Van nul tot nu van woensdag 4 januari 2023 - Een protestantse vermaning

 - door Albert Lamberts -
Toen de Venlose pater Schlooz in India werkte werd hem wel eens verweten dat hij hindoes op hun sterfbed alsnog tot het katholieke geloof trachtte over te halen.  Dat was echter wel zo ongeveer het laatste dat pater Schlooz zou doen. Zoals een goed christen betaamt was pater Schlooz er op de eerste plaats om armen te helpen, hongerigen te voeden en dorstigen te laven. Zieltjes winnen had bepaald niet de hoogste prioriteit.

De protestantse kerk in Venlo voor de door katholieken gesaboteerde uitbreiding in 1719 (collectie Albert Lamberts)

 
Dat is natuurlijk binnen de diverse godsdiensten ook wel anders geweest. Niet direct de zieltjes winnen, het ‘redden’ op het laatste moment. Ook ingegeven door onverdraagzaamheid. Het veroordelen van andersdenkenden en het achterstellen van andersdenkenden was toch eeuwenlang de gang van zaken. Bij het Verdrag van Venlo in 1543, waarbij het hertogdom Gelder overging in Habsburgse handen,  werd nadrukkelijk bepaald dat het katholicisme de enige godsdienst behoorde te zijn. En in het zogeheten Barrière-tractaat van 15 november 1715, waarbij onder andere werd vastgelegd dat de vesting Venlo definitief tot de Nederlanden ging behoren, werd expliciet opgenomen, dat openbare ambten slechts aan katholieken mochten worden toegewezen.
 
Op deze plaats is wel vaker gewag gemaakt van de animositeit tussen katholieken en protestanten in Venlo en meestal waren het de katholieken, ver in de meerderheid, die de protestanten in Venlo het leven zuur maakten. Maar er waren korte periodes, dat de magistraat in Venlo in protestantse handen was, zoals in 1579. Toen koos de stad – lees magistraat - ook de kant van de protestantse Willem van Oranje in de strijd tegen het katholieke Spanje. In 1732 was Venlo weliswaar overwegend katholiek, maar behoorde dus sinds het gesloten Barrière-tractaat tot de Republiek der Nederlanden, waar de protestantse religie stevig de overhand had.  En zo kon het dus gebeuren, dat er op 30 juni 1732 een placaat werd verspreid, waarin expliciet het Overquartier van Gelderland en de stad Venlo werden gemaand. 
 
Leest u maar mee:
De Staaten Generaal der Verenighde Nederlanden Willen den genen die dezen zullen zien of hooren leezen / salut / doen te weeten: Alsoo wij onderricht werden / dat binnen Venlo eenige Roomsche Priesters of Monniken haar onderstaan te koomen bij Persoonen van de Gereformeerde ware Christelijke Religie / wanneer die ziek en krank zijn / om dezelve van Religie te doen veranderen / zonder  van zoodanige Persoonen daar toe geroepen te zijn.
 
SOO IS ‘T: dat Wij om tegen zoo onbehoorlijke maniere van doen te voorzien / goedgevonden hebben bij dezen expresselijk te verbieden en te interdiceeren / dat geen Roomsche Priesters of Monniken / of andere zoogenaamde Geestelijke Persoonen / binnen de stad van Venlo / en in het gedeelte van het Overquartier van Gelderland / onder Onzen Staat ressorterende / met hare Sacramenten / cruyssen / Waskaarsen / … zullen mogen komen op zieke en kranke Persoonen van de Gereformeerde waare Christelijke Religie / schoon van eenige Haarer Paapsche Vrunden daar toe mogten werden versogt / ten waare aldooren de sieke op goeden verstanden zijnde / verklaart hadde aan den sieketrooster of aan een van de Gereformeerde Predikanten aldaar / dat hy van religie was verandert / en van een Roomsche Priester of Munnik gedient wilde wesen / op poene (straf) / dat de soogenaamde Paapsche Geestelijke Persoonen / die t’ eeniger tijde / contrarie dese onse goede meeninge en intentie / souden mogen komen te doen / als wederhoorige aan onse beveelen en ordonnantie / de stad van Venlo en het Overquartier van Gelderland / soo veel als onder Onsen Staat ressorteert / sullen werden  uijtgesegt / sonder daarna ooijt of ooijt weder daar in te mogen komen. En op dat niemand hier van eenige ignorantie komen te pretendeeren / willen en begeeeren Wij dat deze in Venlo en in het Overquartier van Gelderland / ressort van Onsen Staat / gepubliceert en geaffigeert werde / alomme ter plaatse waar men gewoon is publicatie en affirie te doen. Gedaan in den Dage … den 30 Junij 1732.
 
Kortom: geen roomse priesters of monniken aan een sterfbed van een protestant om hem of haar in het stervensuur nog te bekeren op straffe van verbanning uit de stad.
 
Met dank aan de heer M. Tilmans.
 
Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.