Van Nul tot Nu van woensdag 20 november 2024 - De Groote Heide was oefenterrein

- door Albert Lamberts -

Het Ministerie van Defensie is momenteel aan het bezien of en waar nieuwe militaire oefenterreinen kunnen worden ingericht. Even was er sprake van heropening van vliegbasis De Peel (bij Venray), maar het proces tot die heropening ligt al een jaar in de ijskast. De zoektocht naar nieuwe oefenterreinen is een zware opgave voor Defensie, want allerlei factoren, zoals natuur, woningbouw, industrie en natuurlijk de locatie ten aanzien van de omgeving spelen een belangrijke rol. 

Infanteriekazerne aan de voormalige Brugstraat (collectie Albert Lamberts)

Het is nog niet zo gek lang geleden, dat de Groote Heide in Venlo fungeerde als militair oefenterrein. Tot ongeveer het einde van de vorige eeuw werden wandelaars door middel van borden gewaarschuwd dat zij militair terrein betraden en als de militairen daadwerkelijk aan het oefenen waren werd het actieterrein met rode vlaggen afgezet. Enkele malen per week marcheerden de in de Frederik Hendrikkazerne gelegerde soldaten vanuit Blerick naar de Groote Heide. In de pas uiteraard, behalve op de brug. Dat zou gevaarlijk kunnen zijn wegens het dreunende ritme. Ruim honderd jaar vonden er op de Groote Heide op de Steilrand bij Venlo militaire activiteiten plaats; gewenste, maar zeker ook ongewenste.

Huzarenkazerne, gefotografeerd vanaf de Sint-Martinuskerk (collectie Gemeentearchief Venlo)

Vanaf 1861 mocht Venlo zijn vestingwerken gaan ontmantelen. Koning Willem III had bepaald dat de vesting van generlei nut meer was. Dat kon dan wel zo zijn, maar militairen waren en bleven er nog steeds. Het tweede regiment huzaren had midden in de stad zijn kazerne (nabij de huidige Jongerenkerk). Dat regiment zou nog tot 1913 in de stad gelegerd blijven. Op 1 september 1883 sloten de gemeente Venlo en de Staat der Nederlanden een overeenkomst, waarin werd vastgelegd dat eenvijfde van het duizend hectare grote heideterrein tot oefenterrein ging dienen. De overeenkomst had een looptijd van dertig jaar, maar het Ministerie van Defensie wenste zekerheid voor de langere termijn. Dat was niet naar de zin van Venlo, dat juist inkrimping van het terrein wilde. Defensie dreigde Venlo de status van garnizoensstad te ontnemen en dus zwichtte het stadsbestuur. Eind van het liedje? Het contract tussen de stad en de Staat werd in 1908 open gebroken. De nieuwe huurovereenkomst was voor 75 jaar van kracht.

Prentbriefkaart Hoofdwacht Fredrik Hendrikkazerne (particuliere collectie)

De cavalerie verliet in 1913 de stad en het oefenterrein bood voortaan plaats aan het tweede regiment infanterie, dat in de Frederik Hendrikkazerne in Blerick was gelegerd. Dat regiment zou tot het einde van de vorige eeuw gebruik maken van schiet- en hindernisbanen op de Groote Heide. Overigens op een veel kleiner areaal dan in de overeenkomst van 1908 was vastgelegd, want al in 1920 had de Staat een gedeelte van het geclaimde gebied aan Venlo teruggegeven. De ligging van het oefenterrein was niet alleen de Nederlandse overheid indertijd goed bevallen. Ook minder gewenste gasten lieten in 1940 het begerige oog vallen op het strategisch gelegen gebied. De Duitsers hadden de mogelijkheden van een vliegveld ter plaatse al voor de Tweede Wereldoorlog vastgesteld

Volgende keer: Honderdduizenden explosieven.

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.