De Halte XXL van woensdag 23 augustus 2023 - De Beeldenfabriek

 - door Sef Derkx -

Arriva heeft ons naar de Emmastraat gebracht. Een afspraak in Venlo-zuid. Voor het appartementencomplex De Beeldenfabriek stappen we uit. De naam en grote sculpturen van heiligen in een vitrine herinneren aan de Beeldenfabriek Sint Joseph. 

Entree appartementencomplex De Beeldenfabriek (van Google Maps)

Gipsen heiligenbeelden vond je vroeger in bijna ieder huis in katholiek Nederland. Vanaf het midden van de jaren zestig vond er een omslag plaats. Ons land ontkerkelijkte. Aanvankelijk schuchter, later in een hogere versnelling. Kerken stroomden leeg. Religie nam in het leven van mensen steeds minder een centrale plek in. De heiligenbeelden appelleerden niet meer aan het moderne levensgevoel. Ze verdwenen naar de zolder. Soms werden ze kapotgeslagen en als krijt gebruikt, waarmee meisjes hinkelkoetjes tekenden. Het was een soort van tweede Beeldenstorm. Maar o ironie, nu staan de verbannen heiligenbeelden te koop in antiekwinkels.

Reportage uit een Venlose beeldenfabriek, jaren dertig (foto's Jan de Jong/collectie glasnegatieven Limburgs Museum)

Venlo is lange tijd dé stad in Nederland geweest van de gipsen heiligenbeelden. De geschiedenis begint in 1893, als Gerard Linssen in de Panhuisstraat een fabriekje start. De ondernemer was handelsreiziger geweest voor Duitse fabrikanten. Hij kende dus de markt en beschikte over een netwerk van leveranciers en afnemers. Linssen had de wind mee. Het was de hoogtijperiode van het katholicisme. In 1918 had hij al zo’n 150 werknemers in dienst. Een jaar later kon de vlag uit. Het Vaticaan berichtte, dat de Venlose ondernemer zich leverancier van de paus mocht noemen.

Exterieur Firma Beeldenfabriek St. Joseph, jaren '20 of '30 (collectie Jos Symons, geplaatst op Facebookgroep Venlo wie 't vruuger waas)

Groepje werknemers, voor de Tweede Wereldoorlog (geplaatst op Facebookgroep Venlo wie 't vruuger waas)

Het succes zorgde voor concurrenten. Zelfs zijn eigen broer Willem stortte zich op de gipsen heiligenbeelden. Figuurlijk dan. In 1925 waren er in Venlo zeven beeldenfabrieken, in de jaren dertig kwamen er nog drie bij. Sint Joseph aan de Emmastraat werd in 1917 gebouwd door Alphons van Erp en de twee broers Kohlmann. Na zo’n tien jaar ging het faliekant mis, het faillissement moest worden aangevraagd. Het bedrijf werd voortgezet door Anton Gödden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de productie stil. In de fabriek was een centrale van het verzet gevestigd. De Duitsers kwamen Gödden op het spoor. Hij werd gearresteerd, maar wist te ontsnappen. Na de bevrijding werd de beeldenproductie weer opgestart. Aanvankelijk met succes. Tot na het Vaticaans concilie. In 1965 hief Anton Gödden het bedrijf op. De fabriek stond decennialang leeg. Voor de sloop in 2008 waren we er voor het Limburgs Museum om beelden en mallen te verwerven. Het bezoek aan de verlaten fabriekshallen, waar alles nog stond alsof het 1965 was, was meer dan indrukwekkend.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.