de Halte XXL van woensdag 8 januari 2025 - Parodie op kerkelijk huwelijk

- door Sef Derkx -

Vandaag is het rustig rond de Hulsterhof. Hoe anders moet het geweest zijn op vrijdag 30 november 1753. Als een lopend vuurtje ging het nieuws rond, dat Hulster Heinke op de Hulsterhof gevangen was genomen. Hij stond in de nacht voor zijn arrestatie bloedend bij de pachter van de hoeve voor de deur. ‘Uit vrese’ hadden ze hem binnengelaten. 

Detail manuscriptkaart, 1570, met eerste vermelding van de Hulsterhof , hier aangegeven als 'Hulsert' (collectie Gemeentearchief Venlo)

De bewoners van de Hulsterhof werden door de bendeleider al geruime tijd regelrecht bedreigd. Korte tijd na zijn arrestatie meldde zich stadschirurgijn Lambertus van Elswick om de kogel te verwijderen, die Heinke had verwond. De patiënt knapte op. Om een uitbrak te voorkomen werd hij in zijn cel geboeid. Voor de gesloten deur stonden zes wachten. Nog nooit had in Venlo een gevangene zo’n strenge bewaking gehad. In het tweede verhoor onthulde Hulster Heinke zijn echte naam, Hendrick Corts. Veel processtukken ontbreken, maar duidelijk is dat de schepenbank Venlo hem schuldig achtte aan halsmisdrijven. Het vonnis stond eigenlijk al bij voorbaat vast.

Tijdens het proces was een bijzonder voorval aan het licht gekomen. Een van de getuigen was Hannes Gerards. De knecht van de Hulsterhof verklaarde onder ede dat hij een poos tevoren iets bijzonders had meegemaakt. Op de dag van de Ganzenkermis, de najaarskermis, had hij iets nodig dat in de schuur lag. Binnen trof hij Hulster Heinke aan in gezelschap van een groep mannen en vrouwen. Ze waren feest aan het vieren. Wat was er aan de hand? Bendelid Henricus en de zus van de vriendin van Hulster Heinke werden in een parodie op een kerkelijke huwelijksinzegening in de echt verbonden. 

Heinke die blijkbaar niet gesteld was op pottenkijkers had Hannes toegesnauwd: ‘Ick zal hem de spraeck ontnemen off kraeij sal geen vogel sijn.” De schertsbruidegom had de zaak weten sussen. Steven en Christina Dings, de pachters van de Hulsterhof, verklaarden dat een van de bendeleden, de Kwakzalver genaamd, over zijn kleding een wit hemd droeg. Over de arm had hij een handdoek geslagen en een bezem fungeerde als wijwaterkwast. Misschien was de Kwakzalver een en dezelfde persoon als de Venlose burger Jacobus, die de bende met raad en daad bijstond. In  een verklaring wordt over hem gezegd dat hij een ‘duyvelbander’ was, een exorcist. 

Detail met Sint-Martinuskerk en omgeving van de kaart van Venlo van C. Lowijs, 1677 (collectie archief Norbertijnen Averbode)

Hij woonde in een straatje tegenover de Sint-Martinuskerk. Een interessant figuur, kortom. Hoe het ook zij, het belachelijk maken van het heilig sacrament van het huwelijk, zal de bendeleider zwaar zijn aangerekend. Op zaterdag 26 januari 1754 werd Hulster Heinke geradbraakt.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.