Van nul tot nu van woensdag 3 juli 2024 - De deken en de burgemeester

 - door Albert Lamberts - 

Zoals in latere decennia landelijk liberalen en klerikalen tegenover elkaar kwamen te staan was dat in Venlo, ook al wegens de negenjarige Belgische bezetting (1830 – 1839), al eerder het geval. Dat was natuurlijk niet zomaar. Het was enerzijds een gevolg van steeds verder toenemende animositeit tussen de politiek zeer invloedrijke vrijmetselaarsloge La Simplicité en de katholieke kerk en anderzijds de botsing tussen twee hardliners: aan katholieke zijde deken Schrijnen en aan de andere kant burgemeester Bontamps. De deken en de burgemeester konden eigenlijk worden beticht van een haat-liefde-verhouding.

Carolus Hubertus Leonardus Bontamps (roepnaam Karel), geboren Geldern 1 augustus 1793, overleden Maastricht 1 mei 1854, drukker, koopman, voorzitter Kamer van Koophandel Venlo vanaf 1830 tot in 1841, was president van het plaatselijk bestuur te Venlo en burgemeester van Venlo 1830-1838, president vrijmetselaarsloge Venlo.

Voor alle duidelijkheid: zowel Schrijnen als Bontamps waren niet direct ongelukkig met de Belgische bezetting. Met name boven de grote rivieren was het katholicisme tot een randgebeuren gedreven en moest het plotseling zelfs ondergronds gaan. Schuilkerken moesten onderdak gaan bieden aan Roomse vieringen. Processies waren al helemaal uit den boze. De Belgische bezetter had niets tegen processies en scoorde dus bij de katholieke Venlonaar enige sympathie. Maar de tolerantie kende haar grenzen.

De bisschoppen in België – Venlo ressorteerde onder het bisdom Luik, waar bisschop Van Bommel zetelde  - hadden de vrijmetselarij veroordeeld en dat gebeurde ook in Venlo, waar deken Schrijnen zich met luide stem in het koor van anti-vrijmetselaars voegde. Dat was voor de vrijmetselaars reden om de handschoen op te nemen. De Venlose loge telde behoorlijk wat lokale, politieke kopstukken en die vreesden voor hun positie door het toenemende mondelinge geweld van de deken, waardoor katholieken zich zouden kunnen afwenden van de liberalen: burgemeester Bontamps en confraters.

Schrijnen liet niet na vrijwel alles uit liberale koker, waarachter de deken steevast de vrijmetselaars vermoedde, te vuur en te zwaard vanaf de kansel te bestrijden.

Zelfs de opvoering van een toneelstuk ten bate van het RK Armbestuur in een door Bontamps beschikbaar gestelde ruimte, stuitte bij de deken op grote weerstand. De jeugd zou daardoor in het verderf worden gestort, fulmineerde Schrijnen. Zoals al eerder eens geschreven: Bontamps zocht zijn heil bij de bisschop, maar die stelde zich onverwijld achter de Venlose deken op en waste Bontamps de oren. De breuk tussen de burgemeester en de deken was compleet. Bontamps was, aldus Schrijnen, een schijnheilige farizeeër, die heimelijk de katholieke belangen ondermijnde. 

Toch moesten de geestelijke en burgerlijke leidsmannen samen verder. Dat gold eigenlijk ook voor de militaire commandant in Venlo, Brialmont, en het Venlose stadsbestuur en de deken, maar ook die relaties raakten danig vertroebeld. Brialmont wond om zijn antiklerikale houding geen doekjes en de bezettingsmacht zorgde in de stad voor de nodige overlast. Wederzijds fanatisme verslechterde de verhoudingen. Telkens moest Bontamps oplaaiende brandjes blussen. Hij kon het in de ogen van de kibbelende partijen nooit goed doen.

Volgende keer: geen subsidie voor dag van de volksmissie.

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.