Venlo Incident - Halte XL van woensdag 2 september 2020

- door Sef Derkx - 

Prentbriefkaart grensovergang Venlo-Herongen, circa 1905 (particuliere collectie)

Café-restaurant Backus, jaren dertig (collectie Jos Symons)

Grensovergang Venlo-Herongen, recent (bron Google Streetview)

We waren de vorige week bij de grensovergang Venlo-Herongen, een plek met een geschiedenis. De laatste meters Nederland zijn schreeuwerig. Duits heeft de overhand, de klant is König. Het is donderdag 9 november 1939 als hier een Ford Lincoln vaart mindert.

Payne Best (bron Wikipedia)

In de auto zitten vier personen. Payne Best is een societyfiguur uit Den Haag, die voor de Britse geheime dienst werkt. Naast hem zit collega geheimagent Richard Stevens. De twee andere inzittenden zijn chauffeur Jan Lemmens en de militair Dirk Klop. De auto stopt voor het Nederlands grenskantoor om Klop uit te laten. Enkele tellen later parkeert de Ford naast grenscafé Backus. 

Dirk Klop (met dank aan Gerrit van der Vorst)

Richard Stevens (met dank aan Gerrit van der Vorst)

Op de veranda staat de Duitse geheimagent Schlemmel, een schuilnaam voor Walter Schellenberg van de Sicherheitsdienst. De Duitser steekt zijn hand op. Plotsklaps komt vanaf Duits grondgebied een overvalwagen aanrazen met SS’ers. Dirk Klop schiet op de auto. Er klinkt een salvo, Klop wordt dodelijk getroffen. De twee Britse agenten en chauffeur Lemmens worden in de overvalwagen gesleept, die met gierende banden terugrijdt naar Duits territorium. Het voorval heeft maar enkele minuten geduurd. Wat erop volgt is een onwerkelijke stilte.

Walter Schellenberg (bron Wikipedia)

Wat was er voorafgegaan aan het incident bij café Backus? In het najaar van 1939 had de Britse geheime dienst contact gekregen met Duitse officieren, die voorwendden een aanslag te willen plegen op de Führer. De eerste gesprekken in Londen vonden plaats met goedkeuring van de Britse regering. Het leek een uitgelezen kans om Hitler uit te laten schakelen. Vanwege het geheime karakter en de gevaren, die de Duitse samenzweerders zogenaamd zouden kunnen lopen, werden de vervolggesprekken op Nederlands grondgebied gehouden. Precies zoals de Duitsers beoogd hadden. De val voor de Britten klapte definitief dicht tijdens de meeting aan de Venlose grensovergang. 

Reconstructie Venlo Incident, 1948 (particuliere collectie)

Het Venlo-Incident had tot gevolg dat het Britse spionagenetwerk goeddeels uitgeschakeld werd. De chef van de Nederlandse geheime dienst trad terug. De nazi’s presenteerden Best en Stevens aan de internationale pers als de opdrachtgevers van Georg Elser, die op 8 november 1939 de mislukte aanslag op Hitler in de Bürgerbraukeller in München had gepleegd. Hitler had in mei 1940 een excuus om Nederland binnen te vallen. De neutraliteit van ons land was immers geschonden door de instemming van de regering met de onderhandelingen op Nederlands grondgebied. Zo werd aan de grens in Venlo wereldgeschiedenis geschreven.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.