Van nul tot nu van woensdag 16 december 2020 - Eens was Venlo kleintje in Hanzeverbond

- door Albert Lamberts -

Ik had het beloofd: even terugkomen op het Hanze-verleden van Venlo. Herinnert in Venlo nog iets aan dat Hanze-verleden? Jawel. Sinds enkele jaren kennen we in Venlo de Hanzeplaats, het pleintje voor het stadskantoor. En verder? Ik zou het zo niet weten. Alleen in de geschiedenisboeken over Venlo staat vermeld, dat de stad sinds 1481 lid was van dit eens toch wel machtige handelsverbond.

Slechts de naam Hanzeplaats herinnert aan Venlo's Hanze-verleden (foto Albert Lamberts)

Wat was dat Hanze-verbond eigenlijk? In het begin van de 13^e eeuw hadden enkele grote steden in wat nu Noord-Duitsland is, Hamburg en Lübeck, een verbond opgericht om hun handel te beschermen tegen piraten op zee en bandietenbendes op land. Het verbond werd Hanze genoemd. Hanze, in het Latijn Hansa, was van oorsprong  het recht waarvoor handelslui aan een stad, streek of rijk moesten betalen om er handel te mogen drijven. Hamburg en Lübeck en in hun kielzog steeds meer steden, die op handelsgebied wat voorstelden, sloten zich bij dit verbond aan en spraken onder elkaar af, dat hun inwoners recht hadden om te handelen in de aangesloten steden zonder daarvoor te hoeven betalen. Ook in Vlaanderen en in Noord-Frankrijk waren dergelijke verbonden gesloten. Vrijhandel. Daar kwam het op neer.

Iedere stad, die op handelsgebied van enig belang was kon zich onder de lucratieve en vooral ook beschermende paraplu van de Hanze scharen. Bij die club sloot zich dus ook Venlo aan, in 1481, een kleine veertig jaar, nadat Venlo zijn stadsrechten had ontvangen met de daarmee gepaard gaande privileges van markt, overslag en tolrecht. Zomin er veel aan het Hanze-verleden van Venlo herinnert, zo summier ook zijn de gegevens over het lidmaatschap. In alle nederigheid moeten we ook vaststellen, dat Venlo maar een ‘klein jongetje’ was in de Hanze-familie. De vroegere geschiedschrijvers van Venlo zoals Keuller en Uyttenbroeck doen het Hanze-verleden af in wat algemene bewoordingen. De laatste schrijft in deel 1 van  Bijdragen tot de Geschiedenis van Venlo: de Hanze Alemannia telde niet minder dan 90 steden… Onder 14 thans Nederlandsche steden behoorden sinds 1481 Venlo en Roermond tot de Hansa. Dat betekende dat Venlo nog net het staartje van de glorieuze Hanze-tijd meemaakte, want na de ontdekking van Amerika door Columbus in 1492 en door het strijdgewoel tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) taande  de macht van het verbond. Keuller schreef in zijn werk Geschiedenis en Beschrijving van Venloo (in 1843): de Hanzeatische steden, welke tot vier en tachtig in getal waren…

De sinds eeuwen allerbequamste haven tusschen en Luik en Dort (foto uit: Venlo in oude ansichten)

Over het aantal Hanze-steden lopen de meningen sterk uiteen. In de feestzaal van het prachtige stadhuis van Hamburg zijn de wapens van 62 van de Hanze-steden  aangebracht. Het Venlose stadswapen hebben de gids en wij met het voorbeeld erbij niet kunnen ontdekken. En juist op dat stadswapen staat een symbool van de handel: het anker. Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid verwijst dit anker, onder de leeuw aangebracht, op de (Maas-)handel. Een ander bewijs voor de nederige Hanze-plaats van Venlo is ook het feit, dat op vergaderingen van vertegenwoordigers van de Hanze-steden Venlo zich met andere ‘kleintjes’ altijd liet vertegenwoordigen. Overigens, volgens een vriend zou in het stadhuis van Lübeck wel het stadswapen van Venlo figureren onder alle andere wapens van Hanze-steden.

Hamburg, Bremen en vooral Lübeck waren de laatste echte Hanze-steden en stralen nog steeds iets van de Hanze-grandeur uit.

O ja, als u op de weg nummerborden op Duitse auto’s ziet, die beginnen met de letters HH of HB dan heeft u te maken met een auto uit Hanzestadt Hamburg of Hanzestadt Bremen.

Er is in 1980 door steden aan de IJssel een nieuwe Hanze opgericht in Nederland; geen handelsverbond, maar een verbond op het gebied van cultuur en toerisme. Negen leden, waaronder Kampen, Hattem, Zutphen en Deventer. Nee, Venlo heeft zich (nog?) niet aangemeld, al vond burgemeester Scholten, zelf afkomstig uit Hanzestad Deventer, enkele jaren geleden dat Venlo zich moest aansluiten.

Verder echter niets over vernomen.

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.