- door Sef Derkx -
We werden in Tegelen verwacht bij een aspergediner. Je bewijst de koningin van de groenten geen eer met het drinken van enkel en alleen water. Integendeel. Hare Majesteit Asperges schept er behagen in wanneer we wijn drinken. Rijden beïnvloedt de drinkvaardigheid. Openbaar vervoer is ook in dit geval een uitkomst. Dus namen we de bus naar Tegelen. Een voortreffelijke keuze, want bij binnenkomst in De Harmoniezaal stond een aperitief klaar. We zaten met veel Venlonaren in de zaal en de stemming steeg. Op zeker moment werd het welbekende Petatte Nelke ingezet. De beginstrofe gaat als volgt: En as we weer nao Tegele gaon, dan gaon weej nao Petatte Nelke, dao drinke weej ein glaeske beer en hebbe lol en vuuël plezeer.
De
oorsprong van dit charmante volksliedje is met raadselen omgeven. Naspeuringen
in de tekstboekjes van de revues die in het vooroorlogse Venlo werden
opgevoerd, leveren niets op. Gelet op de tekst is het liedje niet-Tegels van
origine. Als inwoner van Tegelen zing je niet: En as weej weer nao Tegele gaon. Er is immers iets grondig mis met
je ruimtelijke oriëntatie, wanneer je zingt dat je naar Tegelen gaat als je er
al bent.
Het
liedje is een ode aan de legendarische kasteleinse Petronella Schreurs-Muller
(1871-1952). Ze hield café aan de Hoogstraat. Haar man Joes sprong bij achter
de tapkast na zijn werk als ijzergieter bij de Globe. Bij het etablissement dat
niet groter was dan een huiskamer, lag een beugelbaan. Haar bijnaam kreeg
Petronella omdat ze aardappelen schilde voor de religieuzen en de bezoekers van
de kloosters in Steyl. In de hoogtijdagen van het roomse leven waren dat er
enkele honderden.
De melodie van Petatte Nelke is van de mars Mein Herz das ist ein Bienenhaus van de Tsjechische componist Hermann Josef Schneider. Bienenhaus was een populair liedje in het begin van de vorige eeuw. Het gaat over de trouweloosheid in de liefde van jongemannen. Klik hier: Mein Herz das ist ein Bienenhaus.
Er waren prentbriefkaarten met de tekst en een tekening van een zingende en drinkende jongeling omcirkeld door bijen met bedroefde meisjesgezichtjes. Het zou tegenwoordig niet meer kunnen.
In Petatte Nelke wordt gezongen dat de kasteleinse suiker in het bier doet. Waarschijnlijk wordt alt bedoeld, een zurig bier dat vooral in de zomermaanden werd genuttigd. Wie het te krets vond, kreeg er wat suiker in. Alt was tot het einde van de negentiende eeuw populair in Limburg en de Duitse grensstreek. Het streekbier moest echter vanaf die tijd gaandeweg veldruimen voor een nieuw biersoort: pilsener.
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
Beste Sef,
BeantwoordenVerwijderenIch wil effe reagere op dien artikel euver Petatte Nelke. Veurop gesteld, ich weit ouch neet wae “En as weej wir nao Tegele gaon…” gesjreve haet.
Dôw suggereers det det genne Tegelse ken ziën gewaes of nag erger det ‘t liedje neet van Tegelse origine is.
Ich citeer: “Gelet op de tekst is het liedje niet-Tegels van origine. Als inwoner van Tegelen zing je niet: En as weej weer nao Tegele gaon.
Er is immers iets grondig mis met je ruimtelijke oriëntatie, wanneer je zingt dat je naar Tegelen gaat als je er al bent.”
En dao geisse de mis is.
Zoë wie ‘nne Venlonaer naor “de stad” geit as hae ‘t centrum bedoelt en woë ze op de dörpe “naor ‘t dörp gaon” zoë geit ‘nne Tegelaer naor Tegele as ‘t centrum bedoeld wuërt. Aangezien de café van Joës en Petatte Nelke in ‘t centrum loog is ‘t bes meugelik det ‘t liedje toch van Tegelse origine is cq. door ‘nne Tegelenaer is gesjreve en is d’r dus niks mis met de ruëmtelikke oriëntatie.
Doot d’r dien veurdeil mei-j.
Mvrgr.
Jean Denessen