Van nul tot nu van woensdag 27 september 2023 - Een Blerickse Great Escape

- door Albert Lamberts -

Momenteel loopt op televisie – op de zender History - een serie over grote ontsnappingen: History’s Greatest Escapes met Morgan Freeman. Ik beken eerlijk, dat ik niet zo’n History-kijker ben en ook nog geen aflevering van deze serie heb gezien, maar enkele tientallen jaren geleden ging ik wel in de bioscoop de film The Great Escape zien, een Amerikaanse film uit 1963 gebaseerd op het waar gebeurde verhaal over een ontsnapping van tientallen krijgsgevangenen uit een Duits kamp, dat slechts voor enkelen goed afliep.

 De cast kende topacteurs als Charles Bronson,  Richard Attenborough, Steve Mc Queen en James Coburn, die de rol speelt van de Nederlander Bram van der Stok, die als een van de weinigen de historische Great Escape daadwerkelijk overleefde , terug wist te keren naar Engeland en opnieuw in dienst trad en vloog voor het Nederlandse RAF Squadron.

Zo sensationeel als die ontsnapping uit Stalag Luft III, een kamp in de Duitse provincie Neder-Silezië op zo’n 160 kilometer zuidoost van Berlijn is de vluchtpoging uit de Frederik Hendrikkazerne in Blerick niet, maar voor de lokale geschiedschrijving is het toch een alleszins opmerkelijk incident dat beslist de vermelding verdient, die Westerhuis het gegeven heeft in zijn informatief boekwerkje over Fort Sint Michiel en de Frederik Hendrikkazerne, bij het 75-jarig bestaan van de kazerne in Blerick.

In afwijking van de dramatisch afgelopen escape uit het Gestapo-kamp - van de ruim 75 ontsnapten wisten er slechts drie definitief te ontkomen, de anderen werden alsnog opgepakt en gedood -, kent het ontsnappingsverhaal in Blerick geen dodelijke slachtoffers. Maar alsof ze het van mekaar hadden afgekeken: zowel de vluchters uit het Gestapo-kamp als de uitbrekers in Blerick bedienden zich van dezelfde methode; zij groeven een lange tunnel vanuit hun gevangenenkamp naar iets verder dan de omheining van het kamp. Althans dat was de bedoeling, maar zowel in Duitsland als in Blerick bleek de tunnel te kort.

De bevrijding van Blerick op 3 december 1944 wordt de Perfect Battle genoemd. Door onder andere een letterlijk en figuurlijk alles overdonderende vuurkracht konden de Engelsen geheel volgens plan Blerick op de Duitsers veroveren. Op de westelijke Maasoever werden Duitse soldaten krijgsgevangen gemaakt en die werden ondergebracht in het kazerne-complex in Blerick.

De voormalige Frederik Hendrikkazerne in Blerick, waar Duitse soldaten als krijgsgevangen werden vastgehouden (foto collectie Albert Lamberts)

Westerhuis heeft in zijn cahier twee pagina’s met een verhaal opgenomen, zeer waarschijnlijk uit de plaatselijke krant geknipt, na de oorlog het Dagblad voor Noord-Limburg. Jammer is, dat er noch in de publicatie van Westerhuis, noch in het knipsel een datum wordt vermeld. Het incident moet in ieder geval hebben plaatsgevonden na 3 december 1944. Hoe dan ook, het uitgeknipte verslag in kleurrijke bewoordingen geeft een prachtig beeld van wat er in Blerick was gebeurd. Westerhuis gebruikt zijn eigen woorden, maar het uitgeknipte verslag verraadt tussen de regels ook de gevoelens ten aanzien van de Duitsers, zo aan het einde van de oorlog.

De plaats van handeling. Achter de eigenlijke kazernegebouwen, waarin onze jongens hun welverdiende nachtrust genieten van het streng bewaken en andere zaken, staat een steenen gebouw, waarin de SS-ers, lieden zoo boosaardig alsof ze onder den staart van den duivel zelf zijn gekropen ’s nachts na het avond appèl worden opgesloten. En wee hun gebeente als ze het zouden wagen het gebouw te verlaten. De euvele die dat zou wagen, zou als een dolle hond worden neergeschoten, want ontsnappen is niet mogelijk. Een zware afrastering scheidt hen hermetisch van de buitenwereld. Ik sla een stukje over en vervolg: Ongeveer 7 meter voor dat steenen gebouw, dat nachthok voor deSS-ers staat een golfijzerenplaten-geval. Dat is de keuken, waar twee van hun rot(!)genoten het eten voor de doodskopmannen moeten klaar maken. Weer een eindje verder: In die keuken is het dan begonnen.

Ik ga een lang verhaal kort maken. Vanuit die keuken deden de eens zo trotsche wapendragers van het Herrenvolk de nederige bezigheden, zoals aardappelen schillen. Verbazend veel afval hadden ze, maar dat afval bestond voor een groot deel uit zand. Zelfs een verzakking in het plaveisel elders op het terrein wekte geen argwaan bij die Dumme Holländer.

Het moet gezegd, het was hun bijna gelukt, maar geritsel van de seringen op een windstille vroege donderdagmorgen, veroorzaakt door een der vluchtelingen bij zijn ontsnappingspoging,  alarmeerde de wacht. In totaal hadden tien gevangenen gepoogd te ontsnappen via een 25 meter lange gang met zelfs elektrisch licht, gestut met brandhout en bijna manshoog.

We hebben een gloeiende hekel aan SS-ers, maar hebben toch een zeker respect voor hun duivelsche moed en vindingrijkheid. Er werd maar liefst zestig kubieke meter zand verwerkt.

Het verslag eindigt als volgt: Inmiddels zijn de uitbrekers opgesloten in de speciale cachotten van de kazerne en mogen ze, om te beginnen, een hongerkuur van 4 dagen doorstaan.  

? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.