- door Albert Lamberts -
Tussen december 1944 en maart 1945 moesten velen uit Tegelen, Venlo en de meer noordelijk gelegen dorpen ten oosten van de Maas op last van de Duitse bezetter evacueren. De binnenstad van Venlo, Sperrgebiet, lag onder vuur van de geallieerden, die Blerick al op 3 december 1944 na de ‘Perfect Battle’ hadden bevrijd. Een brede zone op de oostelijke Maasoever kreeg het in de winter van ’44-’45 opnieuw zwaar te verduren. De buitenwijken kwamen er relatief gezien vrij genadig van af al was de angst om het zo dichtbij zijnde oorlogsgeweld vaak niet te harden.
Zes jaar geleden schreef ik over de evacuatie zelf, nu vooral over de ángst om geëvacueerd te worden.
In kelders, afgelegen boerderijen, inmiddels verlaten fabriekspanden, en ja, ook in het klooster van de Dominicanessen, gelegen aan de Hakkesstraat, een zijstraat van de weg van Venlo naar Nijmegen, werden vele mensen voor kortere of langere duur opgevangen. De zusters hadden permissie van de Duitse bezetter hun klooster open te houden.
Een aantal van de ‘overblijvers’ in Venlo heeft de ervaringen van die laatste maanden Duitse bezetting in dagboeken vastgelegd en uit hun verhalen wordt de angst welhaast lijfelijk voelbaar. En niet alleen de spanning, maar ook de honger, die zij leden, de angst om naar buiten te moeten om ergens een brood, wat eieren en mogelijk wat melk te bemachtigen. En telkens de vrees om alsnog te moeten vertrekken, weg te moeten naar onbekende oorden in een van de noordelijke provincies.
Uit het boek Van duisternis tot licht: vertrekken onder dwang van geweld door de Grünen.
Leest u even mee: Zaterdagavond (13 januari 1945) … Wat zal de Zondag brengen? Wat de eerstvolgende dagen? We weten dat er nog steeds stappen worden gedaan om de evacuatie, althans de voet-evacuatie af te lassen (sic). Ook dat de meningen in het Duitse kamp over de evacuatie verdeeld blijven en ’t Internationale Rode Kruis en ’t Zweedse gezantschap in Berlijn alle pogingen in het werk stellen om de evacuatie te keren. Dat staat te lezen in het dagboek Van Duisternis tot Licht van J.J.A. van den Burgt. Hoe hij aan de wetenschap van Rode Kruis en Zweeds gezantschap komt laat zich raden.
De angst was terecht, want op 9 januari 1945 bijvoorbeeld moest een deel van de bevolking uit Arcen evacueren. De rust wil maar niet weerkeren, de spanning niet luwen. De vrees van 13 januari werd weldra bewaarheid; op 14 januari moesten maar liefst 172 mensen huis en haard verlaten. Bewoners van de Rummerstraat, Schutroe- en Van Postelstraat werden door de Grünen voortgedreven door sneeuw en kou naar het Pope-complex aan de rand van de stad. Vandaar naar Kaldenkirchen en vervolgens op transport, vaak opeen gepakt in veewagons.
De achterblijvers waren weliswaar deze keer de dans ontsprongen, maar bleven in verhevigde angst achter. Op 10 januari ’45 schreef Eugenie van der Grinten in haar dagboek: Het spook van de evacuatie waart rond. Een dag later: Wederom algemeene evacuatie afgekondigd. Geweldig onder den indruk. Vrijwillig gaan we niet. Alleen als ze ons dwingen! Alleen met het pistool op de borst.
Wordt vervolgd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten