- door Sef Derkx -
Bijna een hele generatie Duitse jongens en jongemannen werd in 1914 als kanonnenvoer de Eerste Wereldoorlog ingestuurd. Aan het front waren ze als vogeltjes voor de kat. De schrijver Erich Maria Remarque was een van deze soldaten. Hij overleefde en schreef in de jaren twintig de magistrale anti-oorlogroman Im Westen nichts Neues. Zijn boek maakt duidelijk dat wie niet sneuvelde op het slagveld, geestelijk als dood moest zien verder te leven. Het werd wereldwijd een bestseller. Alleen al van de Duitse versie gingen in een jaar tijd een miljoen exemplaren over de toonbank. Lees het, laat het in godsnaam niet ongelezen. Juist nu. Remarque gaf het het volgende motto mee:
Dieses Buch soll weder eine Anklage
noch ein Bekenntnis sein.
Es soll nur den Versuch machen,
über ein Generation zu berichten,
die vom Kriege zerstört wurde -
auch wenn sie seinen Granaten entkam.
De roman is inmiddels drie maal verfilmd. Recentelijk voor het eerst door een Duitse regisseur, Edward Berger. De film wordt meteen naar voren geschoven als een Oscarkandidaat in 2023. Te zien op Netflix. In een interview met Het Parool zegt Berger, dat het hoog tijd werd om het Duitse perspectief te tonen: ‘Remarque beschreef op basis van zijn eigen frontervaringen geen heldenverhaal. Het gaat om jongemannen, vaak nog tieners, die naar het front worden gestuurd om het vaderland te verdedigen. Zij denken aan heldendom, maar komen in een regelrechte hel terecht.’
Hoe verschrikkelijk is het dat de geschiedenis zich telkens herhaalt. Ook in Europa.
De eerste verfilming van het boek dateert van 1930. De Amerikaanse productie All quit on the Western front van regisseur Lewis Milestone werd destijds met twee Oscars bekroond. Vanwege de uitgesproken antimilitaristische toonzetting werd de film in Duitsland verboden. Niets stond Duitsers echter in de weg om All quit on the Western front te gaan zien in Nederlandse grensplaatsen. En dat gebeurde. Alleen al in de eerste maand kwamen twintigduizend Duitsers naar… de bioscopen in Venlo.
Bioscoopeigenaren moesten op sommige dagen om twaalf uur met matinee voorstellingen beginnen om de toestroom te kunnen verwerken. De Duitse spoorwegen zetten extra treinen naar Venlo in. De politie had het er maar druk mee. Zeker toen het gerucht de ronde deed dat in Kaldenkerken honderd nazi ’s klaarstonden die naar Venlo wilde komen om de bezoekers de bioscoop uit te slaan. Agent Stevens vatte post bij het Rembrandttheater aan de Parade maar kon in het nachtrapport meedelen dat niets bijzonders was voorgevallen. Een week later, op 28 februari 1931, ontstond er enige opschudding toen iemand in de zaal opsprong en riep: ‘Nie wieder Krieg!’. Bij dit ene incidentje zou het blijven.
De Duitse bioscoopbezoekers kregen in het voorprogramma ‘Een bezoek aan Limburgs eenige havenplaats Venlo’ te zien. De vijftien minuten durende documentaire was in opdracht van het gemeentebestuur van Venlo vervaardigd door Filmbedrijf Polygoon. De titel was schromelijk overdreven. Limburg telde meer havenplaatsen. Maar de haven van Venlo was in 1929 en 1930 gemoderniseerd en ontsloten met een spoorlijn. De operatie had bijna een half miljoen gulden gekost. Een lieve duit en dat wilde men weten. Vandaar dus dat pocherige ‘eenige havenplaats’. Wat betreft de keuze voor de titel van de documentaire zal de stadshistorie zeker een rol hebben gespeeld. Venlo dankte een groot deel van zijn welvaart aan de uitstekende ligging aan de Maas.
Op maandag 8 september 1930 werd de haven heropend door prins Hendrik. Staande op een schip knipte hij een lint door. Het lint werd vliegensvlug uit het water gehaald en vervolgens gewassen, gestreken en in stukken geknipt. Alle meisjes die een rol hadden gehad in het officiële programma van die dag kregen een stuk om als haarstrik te gebruiken. De oudste documentaire over Venlo laat de stad zien, die in de oorlogsjaren ophield te bestaan. Als je kijkt naar de beelden, stap je over de drempel van je eigen levensjaren en wandel je als het ware door het Venlo van je ouders en grootouders.
Niet alleen in de jaren dertig van de vorige eeuw was Venlo een belangrijke havenplaats. Ook in de periode van de wederopbouw was er veel bedrijvigheid en dat duurde voort tot eind jaren zestig. Iconisch op de lage loswal is decennia de laad- en loskraan geweest van houthandel Van Liebergen. Het was een landmark, die talloze malen op beeld is vastgelegd. De lage loswal is recentelijk opnieuw ingericht als verblijfsplein en amfitheater, waar mensen kunnen recreëren en ontspannen. Het is bovendien en overgang tussen de binnenstad en de uiterwaarden van de Maas. De herinrichting zorgt voor meer levendigheid. Als sluitstuk ervan is onlangs een kraan op de lage loswal geplaatst. Die deed vanaf 1926 dienst bij de stuw van Belfeld en is vele jaren later overgebracht naar Velden. Nu staat de kraan op de lage loswal, als herinnering aan zijn beroemde voorganger: de kraan van Van Liebergen.
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten