- door Pieter Duijf -
In het overlijdensregister van de vroegere gemeente Arcen en Velden kwam ik twee keer het overlijden van ene voor mij totnutoe onbekende Anna Kuster uit Venlo tegen. Ze zou op 12 of op 13 januari 1945 door granaatvuur in Schandelo zijn omgekomen. Dat maakte mij nieuwsgierig. De naam zei me niets. Ik was de naam Anna Kuster nog niet eerder tegengekomen in literatuur over de Tweede Wereldoorlog rondom Velden. Ze staat niet vermeld -net als de Joodse meisjes Annie Koekoek en Mary Winnik- op de gedenkplaat op de muur van de kerkberg in Velden. Op de dag van haar overlijden was Anny Kuster 23 jaar.
Dan ga je verder speuren en vind je wat summiere informatie over deze jonge vrouw en kom je erachter dat ze in de oorlog als kantoorbediende werkte bij gloeilampenfabriek Pope en nog thuis bij haar ouders woonde. Haar vader Antoon Kuster was kleermaker en dreef daarnaast een zaak in herenkleding op de Parade 46. Het gezin woonde boven het atelier annex winkel. Antoon moet een echte vakman zijn geweest, want in augustus 1930 wordt hem tijdens een landelijke ‘tailleurswedstrijd’ een grote zilveren medaille met bijbehorend diploma uitgereikt.
.jpeg)
Aan het einde van de oorlog -de westelijke Maasoever met onder andere Blerick was al bevrijd- lag Venlo aan de frontlinie. Bommen en granaten verwoestten een groot gedeelte van de binnenstad. Bittere kou, voedselschaarste, razzia’s, granaatbeschietingen, leven in kelders, ziektes maakten de ellende alleen maar groter. Duizenden inwoners werden gedwongen te evacueren. Schandelo werd een toevluchtsoord voor een deel van hen, zo ook misschien voor het gezin van Antoon Kuster. De Parade was een onherbergzaam gebied geworden.
Van Anny vinden we verder een bidprentje. In de tekst lezen we dat ze verloofd was. Ze moet zwaargewond ter aarde zijn gevallen en nog even geleefd hebben. Stervende is ze nog voorzien van het Heilig Oliesel. De tekst op het prentje spreekt voor zich. “De dood overviel haar onderweg,” staat er te lezen. Onduidelijk is of ze onderweg was van Venlo naar Schandelo of verbleef ze al wat langer op een evacuatie-adres in Schandelo. Dat is me niet allemaal duidelijk geworden.
Wat echter wel vaststaat, is dat op de vroege ochtend van 14 januari -één of twee dagen na het gebeurde- de Veldense bevolking met daaronder ook Venlonaren, door de Duitsers werd gedwongen vanuit Schandelo een barre tocht door de sneeuw te maken naar Straelen. Daar werden de evacuées in veewagons over het spoor op transport gezet richting de drie noordelijke provincies.
Graag wil ik wat meer te weten komen over de exacte toedracht van het verongelukken van Anny Kuster. Was ze alleen toen het gebeurde of was ze in gezelschap van familie en/of kennissen? En waar was het gezin Kuster in Schandelo mogelijk ondergedoken? Mail naar piedu12@yahoo.com of bel met 06-10313970.
(Publicatie in De Kapper, editie januari 2024)
Van slagersdochter Ria Vosbeek-Beeker we kregen inmiddels de volgende reactie:
“Ik las in De Kapper over Anny Kuster en dat verhaal trok
mij erg aan. Wij waren met Pap, Mam Gerda, Martien, ik, Ria, Theo en Roos bij Van
der Zanden in Schandelo ondergebracht omdat wij hier in dorp weg moesten. Ook
de familie Geurts ‘Deeper’ Piet waren daar omdat hun huis vernield was. Op een
keer zaten wij te eten met z’n allen toen er een granaat vlakbij insloeg. De
ramen vlogen eruit en de hele tafel met eten zat onder het glas en toen werd
daar een meisje binnengebracht, die heel zwaar gewond was door die granaat. Er
was daar ook een Rode Kruis Post. Wij zaten vanaf de weg rechts in de kamer en
het Rode Kruis links in een kamer. Ik heb altijd gehoord dat ze om eten kwam
vragen omdat in Venlo geen eten meer was. Er kwamen meer mensen uit Venlo om eten
te vragen.”
Ook Leo Verbeek dacht mee. Hij schreef het volgende:
“Heel vaag in mijn herinnering is Kapelaan Brueren hier
bij dit ongeval uitgekomen. Ik dacht dat dit in de buurt van Zwarte Water(‘Venkoelen’)
zou moeten zijn gebeurd. Zou het niet in een van de boeken van Kapelaan Brueren
staan? ‘Ozze Pap zag’? Wat mij ook nog te binnen schoot was dat kapelaan
Brueren toen nog niet gewijd was voor priester.
Hij was op die dag wel in priesterkleren omdat dit veiliger was voor
hem. Er werd flink geschoten met granaten vanaf de andere kant van de Maas. Het
was erg gevaarlijk. Waarschijnlijk is
toen op een zondag (??)dit ongeluk gebeurd.”
We spitten daarop de boeken van wijlen Leo Brueren door. Ze waren gelukkig nog verkrijgbaar bij het Boekhuis van Astrid Birsak en Paul Seelen in Venlo. In een van diens dagboeknotities (Uit het dagboek van een ‘camouflagepriester’ over oorlog, bevrijding en thuiskomst, 1944-1945, pagina 68) kwamen we de volgende passage tegen:
“12 januari. Het vriest dat het kraakt. De granaten spatten
uiteen op de harde grond en zijn zo nog gevaarlijker. Er is veel aktiviteit van
weerskanten. Het aantal doden en gewonden stijgt. Vandaag wordt een meisje
dodelijk getroffen en een moeder raakte zeer zwaargewond. De spanning neemt
overal toe. Hoe lang moet dit nog duren? De boerderijen in Schandelo zitten
barstensvol met mensen uit Venlo en Velden. Ze slapen zelfs in varkens- en kippenhokken.
En dan te bedenken dat er voortdurend granaten overvliegen. Hier en daar wordt
al gesproken over evacuatie naar Friesland. Er zijn Duitse soldaten die dat
suggereren. Velen zeggen: ‘Dat nooit! Geen derde of vierde keer met
bolderwagens, karren of fietsen de sneeuw door.’ Maar anderen denken zwijgend: ‘Wat
doe je tegen geweren in de aanslag?’ Ondanks alles is er veel solidariteit en
hulpvaardigheid. Uitzonderingen zijn er altijd, maar de meesten staan dag en
nacht klaar voor elkaar. Dat is bij alle ellende de goede kant van de medaille.
Het is ook de enige manier om door deze ellendige tijd te komen.”
Maar hiermee is het levensverhaal van Anny Kuster niet helemaal rond en zitten we nog met een aantal vragen:
- Wat deed Anny Kuster die dagen in Schandelo? Was ze met heer familie daar ergens ondergebracht of was ze op zoek naar voedsel en woonde ze misschien tijdelijk in een klooster in ’t Ven.
- Wie was haar verloofde?
- Zijn er nog familieleden van haar die wat meer kunnen en willen vertellen over het gebeurde en haar. Hoe was ze? Wat was haar karakter? Wat weten oud-werknemers van de Pope nog van haar en het ongeval?
- Vragen, vragen en nog eens vragen…
Reageer via piedu12@yahoo.com of bel met 06-10313970(Pieter Duijf)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten