Wiel van der Randen fotografeert Venlo en Blerick in 1945

 - door Sef Derkx - 

De Venlonaar Wiel van der Randen (1897-1949) neemt in de geschiedenis van de Nederlandse fotojournalistiek een prominente plaats in. Vanaf 1934 tot aan zijn dood was hij in dienst van uitgeverij Spaarnestad in Haarlem. Zijn gesoigneerd uiterlijk maakten hem tot een opvallende verschijning. Door zijn gedrevenheid, visueel talent en vlotte pen groeide hij uit tot het boegbeeld van Spaarnestad. Van der Randen fotografeerde met een moderne blik. Al in 1930 had hij een Leica. De kleine camera stelde hem in staat snel en onopvallend te werken, zelfs op plekken met ongunstige lichtomstandigheden. In 1926 trad Wiel in dienst als fotograaf bij de Nieuwe Venlosche Courant. Maar zijn geboortestad was te klein, hij verhuisde naar Amsterdam. 

In de Tweede Wereldoorlog ontfermt het gezin Rutten in Grubbenvorst zich over een van zijn zoontjes. Het bleekneusje moet aansterken. De familie Rutten woont op de boerderij bij ’t Gebroken Slot. Als Wiel van der Randen voor zijn werk in de buurt is, gaat hij altijd langs. Bij een van die bezoeken fotografeert hij het gezin aan de keukentafel. Biddend, dat was voor en na het eten gebruikelijk. De ruiten zijn afgeplakt met verduisteringspapier. Kijk eens hoe mooi het licht over de gezichten strijkt.

In juli 1945 is Van der Randen terug om een reportage te maken over zijn verwoeste geboortestad. Hij is verbijsterd, vertrouwde plekjes jeugd zijn er niet meer. Ontzet verzucht hij in zijn artikel: ‘Mijn God. Dit is geen weerzien, dit is een lijkschouwing!’ In feite is dit de kern van zijn verhaal. Van der Randen ontmoet een meisje van vijftien in een invalidenwagens, ze mist beide benen. Toch glimlacht ze naar hem. Zijn tocht door de binnenstad is een opsomming van plekken waar bommen vielen en van de aantallen slachtoffers van de bombardementen.    

Van de foto’s die hij in 1945 maakte maar die niet werden gepubliceerd, springt één eruit. Voor een muur staat een paard. De huid is gehavend en het opvulstro steekt er aan alle kanten uit. Bij de eerste blik ben je even in verwarring. Een fractie van een seconde denk je: is dit een echt paard? Ik kreeg de foto zo’n vijfentwintig jaar geleden voor het eerst onder ogen en vroeg me af waar Van der Randen dit zag. Joost Geeraedts wist te vertellen dat het opgezette paard een pronkstuk was in de winkel van de zadelmakerij en leerfabriek van zijn grootvader Louis. Rond 1920 toog Louis naar Berlijn. Daar kocht hij een opgezet paard. Het transport naar Venlo geschiedde per trein. Opgetuigd en gezadeld werd het paard ten pronk gezet in de etalage. Het werd een handelsmerk voor de firma Geeraedts.  Bij de bombardementen in het najaar van 1944 werd de zaak getroffen en bleef een ruïne achter. Tussen het puin stond het paard dat Wiel van der Randen inspireerde tot deze bijzondere foto.

Door de coronapandemie zouden we het bijna vergeten zijn, maar 2020 is ook het jaar waarin we de bevrijding herdenken in 1945. De Bibliotheek Venlo en CityCinema hebben de handen ineen geslagen en organiseren op 9 en 10 november aanstaande een thema-avond met als titel en onderwerp ‘Venlo en Blerick na de bevrijding, dagelijks leven = overleven, 1945-1946’. De lezing en filmvoorstelling wordt verzorgd door Sef Derkx en is gebaseerd op dagboeken en op de verhalen, in voorbije jaren opgetekend voor de historische kroniek Floddergats. De reportage van Wiel van der Randen is een van de onderwerpen. Naast persoonlijke getuigenissen worden interessante filmfragmenten vertoond uit het bevrijdingsjaar vertoond. Enkele zijn ontdekt bij het  archiefonderzoek ter voorbereiding van de manifestatie ‘Heel Limburg vrij’, die op 3 maart voor het stadhuis werd gehouden. Je zou dus kunnen zeggen, dat deze filmbeelden na 75 jaar in première gaan. Toegangskaarten voor ‘Venlo en Blerick na de bevrijding’ kunnen worden besteld via de website van CityCinema Venlo (https://citycinema.nl/movies/576/202/venlo_en_blerick_na_de_bevrijding). Door de coronamaatregelen van de overheid is het aantal plaatsen beperkt.

Reageren? Mail Sef Derkx: floddergats@xs4all.nl