- door Sef Derkx -
De bus naar Kaldenkirchen am Schwimmbad is bijna leeg voordat we grens overgaan. Met één medepassagier rijden we Duitsland in. Hij bezoekt Kaldenkerken vanuit zijn passie voor Duitse kwaliteitswijnen. Die zijn in het land van herkomst goedkoper. We krijgen enkele tips voor kerstwijnen. Onze interesse gaat echter uit naar historisch beladen plekken in het grensstadje. Kaldenkerken werd op 12 mei 1940, twee dagen nadat Duitsland buurland Nederland was binnengevallen, als vergelding gebombardeerd door de Britten. ‘Met verschrikkelijke directheid kwam de oorlog volledig onverwacht naar de grensstad’, schrijft Leo Peters in zijn Geschichte der Stadt Kaldenkirchen.
Het is opvallend hoe weinig aan onze kant van de grens bekend is over de Tweede Wereldoorlog in buurgemeente Nettetal. Een voorbeeld. Weinigen weten wat zich in Kaldenkerken daags na 9 november 1938 heeft afgespeeld.
Wanneer het begrip Kristallnacht valt, gaan bellen rinkelen. In de Kristallnacht werden overal in Duitsland Joden en hun bezittingen aangevallen. Tijdens deze pogrom zijn bijna honderd joodse inwoners op straat vermoord. Zo’n 7500 winkels en bedrijven en 1400 synagogen werden in brand gestoken, gesloopt of vernield. De door de nazi’s georkestreerde volkswoede kwam ook in Kaldenkerken tot uitbarsting. We zijn vandaag naar de Synagogestrasse gelopen. We gaan een steentje leggen op de plek waar tot november 1938 het joodse gebedshuis stond. Een informatiebord herinnert aan de synagoge en gebeurtenissen tijdens de Kristallnacht.
De synagoge werd in de zomer van 1873 ingewijd, in aanwezigheid van katholieke en protestantse inwoners van Kaldenkerken. Uit Venlo waren joodse families voor de plechtigheid overgekomen. Joden waren in Kaldenkerken goed geïntegreerd, van antisemitisme was nauwelijks sprake.
Daags na de Kristallnacht, op 10 november 1938, wordt het gebedshuis goeddeels verwoest. Een dag later bericht De Nieuwe Venlosche Courant over de schokkende gebeurtenissen in Duitsland. In Straelen en Kaldenkerken waren de vandalen met auto’s gearriveerd. Niemand durfde ze tegen te houden, meldt de krant. Joden proberen na de Kristallnacht Duitsland massaal te ontvluchten. In 1939 wonen in Kaldenkerken nog negen Joodse families. De restanten van de synagoge zijn begin jaren zestig verwijderd. De plattegrond van het gebouw is gemarkeerd met grafietstenen.
Een bronzen gedenkplaat tegenover het bedehuis toont een menora, een gestileerd beeld van de synagoge en de tekst: ‘Von 1873-1938 hat gegenüber die Synagoge der jüdischen Gemeinde gestanden.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten