De ‘Siemjatters’

 - door Gerrit van der Vorst -

Vooropgesteld, ik heb nooit iets gejat in het snoepwinkeltje van ‘de Siem’. Op de Facebook-site ‘Venlo, wie ut vruuger waas’ zag ik al eens een bekentenis van iemand die dat wèl gedaan had. Er moeten veel meer schuldenaren (m/v) rondlopen in Venlo. 

Het winkeltje was gevestigd op Minderbroedersstraat 8 (gemeentearchief Venlo). Als je vanaf de Parade de Lohofstraat inliep, lag het aan de rechterkant, net voor de Jongerenkerk.

Over de verschijning van ‘de Siem’ lopen de herinneringen uiteen. Gijs Nass junior ziet een oud, klein vrouwtje voor zich, met heel dun, wit engelenhaar. Paul Seelen schrijft in zijn vermakelijke boekje ‘Venlose stadsfiguren’ over een potige vrouw met opgestoken haar en zwarte snorharen. Nogal een verschil. Een foto is er helaas niet. Ik houd het op de beschrijving van Gijs. Als ‘de Siem’ potig zou zijn geweest, was het allemaal anders gelopen. 

De cover van Tessebukse 2 van Paul Seelen Productions, ‘Venlose stadsfiguren’.

Het pand met het naamloze snoepwinkeltje was rijp voor de sloop. Gedurende de winkeltijd stond de voordeur altijd open. Aan de linkerkant van de gang stond een vriezer met consumptie-ijs, rechts gaf een deur toegang tot het winkeltje. Achter in de gang hing boven de deur naar de woonkamer een foto van Paus Pius XII.

 

Paus Pius XII kwam onlangs postuum in opspraak, omdat hij al in 1942 was geïnformeerd over de Holocaust en die informatie negeerde (foto Wikipedia).

 Dat het winkeltje een sober interieur had, is een understatement. De etalage was een tafel, waarop snoep lag uitgestald – dat hadden de muizen ook in de gaten – en op een L-vormige toonbank stond een houten bak met een klep van glas. Daaronder lagen hoopjes toverballen, zoethout, ‘jodenvet’, pepermuntbrokken, babbelaars en andere lekkernijen.

 

‘Jodenvet’ was een bijproduct van de aardappelzetmeel-industrie. Het was een zoete, witte aanslag op de machines, die na een paar dagen hard werd. Toen iemand het proefde, bleek het lekker te zijn. De ongelukkige naam is nu vervangen door ‘borsthoning’.

Er waren meer snoepwinkels in Venlo. Op Klaasstraat 5 was bijvoorbeeld de sjieke winkel ‘Bensdorp’ (genoemd naar het chocolademerk). De eigenaresse had een mismaakt gezicht overgehouden aan de oorlogstijd. En in het winkeltje van Haarie ‘d’n boelt’ Weijs aan de Vierpaardjes lag het snoep in hopen door elkaar op de toonbank, zonder bedekking. 

Snoepwinkel ‘Bensdorp’ op Klaasstraat 5 (gemeentearchief Venlo).

Maar ‘de Siem’ had genoeg klandizie, vooral in de pauzes van de nabijgelegen scholen. Veel klanten kwamen om te jatten, want dat was eenvoudig. Voordat ‘de Siem’ op het gerinkel van de winkelbel kwam aangesloft, met wiebelend hoofd, hadden sommige jeugdige klanten hun zakken al volgepropt. Ook gingen kinderen dikwijls met z’n allen zo voor haar staan, dat ze niet kon zien dat ondertussen de vriezer in de gang geplunderd werd. Of werd er op de glazen klep gedrukt, als ze haar hand in de bak met snoep had gestoken. Als ze dan klem zat met haar hand, was het de kunst om aan de andere kant van de toonbank snoep te jatten en snel weg te rennen. Anderen vroegen haar soms om 100 muisjes à 1 cent uit te tellen. Ze werd dan halverwege onderbroken, zodat ze opnieuw moest beginnen. 

De Minderbroederstraat in vroeger tijden, met rechts het pand waarin ‘de Siem’ later haar nering begon (gemeentearchief Venlo).

 Wie was deze zo geplaagde vrouw? Agnes Maria Vermeulen was geboren op oudejaarsdag 1887 in Afferden. Huwelijksgeluk leek haar niet beschoren, maar medio mei 1932 trouwde ze toch nog, in Venlo, met de 43-jarige dakdekker Simon Halin. Die overleed in juli 1940, maar aan het 8 jaar durende huwelijk hield zijn weduwe haar latere ‘bedrijfsnaam’ over. Het snoepwinkeltje moet een noodzakelijke aanvulling op een schamel inkomen zijn geweest, al volgde er begin 1946 een tweede huwelijk, met de 61-jarige vrijgezel Gijsbertus Verhoeven uit Valburg. Maar blijkbaar kon die zijn echtgenote niet beschermen tegen het ‘proletarisch’ winkelen van jeugdige Venlonaren? Hij overleed in 1963, ‘de Siem’ sloot in die tijd haar snoepwinkeltje en ze stierf zelf 4 jaar later in Venlo, op de leeftijd van 80 jaar. 

Een laatste blik op het voormalige pand Minderbroederstraat 8 (gemeentearchief Venlo).

Niets herinnert meer aan ‘de Siem’. Het winkelpand is lang geleden afgebroken, en er is geen herdenkingsbeeldje – een graaiende kinderhand? – zoals voor andere stadsfiguren. Daarom pleit ik er voor om het bordje terug te hangen, dat jarenlang op de muur van de parkeergarage hing, ter hoogte van de locatie van het voormalige winkeltje. De tekst luidde: ‘De Siemjatters’ en wie dat bordje moeten betalen, lijkt me duidelijk.

Met dank aan Gijs Nass junior en Paul Seelen.

Reageren? Stuur Gerrit van der Vorst een e-mail: gp.vandervorst@xs4all.nl.