De Halte XXL van woensdag 2 augustus 2023 - Struikelstenen in Kaldenkerken voor Venlose slachtoffers van de holocaust

- door Sef Derkx -

Voordat we de bus terug naar Venlo nemen, gaan we op zoek naar sporen van de joodse geschiedenis van Kaldenkerken. 

Aan de Synagogenstrasse tegenover Kaas Frischdienst is een plaquette met een gestileerde weergave van de synagoge en een menora. De tekst luidt: ‘Von 1873-1938 hat gegenüber die Synagoge der jüdischen Gemeinde gestanden.’ De nacht van 8 op 9 november 1938 staat bekend als de Kristallnacht. Een pogrom, een aanval op de joodse bevolking van Duitsland. Synagogen, winkels en bedrijven worden in brand gestoken of vernield. Particuliere woningen, scholen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moeten het eveneens ontgelden. De synagoge van Kaldenkerken raakt zwaar beschadigd. De Nieuwe Venlosche Courant van 11 november 1939 bericht uitgebreid over de schokkende gebeurtenissen in Duitsland en vermeldt de grensplaatsen Straelen en Kaldenkerken. De vandalen waren er met auto’s gearriveerd. Niemand durfde ze tegen te houden, meldt de krant.   

Ruïne synagoge Kaldenkerken (van www.kuladig.de)

De schok moet groot geweest zijn binnen de joodse gemeenschap van Venlo. Ongetwijfeld is er over gesproken in de synagoge aan het Maasschriksel. De daders van de Kristallnacht in Kaldenkerken zijn na de oorlog tot gevangenisstraffen veroordeeld. De muren van het verwoeste bedehuis werden pas in 1960 gesloopt. Als herinnering is met granietsteen in het plaveisel de plattegrond van de synagoge weergegeven.

Eerder waren we op zoek in de Kehrstrasse naar struikelstenen voor Emmy Bonn-Leyens en haar zonen Walter en Hans-Günther. Het gezin had een modewinkel in Kaldenkerken. Die was ten gronde gericht door de anti-joodse maatregelen van de nationaalsocialisten. Vader Alex Bonn pleegde zelfmoord, moeder en zoons vluchtten naar Venlo. Ze woonden aan de Nieuwstraat naast burgemeester Berger.

Nieuwstraat voor de Tweede Wereldoorlog (met dank aan Piet Braem)

In de Tweede Wereldoorlog werd het gezin gedeporteerd.

Emmy en Walter zijn vermoord in respectievelijk Sobibor en Auschwitz. Hans Bonn overleeft Auschwitz. Hij keert in de zomer van 1945 ernstig verzwakt terug in Venlo. Een schim van zichzelf. Een jaar later trouwt hij met Eva Wurm. Ze trekken in bij een weduwe aan de Van Schelbergenstraat en krijgen een zoon, René-Rilke. 

Hans Günther Bonn (www. joodsmonument.nl)

In 1948 wordt Hans met spoed opgenomen in het ziekenhuis. Hij overlijdt op 25 april 1948 na een verschrikkelijke doodsstrijd. Het sectierapport rept over geïnjecteerde tuberkelbacillen, waarschijnlijk moedwillig geïnjecteerd in het concentratiekamp. Met vertraging is hij dus alsnog een slachtoffer van de Holocaust. Te erg voor woorden. Hans Bonn ligt begraven op de Joodse Begraafplaats van Venlo.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.