De Halte XXL van woensdag 28 augustus 2024 - Pierre Rassaerts, architect van frivoliteit

- door Sef Derkx -

In de aflevering van de vorige week gingen we van start met een wandeling vanaf de halte aan de Goltziusstraat. We liepen langs creaties van architect Pierre Rassaerts (1861-1944). Zijn Metropolecomplex, een ensemble op de Hoek van Noord-Binnensingel en Straelseweg is een streling voor het oog. 

Villa Flora gezien vanaf de Noord-Binnensingel, circa 1905-1910 (particuliere collectie)

Villa Flora, circa 1910 (collectie Jos Symons)

Deze week wandelen we naar het Wilhelminapark. Naar Villa Flora, in 1901 door Pierre Rassaerts ontworpen in opdracht van Bernhard van Kan. De villa ligt aan de linkerkant van de ingang van het park en springt in het oog. Vanaf de Deken van Oppensingel is het monument al te zien. De villa markeert de ingang van het Wilhelminapark. Rassaerts maakte uitbundig gebruik van hardsteen en smeedwerk. In de kroonlijst van mozaïeksteentjes staat de naam Flora.

Villa Flora, aquarel op basis van stijlovereenkomsten toegeschreven aan Sef Moonen (particuliere collectie)

De ontvangst door Peter Thissen is er allerhartelijkst. De geur van vers gezette koffie kringelt ons tegemoet. In de aanloop naar de Wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade in 2012 werd een modern expositiegebouw in gebruik genomen, dat merkwaardigerwijze ook de naam Villa Flora kreeg. Peter Thissen moet er lachen: ‘We kregen van een directeur van de Floriade een brief waarin we gesommeerd werden om met onmiddellijke ingang de naam Villa Flora niet meer te gebruiken in onze communicatie. De naam dus van dit pand sinds 1901. Blijkbaar was de beste man niet op de hoogte van de plaatselijke geschiedenis. Natuurlijk hebben we een brief geschreven waarin we fijntjes de historie hebben uitgelegd. Daarop volgde excuses.’

Villa Maria en Agnes (bron: Wikipedia)

Opdrachtgever Hub. van Kan zag in 1901 Villa Flora waarschijnlijk als investering. Kort na de voltooiing van de bouw, verscheen een advertentie in de Venloosche Courant waarin het pand te huur werd aangeboden. Godert baron van Hardenbroek van Ammerstol, ritmeester bij de cavalarie die destijds in Venlo was gelegerd, betrok het pand. Na de baron komen P.C.J. Haffmans met echtgenote J. Coenegracht in beeld. Haffmans is kassier en voorzitter van de Kamer van Koophandel. Het echtpaar wil de goegemeente laten weten dat ze in de deftige Villa Flora huizen. De loggia op de tweede verdieping heeft een uitstulpende, frivole balustrade van smeedijzer, waarin de initialen van het echtpaar zijn verwerkt. Het interieur van villa Flora is prachtig gerestaureerd. De twee ernaast liggende art nouveau villa’s Maria en Agnes zijn eveneens in opdracht van Van Kan door Rassaerts ontworpen. Ze hebben asymmetrische voorgevels en worden vanwege de geveltoppen lokaal ook weleens ‘Flujas en zijn vrouw’ genoemd. Venloser kan het eigenlijk niet.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

 

 

     

August Deusser, kunstschilder en kasteelheer van Arcen

- door Sef Derkx -

Een Rijnlander aan de Maas

Noord-Limburg was in de eerste helft van de twintigste eeuw karig bedeeld met beeldend kunstenaars. Zeker als je het vergelijkt met het midden en zuiden van de provincie, waar de kunsten bloeiden. Het is echter heel opmerkelijk dat twee, in die dagen juist befaamde, kunstenaars Noord-Limburg hadden uitgezocht om er te wonen en werken. Kasteel d’Erp in Baarlo had in de persoon van Albert Neuhuys een kasteelheer die als belangrijke vertegenwoordiger geldt van de Haagse School. 

Zelfportret van August Deusser, 1911 

In Arcen woonde op het gelijknamige kasteel de Rijnlandse schilder August Deusser (1870–1942).  

Kwaliteit

August Deusser studeerde vanaf 1890 aan de kunstacademie van Düsseldorf. Dat was rond de eeuwwisseling een toonaangevend instituut met Europese uitstraling. Vanwege zijn opvallend talent nam de directeur van de academie - Peter Janssen, een bekend historieschilder - hem onder zijn persoonlijke hoede. 

August Deusser. ongedateerd, foto van Constantin Luck Düsseldorf

Als geprivilegieerd kunstenaar bezat Deusser tussen 1897 en 1902 een zelfstandig meesteratelier aan de academie. Vanaf het begin van zijn professionele loopbaan had hij een voorliefde voor landschap, natuur en vooral voor ruiters. Die laatste fascinatie gaat terug naar zijn jeugd. Als kind groeide hij op in Deutz, een voorstadje van Keulen, waar een cavaleriekazerne was gevestigd. 

Paarden, August Deusser, tussen 1917 en 1920

Minder talrijk in het totaal van Deusser’s oeuvre zijn de portretten. Ze ontstonden in de jaren 1910-1912 en zijn bijna stuk voor stuk van hoge kwaliteit. 

Turbulent

Als initiator en spil van de kunstenaarsgroep Sonderbund organiseerde Deusser in de jaren 1909-1912 baanbrekende tentoonstellingen in Keulen en Düsseldorf. 

Tentoonstelling Sonderbund in 1912

Exposities waarin werken van Cézanne, Renoir, Monet, Van Gogh, Matisse, Picasso en Signac werden samengevoegd met die van de Rijnlandse modernen onder wie Deusser zelf. In die turbulente jaren voor de Eerste Wereldoorlog was August Deusser duidelijk beïnvloed door neo-impressionisme, fauvisme en met name door Paul Cézanne die een lichtend voorbeeld voor hem was. Zijn werken ademden de geest van de beroemde Duitse kunstenaarsgroep Der blaue Reiter. 

Dom van Keulen, August Deusser, 1911

Zelfportret, August Deusser, 1912

Groen, blauw en aards bruinrode tonen bepaalden Deusser’s palet.

Kasteel Arcen

Deusser was vaak op reis. In Noordwijk leerde hij zijn Duitse vrouw, Elisabeth-Eugenie Albert kennen, door haar schilderles te geven. Zijn vrouw was dochter van een rijke industrieel die met de uitvinding van meststoffen rijk geworden was. Op het einde van de Eerste Wereldoorlog kocht het echtpaar kasteel Arcen. Met hun beide kinderen vestigden zij zich daar. Omdat hij juist tevoren was benoemd tot professor aan de academie van Düsseldorf was hij genoodzaakt te pendelen. 

Na de aankoop van kasteel Arcen wordt August Deusser tot Nederlander genaturaliseerd. Hij bouwt het afgebrande koetshuis weer op maar nu tot zijn atelier. Dat is er nog steeds met een raam op het noorden vanwege het mooie constante licht om te schilderen.

Kasteel Arcen, circa 1930

Zijn werk kwam in deze periode steeds verder los van het impressionisme. Het verloor zijn vlotte karakter, werd meer overdacht en vol van symboliek met decoratieve elementen. Tot 1931 werkte Deusser regelmatig in Arcen en omgeving. Met zijn fiets trok hij eropuit om schetsen te maken van landschappen, paarden, landbouwers en het dagelijks leven van mensen langs de Maas. De fietsende Deusser keert terug op diverse schilderijen uit die jaren, zoals op Het veerhuis bij Well aan de Maas. 

Veerhuis bij Well, August Deusser, 1924

Dit schilderij uit 1924 is het beste voorbeeld van de componerende Deusser. Veel details zijn eerst uitgewerkt in schetsen en later in het atelier nauwgezet ineengeschoven tot een verhalend werkstuk van monumentale omvang.

Galblaas

Een ernstige galziekte was er in 1924 oorzaak van dat hij zijn professoraat moest neerleggen. Na 1931 werden tekenen en schilderen onmogelijk. Deusser verbleef in zijn laatste levensjaren veel in Zwitserland, Italië, Egypte en Duitsland. In 1942 overleed hij in Konstanz. Zijn nalatenschap werd naar Zwitserland overgebracht, waar zij nog steeds in het naar hem genoemde museum in Bad-Zurzach wordt beheerd.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

De Halte XXL van woensdag 21 augustus 2024 - De uilen van Pierre Rassaerts

- door Sef Derkx -

Op weg van Flora op een plafond in Kasteel Arcen naar Villa Flora in Venlo. Niet te verwarren met Villa Flora op het voormalige Floriadeterrein in Blerick. We zijn uitgestapt bij de halte Goltziusstraat. De expeditie van vandaag staat onder bescherming van de godin Flora. 

Pierre Rassaerts (bron: Wikimedia)

Maar bovenal in het teken van de architectuur van Pierre Rassaerts (1861-1943). Jaren was hij actief in Venlo en omgeving. Na een felle verkiezingsstrijd kwam hij bovendien in de gemeenteraad. Zijn architectonische nalatenschap is blijvend en springt er in positieve zin uit. Als je van Jugendstil en Art Nouveau houdt tenminste. Die zijn uitbundig, asymmetrisch en sierlijk. Wie gruwt van bijvoorbeeld florale motieven, pastelkleuren, organische vormen en golvende lijnen drukken we op het hart af te haken. 

Metropole-complex in 2022 (bron: Wikipedia)

We wandelen naar de hoek Noord-Binnensingel en Straelseweg. In opdracht van Jos Jentjens werden tussen 1901 en 1903 op deze locatie vier panden gebouwd. Twee ervan zijn dubbelpanden. Het ontwerp was van Pierre Rassaerts. Na leegstand en verloedering, doemde eind vorige eeuw het sloopspook op. Het gevreesde spook, dat op veel plekken in Venlo en Blerick mocht toeslaan, is hier gelukkig verjaagd. Mede dankzij de inzet van buurtvereniging Binnenstad Noord. In de jaren 1994 tot 1996 volgde een ingrijpende restauratie. Deze werd consciëntieus uitgevoerd onder leiding van architect H. Tilmans. Het resultaat is schitterend. In 2003 verwierven de gevels - met stijlelementen van Art Nouveau - de status van rijksmonument. Of het sloopspook het schaamrood op de kaken kreeg, is onbekend. 

Métropole Restaurent Cafe-Billard, prentbriefkaart circa 1905 (Facebookgroep Venlo Wie Ut Vruuger Waas)

Het ensemble van panden draagt de naam Metropole. Een herinnering aan het onder biljarters nog steeds bekende café Métropole, dat vanaf 1912 pal op de hoek werd geëxploiteerd.  Links bovenop het pand, met de ingang aan de Noord-Binnensingel, kijkt een stenen uil richting binnenstad. Nu de huiskamervraag. Waar in Venlo staan woningen van Rassaerts met bijna identieke uilen? Het antwoord luidt: aan de Heutzstraat.

De uilen aan de Heutzstraat op woningen eveneens ontworpen door Rassaerts (foto auteur)

We lopen verder door de Noord-Binnensingel, want men verwacht ons in Villa Flora aan de ingang van het Wilhelminapark. Rassaerts ontwierp de villa in 1901 in opdracht van bankier P. Haffmans-Coenegracht. Via een indrukwekkende natuurstenen trap komen we in het portiek. In de terrazzo vloer is de tekst salve aangebracht met eromheen een kader in mozaïek. Het interieur is groots en goeddeels bewaard gebleven. 

Villa Flora (bron: website Funda)

We drinken een kop cappuccino in een vertrek aan de voorzijde onder plafond met honderden bloemetjes in stucwerk. Het lijkt alsof godin Flora die zelf over ons uitstrooit (wordt vervolgd).

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

 

 

 

De Halte XXL van woensdag 14 augustus 2024 - Station Belfeld verdween uit het spoorboekje

- door Sef Derkx/foto's auteur en Facebookgroep Woa dink se aan asse aan Belvend dinks -

In lijn 66 naar Venlo zitten twee jonge dames van rond de twintig. De ene draagt kleding tot op de enkels en een hijab. Een loshangende hoofddoek. Haar leeftijdgenote heeft zich zo gekleed dat schouders, benen en armen zonder belemmering bruin kunnen worden in de zomerzon. Interessant. Twee contrasterende belevingswerelden bijeen in één bus van Arriva. Hoewel? Beiden hebben geen oog voor buiten. Voor bijvoorbeeld een heer die met een zeis het kniehoge gras maait rond een al tijden leegstaande villa in Tegelen. Ze zijn gebiologeerd in de weer met hun telefoon. Tegenstelling en overeenkomst vallen daarmee samen.

Vandaag waren we in Belfeld. Tijdens een eerdere expeditie hadden we vanuit de verte het voormalige dorpsstation gezien. Als fervent reiziger met het openbaar vervoer en bovendien een bovengemiddelde interesse in de geschiedenis ervan, reden genoeg om te gaan kijken. Op deze zomerdag ligt het spierwitte Station Belfeld er piekfijn bij. Het schittert in de zon. Maar de treinstellen van de Maaslijn razen eraan voorbij. Zonder af te remmen. Het station is niet meer in gebruik.

Hier het spoor terugnemen kan echter wel. De treinverbinding Venlo-Roermond dateert van 1865. Een kleine kwart eeuw later werd het station Belfeld in gebruik genomen. Het gebouw zonder tierlantijnen was puur functioneel. Met dienstlokalen, een woning en een goederenloods. Van het station werd vooral gebruik gemaakt door werknemers van de plaatselijke keramiekfabrieken. In 1904 werd het emplacement uitgebreid en nam de bedrijvigheid toe. Het goederenvervoer steeg naar verwachting, het aantal passagiers bleef achter. Zozeer zelfs dat in 1938 Belfeld tot veler verdriet uit het spoorboekje verdween. De laatste reizigerstrein vertrok op 15 mei van dat jaar. In het begin van de Tweede Wereldoorlog keerde het station voor reizigers terug. Het duurde slechts enkele weken, daarna was het weer alleen in gebruik voor het goederenvervoer.

In 1972 kwam ook daar een einde aan. Het leegstaande stationsgebouw werd gekocht door de overbuurman, de gresbuizenfabriek. Helaas trad het verval al snel in. De gebouwtjes werden als het ware overwoekerd door begroeiing. Tot het tij keerde. De redding kwam van Vogelwerkgroep Tösse Bös en Maas. In 2018 ontfermde de vereniging zich over het oude station, dat met veel zorg en toewijding is gerenoveerd. 

Ook de stationsnaam keerde terug op de zijgevels. Station Belfeld is niet alleen lieflijk, maar ook een tegengif voor de aartslelijke, verouderde fabrieksgebouwen er tegenover.

Reageren? Stuur Sef Derkx een email:floddergats@xs4all.nl.

Zomerparkfeest geboortegrond Sounds

- door Sef  Derkx -

Floep!’, zei ‘t stöpke en… open  was de champagnefles. Ook open was Sounds. The king of blues Bo Diddley verrichtte de koninklijke handeling. Het geschiedde op zaterdag 1 september 1984. Maar was dit écht het begin van Sounds?

Nee, twee weken tevoren stonden Leo Hagens en Geert Driessen op de hippiemarkt, die het Venlose Zomerparkfeest destijds op de zondag organiseerde. Tussen kramen met kralen, bijouterieën, dromenvangers, wierook, Indiase gewaden, patchouli en andere lokstoffen stonden de middenstanders in spe met LP’s. De spontane actie was vooral bedoeld om de naamsbekendheid van de weldra te openen winkel te vergroten. Sounds was gevestigd aan de Koninginnesingel, in het kleine pand waar heden ten dage Postzegel- en Muntenhandel Ger Vissers gevestigd is.

Welk album is het meest bijgebleven veertig jaar na dato? Radios Appear van punkband Radio Birdman, want daar hadden ze er meer dan honderd van ingekocht. De legendarische band wordt gezien als een van de pioniers van de garage punk scene uit Australië en werd gevormd door frontman Deniz Tek  en zanger Rob Younger in 1974. Hun ongepolijste sound deed denken aan the Stooges en MC5. De knetterende protopunk zou generaties gitaarbands beïnvloeden. Muziek met een hoge mate van urgentie. Nerveuze eczeem lag op de loer bij hun optredens, hoewel dit nooit wetenschappelijk is aangetoond. In 1978 gingen de bandleden uit elkaar, maar hun EP's, LP's en niet uitgebrachte opnames kregen een mythische status.

We dwalen af, waar zijn we ook alweer gebleven? O ja, Zomerparkfeest 1984, Julianapark, op de zondag en bij de marktkraam van Sounds. De LP’s van de Australische punkers gingen voor een rijksdaalder grif van de hand. Iedereen nam bovendien de flyer mee met het nieuws over de opening van Sounds en wat de ware liefhebber er aan muziek mocht verwachten. Punk dus, new wave en heavy metal. 

De beste platenzaak van Nederland staat ook in 2024 weer met een paviljoen op Venloos trots, het fameuze Zomerparkfeest. Met een dikke gouden rand, want Sounds bestaat veertig jaar en heeft door brouwerij De Klep een kroonjaarbier laten brouwen. Bovengistend, amberkleuring en familie van de tripel. Het is afgevuld op blikjes waarvan het neopsychedelische design opvalt. Komt uit de koker van Studio Denk.

Vandaag en morgen is er de live podcast 'Sounds Veertig', die kan worden bijgewoond. Gisteren was die er ook al en wel met de brouwer Louis van het Sounds-bier en Soundspionier Geert als gasten. Maar daar heb je nu niets aan. Vandaag, 10 augustus om 18.15 uur, zijn Arno Adams en Peter Beeker te gast. Op de laatste dag van het Zomerparkfeest staat het legendarische project Serzjant Paepers Oeits Haos Sterre Band uit 2006 centraal. Met als gasten Marco Schell en Martijn Alsters. De aanvang zondag is om 16.45 uur. 

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.    

 

De Halte XXL van woensdag 7 augustus 2024 - Flora in de spiegel in Arcen

 - door Sef Derkx/foto's website kasteel Arcen -

Lijn 83 heeft ons naar halte Rotonde N271 in Arcen gebracht. Kasteel Arcen staat vandaag op het programma. Onder de korte wandeling erheen genieten we van de fleurige bermen met onder meer duizendblad, boerenwormkruid, teunisbloem en Jacobskruiskruid. Aan de kant van de kasteelgracht bloeit kattenstaart. Rond de intens donkerroze bloemen dansen bijen, hommels en vlinders. Niets mooier dan wilde flora, die spontaan groeit tot zelfs in de barsten van asfalt. In de Kasteeltuinen zijn veel mensen aan het  ‘levensgenieten’. Ze kuieren in drommen richting de tuinen. We komen echter voor het kasteel, waar het minder druk is.

Lijn 83 Lijn 83 heeft ons naar halte Rotonde N271 in Arcen gebracht. Kasteel Arcen staat vandaag op het programma. Onder de korte wandeling erheen genieten we van de fleurige bermen met onder meer duizendblad, boerenwormkruid, teunisbloem en Jacobskruiskruid. Aan de kant van de kasteelgracht bloeit kattenstaart. Rond de intens donkerroze bloemen dansen bijen, hommels en vlinders. Niets mooier dan wilde flora, die spontaan groeit tot zelfs in de barsten van asfalt. In de Kasteeltuinen zijn veel mensen aan het  ‘levensgenieten’. Ze kuieren in drommen richting de tuinen. We komen echter voor het kasteel, waar het minder druk is.

Zo’n vijfendertig jaar geleden waren we hier voor het eerst binnen. Jo Stoel ontving ons, de even enthousiaste als onvermoeibare voorvechtster van het behoud van het monumentale pand. De staat van onderhoud  was destijds deplorabel. Juffrouw Stoel, zoals de oud-onderwijzeres van de lagere school uit Lomm respectvol door iedereen werd genoemd, kan tevreden vanuit het hiernamaals naar haar kindje kijken. Kasteel Arcen is minutieus gerestaureerd. Aan de hand van foto’s en tekeningen wordt het interieur gereconstrueerd. Vakantiegangers die aan de Loire zijn geweest, geven hoog op van de prachtige kastelen die ze hebben bezocht. Terecht. Het kasteel van Arcen is Loire-waardig. Het is in de zeventiende eeuw gebouwd op de fundamenten van voorgangers. Het oudste kasteel ter plekke dateerde van rond 1300. Door een brand waarbij de linkervleugel in vlammen opging, verloor het huidige gebouw zijn symmetrie. 

Over flora gesproken. In een van de kamers vinden we een plafondschildering van Flora met twee cherubijnen. In de Romeinse mythologie was Flora de godin van de bloemen, vruchtbaarheid en lente. Ze beschermde het graan. Dieren stonden onder protectie van haar tweelingzus Fauna. 

Flora fladdert tegen een geschilderde achtergrond met een gezichtsbedrog, een trompe l’oeil. Het is alsof je naar de hemel kijkt. De schildering stamt uit het begin van de achttiende eeuw en is voor Limburg uniek omdat het rechtstreeks op de pleisterlaag is aangebracht. In 2016 zijn vuil en vernis verwijderd, schilfers vastgelijmd en beschadigingen geretoucheerd. Flora glorieert weer op haar hoge positie. Nekpijn om haar te bewonderen, is niet nodig. Op een ronde spiegel op een tafeltje zien we haar in spiegelbeeld van dichtbij. De moraalridders van Facebook zullen wel problemen met haar hebben, want de pronte goddelijke schoonheid zweeft  tegen het plafond voor driekwart oben ohne.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

Een terugblik op Zersjant Paepers Oeits Haos Sterre Band tijdens het Zomerparkfeest 2024

 

2006... Met Serzjant Paepers Oeits Haos Sterre Band opende het Zomerparkfeest van dat jaar. Een onvergetelijk project, een hommage ook aan de vertaler van alle liedjes Twan Mientjes. Kièpevel.

We kijken erop terug tijdens het Zomerparkfeest van dit jaar. Sounds bestaat veertig jaar en heeft een eigen podium waar bijzonder vinyl wordt gedraaid. Tussendoor schuiven gasten aan om met Sef Derkx en Geert Driessen te praten over vier decennia Sounds en muziek in Venlo.

Op zondag 11 augustus 2024 staat Serzjant Paepers Oeits Haos Sterre Band centraal. In het Sounds paviljoen worden de Paepers Martijn Alsters (producent) en Marco Schell (zanger) welkom geheten. De start is 16.45 uur. 

Lees het verhaal erachter hier terug: Floddergatsblog over Zersjant Paeper.