de bevrijders onder vuur genomen. De tanks stopten, draaiden de geschutskoepel en schoten terug. Wij stonden op korte afstand toe te kijken. De Duitse militairen kwamen tevoorschijn en werden afgevoerd.”

Jan ging achter de Amerikaanse tanks aan. Aan de Waterleidingsingel zag hij hoe Duitse militairen op de vlucht sloegen. Ter hoogte van hotel Wilhelmina stokte de opmars van de bevrijder voor korte tijd. Jan Sterck: “Ik ben naar huis gegaan. We hadden bijna niets meer te eten. Maar daar kwam gauw verandering in. Van de Amerikanen kregen we een soort van Liga-pap. Die lag niet zo zwaar op de maag. Wat ik me ook nog goed herinner zijn de boterhammen met pindakaas. De bevrijders deelden sigaretten uit - Chesterfield meen ik me te herinneren - maar ik rookte niet. 

Bevrijders op de Kaldenkerkerweg; dame met witte schort is de moeder van Jan Sterck, de jongedame met de lichgekleurde jurk zijn zus (met dank aan Jan Sterck)

Bij ons in de buurt waren in de dagen na de bevrijding overal straatfeesten. Er hingen vlaggen en op veel plekken werd gedanst. Maar ik was een schooljongen, dus dansen was niet aan mij besteed.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.