Tijdmachine naar de Maagdenberg van 1900

 - door Sef Derkx - 

Afgelopen dagen verschenen op de Facebookgroep Groot Venlo van Arcen tot Belfeld twee prachtige, onbekende foto’s van rond 1900. We moesten even kijken, maar het is de Maagdenberg aan de oostkant van de stad. Richting Groote Heide loopt een zandpad omhoog, de huidige Zwarteweg. 

We weten de locatie zeker door aantekeningen op de achterzijde van de foto’s. De opnames zijn gemaakt op een zomerdag. De bomen staan vol in het blad. De fotograaf heeft zijn houten statief met camera opgesteld en is onder zijn zwarte doek gekropen. Drie kinderen, van wie er twee bij zijn gaan zitten, kijken toe met een mengeling van geamuseerdheid en interesse. Een heer draait zich om naar de camera.

Rechts zien we de frontgevel van het pompstation van de waterleiding. Op maandag 4 februari 1889 werd de waterleiding in gebruik genomen. Burgemeester Ch. Houben stelde de installatie in werking en onthulde een granieten gedenksteen in de voorgevel van het machinegebouw.

De tweede foto heeft net een ander standpunt, de lichtval is anders en de kinderen ontbreken. Bij de splitsing van Waterleidingsingel en Zwarteweg loopt een man, een tweede persoon komt hem tegemoet. Op een van de foto’s staat als eigendomkenmerk een ovalen firmastempel: La Rivière & Voorhoeve – Uitgeverszaak – Brink, Zwolle. De gerenommeerde drukkerij en uitgeverij bestond sinds 1888. De firma gaf ook prentbriefkaarten uit. Beide foto’s zijn afkomstig uit het archief van de firma.  

Wat is het toch met oude foto’s en prentbriefkaarten? Mijn vader verzamelde ze zo’n vijftig jaar geleden, plakte ze in albums en schreef er allerlei informatie bij die hij haalde uit boeken of die hij uit zijn eigen geheugen opdiepte. Hoe vaak heb ik al in de albums gekeken en de notities in zijn karakteristieke handschrift gelezen? Ontelbare malen. Het is een milde, onschuldige vorm van beeldverslaving. Steeds ontdek je nieuwe details en verbanden. Bijna alle mensen op de foto’s zijn overleden. Het is dat mijn vader de namen van veel van hen erbij heeft gezet, anders had ik nooit geweten wie het waren en was iedereen nu naamloos. Geen namen meer, elke herinnering uitgewist door de tijd. Het Venlo van nu is een andere stad. Maar toch door foto’s als deze zijn de stad van vroeger en de levens van mensen onvergankelijk geworden.

Foto’s werken als een tijdmachine. Op vleugels van de verbeelding word je als het ware de foto ingetrokken en stap je zo het leven binnen van Venlonaren, die op een mooie zomerdag rond 1900 kijken naar een fotograaf die heel omstandig zijn apparatuur heeft neergezet. Je hoort de drie kinderen met elkaar praten in het Venloos, vragen stellen wat dat moet met die foto. Twee vluchtige momenten in het Venlo Oost van zo’n 120 jaar geleden, twee ogenblikken die na het klikken van de sluiter tot in eeuwen der eeuwen vastliggen.

 

Tot slot. Het toponiem Maagdenberg zorgt vaak voor een glimlach, zeker als daarbij de naam van de nabij gelegen straat wordt genoemd: de Leutherweg. De eeuwenoude verbinding tussen Venlo en het dorpje Leuth vlak over de grens. Hoe komt Venlo aan een Maagdenberg? In het huidige kloosterkwartier lag het klooster van de zusters van Onze Lieve Vrouw en van de heilige Ursula en de Elfduizend Maagden. Een mondvol inderdaad. Het welbekende Ursulastraatje herinnert aan het klooster. 

De voormalige kloosterkapel kennen wij nu als Domani, als Paterskerk of als Mariaweyde. Een oudere naam van het bedehuis is Ursulakapel. Het klooster was welvarend, mede door schenkingen van rijke gelovigen die daarmee onder meer hoopten op een mooi plekje in de hemel. De religieuzen hadden veel gronden buiten de stad in bezit, waarschijnlijk ook tegen het hoogterras bij de Leutherweg.

(Met dank aan Math Aerts en Ellen Fila).

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.