De Halte XXL van woensdag 30 juli 2025 - 'Wachtverzachter' in VieCuri

- door Sef Derkx/ foto's auteur en Viecuri - 

Elke vijf minuten komen en vertrekken er bussen. De halte bij VieCuri Medisch Centrum is ongetwijfeld de drukste in de gemeente. We komen vanuit Tegelen met lijn 66 en zijn uitgestapt om de BuitensteBinnenTuin te bezoeken. 

Voor het ziekenhuis zoeken we naar een bank, want we zijn te vroeg. Als we gaan zitten, zien we dat in de rugleuning de titel van het bekendste liedje van Frans Pollux is gefreesd, Hald mich ens vas. Een toepasselijke tekst op deze plek. In de centrale hal, waar we afgesproken hebben, horen we dat een eindje verderop iemand aan de piano Gelök van De Vrijbuiters speelt. Twee troostende liedjes in korte tijd.

Liset Spreuwenberg, communicatieadviseur bij VieCuri, loopt met ons mee naar de wachtkamer van de afdeling oncologie. Daar is de toegang tot de BuitenstebinnenTuin, die normaal alleen toegankelijk is voor opgenomen patiënten en medewerkers van Viecuri. Vanuit de wachtkamer stap je een kas binnen. Het is er vochtig en warm als in de tropen. Een flinke tros bananen is aan het rijpen. We lopen snel de tuin in. Op deze zonovergoten zomerdag is het één kleurrijke zee van bloemen. 

We herkennen geneeskrachtige kruiden, vooral de rode zonnehoed springt eruit. Het vorig jaar kregen we het advies een of twee bloemen op jenever te zetten. Een probaat middel tegen griep en verkoudheid, werd gezegd.

Boven de planten fladderen vlinders en zoemen insecten. Opgegroeid met een vader die uit liefhebberij wilde planten determineerde in Venlo en omgeving, genieten we. Niet alleen trouwens van de flora en insecten, maar ook van de rust. De stilte is onwerkelijk, hoe heerlijk moet het zijn om hier een boek te lezen.

De BuitensteBinnenTuin is door VieCuri echter bedoeld om een alternatieve, aangename manier van wachten te creëren. Een ‘wachtverzachter’, zogezegd. Door de patiënten afleiding te bezorgen, gaan ze op een andere manier het gesprek met een specialist in. Er wordt onderzocht wat de invloed is van de BuitensteBinnenTuin. Gekeken wordt of patiënten die de tuin in zijn geweest het consult anders beleven dan patiënten die de tuin niet in zijn geweest. Natuur heeft een positieve invloed op het welbevinden van patiënten met stress, is de achterliggende gedachte van de ontwerper van de tuin Jean Henkens, parkbioloog en landschapsarchitect. Hij is er rotsvast van overtuigd dat er niet alleen plekken moeten zijn waar je je handen kunt wassen, maar dat er daarnaast ook oorden moeten bestaan waar je de geest kunt verfrissen. De BuitensteBinnenTuin is zo’n locatie.

(Met dank aan Liset Spreuwenberg)

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl. 

De Halte XXL van woensdag 23 juli 2025 - Een mural als hommage

- door Sef Derkx -

 Om thuis te komen moet je eerst weggaan. Een Cruyffiaanse wijsheid, waar geen speld tussen te krijgen is. De expeditie vandaag gaat naar Tegelen. Met de trein heen, met de bus terug. Het is een dag met brutaal, onbehouwen licht. Hoogzomer. Het colbert gelukkig thuisgelaten, de zonnebril helaas ook. 

Doel van de tocht is de schoorsteen van het ketelhuis van de enkele jaren geleden gesloopte Martinushof. Tot 1983 was in het pand ziekenhuis Sint-Willibrordus gevestigd. Het werd gesloten nadat het Sint Maartens Gasthuis was geopend, het huidige Viecuri. Terzijde, op de kraamafdeling van het Tegels ziekenhuis zijn generaties Venlose kinderen ter wereld gekomen. In hun paspoort stond vroeger bij geboorteplaats ‘Gemeente Tegelen’ vermeld. Niet iedereen was er gelukkig mee.    

Bij de sloop van Martinushof is besloten om de schoorsteen te laten staan. Terecht, ondanks het ontbreken van een officiële monumentale status. De schoorsteen uit 1964 is namelijk karakteristiek en beeldbepalend voor Tegelen. Hij is opgetrokken in twee kleuren baksteen en heeft versieringen in het metselwerk. De vormgeving is zorgvuldig en architectuurhistorici herkennen stijlkenmerken van de Delftse School. De architectuur van de Delftse School heeft de wederopbouw in Nederland na de Tweede Wereldoorlog in sterke mate beheerst.

Dan is er nog de vierkante vorm. Voor de regio heeft de schoorsteen daarmee een relatieve zeldzaamheidswaarde. Aan de noordzijde zijn klimijzers bevestigd. Alleen al het idee dat er iemand over deze constructie naar boven klimt, zorgt voor een acute aanval van hoogtevrees van een ongekende intensiteit. Wie het fijn vinden dat er niemand naar boven komt, zijn ongetwijfeld de vleermuizen. Voor de diertjes zijn in de schoorsteen voorzieningen getroffen, zodat ze er aangenaam kunnen vertoeven.

De Haarlemse autodidacte kunstenaar Sidney Waerts heeft onlangs een muurschildering op de betonnen onderkant van de schoorsteen aangebracht. Murals hebben onze interesse, op steeds meer plekken in de gemeente Venlo verfraaien ze de omgeving. Inmiddels al min of meer iconisch is de prachtige muurschildering, die sinds 2021 de grijze, betonnen muur siert aan de achterzijde van Theater Maaspoort. De creatie van Sidney Waerts heeft het interessante industriële verleden van Tegelen tot thema. Het kunstwerk is, hoewel fors van omvang, ingetogen qua stijl en kleurgebruik. Het is een poëtische, melancholische  hommage aan de inwoners die in de industrie werkzaam zijn geweest.  Zonder meer een aanwinst. 

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

De Halte XXL van woensdag 16 juli 2025 - Gevelsteen aan Nassaustraat herinnert aan bombardement

- door Sef Derkx/foto's Piet Braem -

Voordat we naar de Buitenstebinnentuin in ziekenhuis Viecuri gaan, maken we in de buurt van de bushalte aan de Koninginnesingel een foto. Van een bijzondere gevelsteen aan de Nassaustraat. Even voor de goede orde, het De tragiek van eerste stenen is, dat ze in feite géén eerste stenen zijn. Voordat de eerste steen wordt gelegd, is steevast een bouwvakker al in de weer geweest om een muurtje te metselen tot stut van de zogenaamde eerste steen.

Zowel op eerste stenen als op gevelstenen staan data en namen vermeld. In het begin is bekend wie met enig ceremonieel de troffel hanteerde. Na verloop van jaren vervagen de herinneringen. De namen lossen op in de mist van de tijd. Slechts de namen der grote drinkers leven voort, schreef de dichter Riekus Waskowsky. Niet dus van leggers van eerste stenen of gevelstenen. Laat dit echter geen aansporing zijn om naar de fles te grijpen. 

Op de Facebookgroep ‘Ald Venlo in kleur’ van beeldresearcher Piet Braem is onlangs een interessante foto geplaatst. Van de onthulling in juni 1952 van een gevelsteen naast de middelste ingang van de portiekflat aan de Nassaustraat. Dit is zeker niet de eerste steen. De ruwbouw van het complex nadert zijn voltooiing, zien we op de prachtige foto. Een oudere dame in stemmig zwart heeft met een behangschaar een lusje doorgeknipt en houdt tussen duim en wijsvinger van de linkerhand nog even het puntje vast van de nationale driekleur. De gevelsteen is deels zichtbaar. We horen het applaus van de genodigden bij wijze van spreken al.

De dame van deze gewichtige taak is de oudste dochter van B. van Kan,  de exploitant van het Rembrandttheater dat tot vrijdag 13 (!) oktober 1944 op deze plek stond. Op deze dag met een zwarte rouwrand is het eerste van de serie geallieerde bombardementen op de Maasbruggen. Die worden niet geraakt. De bommen vagen delen van de Parade, Nassaustraat, Picardie en de Van Cleefstraat weg. Urenlang is men bezig slachtoffers te bergen, gewonden te bevrijden en oplaaiende branden te bestrijden. Het eerste bombardement kost aan 59 mensen het leven. De slachtoffers worden op 17 oktober 1944 begraven. 

Van het Rembrandttheater, de trots van Venlo, rest slechts een rokende puinhoop. Nadat het puin is afgevoerd, blijft hier tot 1952 een schrijnend lege plek. Het nieuwe, naoorlogse appartementencomplex van architect Ben Hendrix geeft puinstad Venlo weer een beetje een kleur op de wangen. De appartementen in hartje stad waren van meet af aan geliefd en zijn dat nog steeds.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl. 

De Halte XXL van woensdag 9 juli 2025 - Villa Linssen

- door Sef Derkx- 

We rijden met lijn 83 van De Hamert terug naar Venlo. Het is een warme dag. In de bus is het aangenaam koel. Wanneer we uitstappen bij de voormalige Rijks HBS, merken we het verschil. ‘Hot town. Summer in the city,’ zong Lovin’ Spoonful in de jaren zestig. Toch willen we nog wat plekken bezoeken. We zijn bezig met de voorbereiding van een nieuwe stadswandeling met als thema de Tweede Wereldoorlog. Op de hoek van de Sint Martinusstraat en Mgr. Boermansstraat staat de rijksmonumentale villa Linssen.  

 

In de jaren dat ‘Summer in the city’ een hit was, woonden er twee zussen op leeftijd. De dames gingen kleiner wonen. Aan het toenmalige Goltziusmuseum schonken ze enkele mooie stukken, onder meer een staand uurwerk van Venlose origine. Wij mochten als eenvoudige museummedewerkers destijds niet door de monumentale voordeur. We gingen naar binnen via de ingang aan de Mgr. Boermansstraat, bestemd voor personeel en leveranciers.

Het interieur was uitstekend bewaard gebleven en oogstrelend mooi. De hal had een tegelvloer in Art Nouveau-stijl en een donkere houten trap met ornamenten. In de salon aan de straatzijde sprong een wit marmeren schouw in het oog. De kamer aan de achterzijde had een schouw van zwart marmer. Erachter lag de tuinkamer met deuren van geëtst glas met voorstellingen van vogels en een landschap. Sjiek de friemel, stelden we vast.

De stadsvilla is omstreeks 1900 gebouwd, de eerste bewoonster is de ongehuwde Dorothea Janssen. Ze komt in de zomer van 1906 te overlijden. Notaris Brouwers wordt door de erfgenamen ingeschakeld. Er volgt eerst een openbare verkoop van onder meer meubels, schilderijen, gordijnen, tapijten en huisraad. Enkele dagen later organiseert de notaris in National een openbare verkoop van de villa. Het pand wordt verworven door fabrikant Henri Linssen. De familie is eigenaar van een leerfabriek en een fabriek waar gipsen religieuze beelden worden vervaardigd. Architect Seelen wordt door de nieuwe eigenaar ingeschakeld om de achterzijde van het huis uit te bouwen. In 1937 ontfermt architect Piet Leusen zich over villa Linssen. Er komen veranda’s aan de voorzijde en achterzijde, ook het entreegebouwtje aan de Mgr. Boermansstraat dateert van dateert van dat jaar.

In de Tweede Wereldoorlog vordert de bezetter het pand en is er de Ortskommandantur gevestigd, verantwoordelijk voor het militaire bestuur en de organisatie van de Duitse bezetting in en rond de stad. De aanwezigheid ervan heeft grote invloed op het dagelijks leven in Venlo in de oorlogsjaren.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

Van nul tot nu van woensdag 2 juli 2025 - Nog slechts één beek is behouden

 - door Albert Lamberts -

Nog zeer onlangs schreef ik op deze plaats over de vele cafés die in Venlo hun deuren hadden gesloten tussen pakweg 1895 en zeventig jaar later; ruim honderd. Natuurlijk was daar ook het oorlogsgeweld debet aan. Venlo heeft in dat tijdsbestek behoorlijk wat metamorfoses ondergaan, ook in de laatste decennia van de vorige eeuw.  

Als ik vroeger van de school naar huis liep, dat wil zeggen van de Sint-Martinusschool aan het Rosarium naar thuis aan het Mgr. Nolensplein, liep ik langs of door het Nolenspark, waar op de dag van vandaag mooie feesten plaatsvinden, zoals onlangs nog Feel the Fifties. Vroeger stond er nog een kiosk in het park voor muziekuitvoeringen en als er al een groot feest plaatsvond dan werd het park geïllumineerd. Lage hekjes scheidden de gazons van de paden en bordjes op het gras gaven aan dat het verboden was op het gras te lopen: Verboden het gras te betreden. Er was zelfs toezicht door parkwachters en menige hardhorende of slechtlezende bengel werd door de parkwacht bij het politiebureau aan de Lohofstraat afgeleverd om daar na enkele uren ‘boetedoening’ door een ouder te worden opgehaald, die dan ook nog eens belerend werd toegesproken door een dienstdoende agent. Aan de zuidzijde van het park liep een beek, een van de vele die Venlo doorkruisten en natuurlijk, behalve enige overlast, het nodige vertier boden. Wij haalden met een netje of zeef kikkervisjes en stekelbaarsjes uit het water om ze thuis in een grote pot te kunnen bewonderen. Soms meldde zich zelfs een snoek in ‘onze’ beek, weliswaar van kleine afmeting, maar toch.

Net voor het bijna laatste stukje beek aan de oppervlakte: de Rijnbeek tussen Laaghuissingel en Hertog Reinoudsingel (foto Albert Lamberts)  

Net als die beek langs het Nolensplein zijn ook andere waterlopen door de stad al lange tijd geleden gedempt of overkluisd of opgenomen in het rioolstelsel. Bijvoorbeeld de beek, die bij de Keulsepoort de stad binnen kwam, langs de stadsmuur westwaarts liep naar de Maas. De benamingen Grote en Kleine Beekstraat herinneren nog aan die beek. Ook het kleine zijstraatje van de Kleine Beekstraat, Aan Cedron, een doodlopend steegje eigenlijk met achteringangen van de panden aan de Vleesstraat en de Nieuwstraat herinnert aan die beek. Tot in het laatste oorlogsjaar stond er ook college Albertinum en het klooster Trans Cedron (betekent over de beek). Café De Baek ontleent zijn naam uiteraard ook aan de beek, waarvan het laatste deel, het deel tussen Spoorstraat en Nieuwstraat, na de oorlog is overkluisd. En verder de naam Sloterbeekstraat, genoemd natuurlijk naar de vroegere Sloterbeek, die eertijds buiten de zuidelijke stadsmuur stroomde. En dan nog de Helbeek, juist ten noorden van de ommuurde stad en… de Rijnbeek(straat).

Die laatste is er nog; Ut Rienke oftewel de Rijnbeek, een restant van de nooit voltooide Fossa Eugeniana, een door de Spanjaarden beoogd kanaal tussen de Rijn en de Maas. De aanleg was ten tijde van de Spaanse koning Filips IV, begin zeventiende eeuw. Dreef ook een molen aan, de Hoogmolen. Kom ik op terug.

Jammer, dat vrijwel alles is ‘droog gelegd’? Best wel. Maar dat is een persoonlijke mening. 

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.

Van nul tot nu van woensdag 25 juni 2025- Volgorde van de Sacramentsprocessie (2)

- door Albert Lamberts -

In mijn vorige blog schreef ik al over de vroegere Sacramentsprocessie. Deken Jos Spee van Venlo vindt het jammer, dat er al jaren geen processie meer trekt. Die had dan verleden week moeten trekken – altijd de tweede donderdag na Pinksteren -, maar in Venlo bleef het stil. Dat wil zeggen, er kwamen wel Duitse bezoekers, want Sacramentsdag is in Duitsland nog een vrije dag: Frohleichnam. Die dag wordt door duizenden oosterburen met beide handen aangegrepen om gezellig over de grens, in Venlo of Roermond, Einkaufen zu machen.

Maasschriksel versierd met vlaggetje en een loper van zaagsel over het plaveisel (lectie Sef Derkx) 

Zoals gezegd, vroeger werd dit feest van de katholieke kerk ook in Venlo gevierd met onder andere de feestelijke Sacramentsprocessie, waaraan zo ongeveer elke school, elke vereniging, zekere de R.K.-verenigingen, de militairen, muziekgezelschappen, enz. deelnamen. Het was destijds ook in Nederland een vrije dag. Officieel nu nog, maar in tegenstelling tot in veel andere Europese landen, geen praktijk.

In de vorige aflevering was ik tot en met nummer 37 van de processie-opstelling gekomen: de Eerw. Paters Dominicanen en de Eerw. Heren Geestelijken. Zij gingen direct vooraf aan nummer 38; vet gedrukt op de opstellingslijst: Het Allerheiligste. De deken droeg de monstrans, die een geconsacreerde hostie bevatte, door de straten onder een door vier mannen gedragen baldakijn. De processie werd afgesloten met 39 Burgerlijke en Militaire overheid; 40 Heren Kerkmeesters; 41 Oud-prefecten der Aartsbroederschap van het Allerh. Sacrament en leden Stille Omgang; 42 Leden van de Aartsbroederschap van de H. Familie en tenslotte nummer 43 Mannen niet behorende tot een godsdienstige vereniging. 

Voilà, de volgorde van de Sacramentsprocessie.

De leiding van de processie was opgedragen aan de Heren Officieren van de Aartsbroederschap van het H. Sacrament. Deelnemers werden verzocht uiterlijk om 10.30 uur – na de hoogmis van 8.30 uur – aanwezig te zijn om de aangewezen plaats in te nemen. De instructie gaat verder: Rechts bidt voor, links bidt na. De bewoners der straten en pleinen waardoor de processie trekt, zullen het zich tot een eer rekenen, hun woning een passende versiering te geven door bloemen, brandende kaarsen, beeldjes en vlaggen. Een nauwelijks verhulde aansporing om de route passend te versieren. Daar werd dan uitbundig gevolg aan gegeven. Er werden langs de route van de processie complete altaartjes ingericht. Voorts was op een flink deel van de route de straat belegd met een loper van zaagmeel, waarin met gekleurd zaagsel motieven waren aangebracht, zoals bloemmotieven. De processiegangers mochten deze loper niet betreden, dat was voorbehouden aan alleen de deken met de monstrans.

De instructie sloot met de mededeling dat de leden van de Aartsbroederschap van het Allerheiligste Sacrament op processie-zondag zoveel mogelijk tot de H. Tafel zouden naderen.

Anno 2025 is van een processie in Venlo geen sprake meer. De meeste mensen, zeker veertig-minners, zullen niet eens meer weten wat Sacramentsdag inhoudt, laat staan een Sacramentsprocessie.

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.

De Halte XXL van woensdag 2 juli 2025 - Naar de geboortegrond van de cocktail prins Willem-Alexander

 - Sef Derkx -
Met Sint-Jan in het vizier aten we een van de laatste keren dit jaar asperges. Er kwam een klassieker op tafel: cocktail Prins Willem-Alexander. Een iconisch voorgerecht gecreëerd in 1967 bij hostellerie De Hamert door chef-kok Herman van Ham. Het is een combinatie van asperges met kipfilet, sinaasappelpartjes, geslagen room, sherry, kerriepoeder en gembersiroop. De introductie van de culinaire creatie trok massale media-aandacht. De cocktail ging in die dagen de hele wereld over. In het kielzog ervan eveneens de namen van Herman van Ham en De Hamert.

De geschiedenis van de horecazaak gaat terug naar 1948, als Jan en Lies Grothausen met zoon Jan en schoondochter Roos het hotel-café-restaurant Robijns in Wellerlooi overnemen. Ze blazen de wat ingedutte uitspanning aan de rijksweg Venlo-Nijmegen nieuw leven in. 

Het echtpaar had tevoren leiding gegeven aan hotel Wilhelmina en hotel het Zwijnshoofd in Venlo. Lies Grothausen had er naam gemaakt als kokkin. Topgerechten in de beginjaren waren gebraden kip, paling in het groen en zwezerik met parmaham en tomaten. In 1954 komt Herman van Ham in dienst als assistent. Hij was werkzaam geweest in het National in Venlo. Niet lang na zijn aantreden in de Hamert neemt hij de scepter over van madame Grothausen. Tot aan zijn pensionering zal hij leiding geven aan de keukenbrigade. Hij is één van de eerste koks in Nederland die een Michelinster krijgt en deze liefst 27 jaar weet te behouden. Velen kennen hem als Mister Asperges. Tijdens zijn loopbaan verwerkt hij vele duizenden kilo’s van het witte goud.

Hoe zou het etablissement er heden ten dage bij liggen, vroegen we ons af. De zaak ging eind 2018 dicht. Initiatieven voor huisvesting van arbeidsmigranten leden schipbreuk. Een nieuwe eigenaar bedacht een ander concept, een zorghotel voor senioren. Het plan circuleert waarschijnlijk nog ergens in ambtelijke molens. 

Op de maandagmorgen van ons bezoek is er geen leven op de geboortegrond van de cocktail Prins Willem Alexander. Het pand is overwoekerd met groen. Een bordje bij de ingang van het voormalige hotel waarschuwt voor een gevaarlijke, bijtgrage hond. We spitsen onze oren, maar horen geen geblaf. Bij de entree van het restaurant spieden we door raampjes naar binnen. De ooit riante eetzaal ligt er troosteloos bij. Meubilair staat gestapeld, nergens is ook maar iets van een activiteit te bespeuren. 

Het bord met het welbekende logo van De Hamert beweegt zachtjes op de wind. Het is wachten op een nieuwe, frisse wind voor het bedrijf.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.