Van nul tot nu van 5 januari 2022 - Wel, geen en weer wel fonteinen

- door Albert Lamberts -  

Drie enorme, bronzen vissen steken, bijna staande op hun staart, boven het bassin uit en spuwen water net als de achttien vissenkopjes op de rand. Midden tussen de drie grote vissen reikt een stevige waterstraal tot grote hoogte.  Het is de prachtige fontein van de Venlose kunstenaar Ger Janssen, die sinds 2006 in het Venlose Julianapark staat. Oh, Venlo heeft mooie fonteinen; eigenlijk moeten we schrijven heeft wéér mooie fonteinen, want eertijds telde de stad ook fraaie fonteinen. 

In 2006 werd het Julianapark een prachtige fontein rijker, gemaakt door de Venlose kunstenaar Ger Janssen.

De meest opvallende fontein in vroeger jaren was die op de Markt voor het stadhuis van architect Van Bommel, dat in 1598 door de magistratuur in gebruik was genomen. Bijna twintig jaar later kreeg het stadsbestuur het idee, dat een fontein voor het stadhuis wel passend zou zijn. De magistraat benaderde de uit Zuid-Tirol afkomstige Georg Schi(e)ssler (Schinkemenke en doopvont in de Martinusbasiliek), maar vooraleer deze kunstenaar zich aan zijn opdracht kon zetten moest er nog heel wat grondwerk worden verzet.

Net als de fontein voor het stadhuis moesten ook de andere twee toekomstige fonteinen binnen de stadsmuren van water worden voorzien, afkomstig van de bronnen bij de Bovenste Molen. Via een houten buizenstelsel werd het water naar de stad geleid. Over dat buizenstelsel zijn nauwkeurige gegevens beschikbaar, dankzij rekeningen die de bouwer, meester Adriaan Barbiers, bij het stadsbestuur indiende. Het hout voor de 9462 voet (Rijnlandse voet is 0,314 meter) was afkomstig uit het Duitse Dülken en kostte 510 gulden en negentien stuivers. Ook werden bomen gebruikt uit Blerick en Lobberich, die per stuk 35 stuivers kostten.  Nadat de bomen waren uitgeboord, werden er ijzeren banden omgelegd, werden zij met teer en pek bestreken en met lood aan elkaar gelast. De totale kosten van de werkzaamheden waren  159 gulden, 30 stuivers en 1 oort (oort is 0,125 cent). Het was een financiële aderlating voor de stad, maar toch werd het werk voortgezet. Burgemeester Peter Moeitz onderhandelde met de Waalse steenhouwer Pakué Maessen, rentmeester Dirk Inghenraey en anderen over verdere kosten, maar eind 1616, na de bijeenkomsten begeleid door negen quarten wijns, zoals de stadsrekeningen vermelden, kon de uitvoering worden gestart. Blerickenaar Maess haalde met tien karren in Leuven meester Adriaan Barbiers en de benodigde materialen op. Bij de Bovenste (hout)Molen, die bestond toen al, zette Henrich Michels zich aan het werk om de sprung op de berg te beteugelen  en waterkelders als reservoir te realiseren.

Toen alles in gereedheid was gebracht om de fontein op de Markt van water te voorzien kon Schiessler aan het werk.

Notaris Piet Müller, auteur van tal van artikelen over Venlo, schreef in 1964: Het waterwerk bestond uit een grote fonteinbak met trappen, piedestals, legger en schaal, daarboven een tweede schaal met vier vorssen op die kant sittende en dan het kroonstuk. Dit laatste was een beeld van Gregorius Schijssler, gehouwen uit zeven voet hoge en twee voet brede steen, die meester Hendrik Waals helemaal uit Wesel had gehaald en die twaalf gulden en  vijftien stuivers hadden gekost. Voor het overige steenwerk ontving meester Paqué Maessen de som van 1075 gulden.  

Het bleef niet bij deze ene fontein, want bij de Laarpoort, later Keulsepoort genoemd, en op de Oude Markt werden eveneens in 1616 fonteinen geplaatst. Alles bij mekaar betaalde de stad ruim 9000 gulden voor de drie fonteinen, die slechts anderhalve eeuw water spuwden. Toen de houten waterleiding in de achttiende eeuw moest worden opgeknapt stelden de Venlose vroede vaderen daar geen geld meer voor beschikbaar: einde fonteinen. Restanten van de houten waterleiding werden zichtbaar toen de Parade in 1962 werd gemoderniseerd.

De fontein aan de Keulsepoort in wintertooi in 2006.

En nu? Behalve de fontein in het Julianapark heeft Venlo onder andere sinds 1962 weer een fontein aan de Keulsepoort, ooit opeengestapelde dakgoten genoemd, en sinds 1922 de fontein ter ere van burgemeester Van Rijn in het Wilhelminapark.

Volgende week meer over Venlose fonteinen. 

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.