- door Sef Derkx -
We wandelen zonder jas vanaf bushalte Albatrosstraat naar de joodse begraafplaats aan het Broekhofpad. Op deze een na laatste dag van 2021 is de thermometer in Arcen gestegen naar vijftien graden. Pal naast speeltuin Hagerweike ligt de dodenakker, die kort na 1820 in gebruik is genomen.
Ze wordt beheerd door het Nederlands Israëlitsch Kerkgenootschap. De begraafplaats is afgesloten met een laag hekje. De sleutel ervan is verloren gegaan. De website van de beheerder meldt, dat het daarom wordt toegestaan om over het hekje heen te stappen. Laag is een rekbaar begrip. Eroverheen stappen is niet zo eenvoudig. Na instructie en met ondersteuning van een voormalig turntalent lukt het ons met moeite.
Tegen de muur aan de achterzijde van de begraafplaats is een gedenkplaat gemetseld. De tekst luidt: ‘Geschenk van Mej. de Wed. S. Elekan-Wolff. Aan de Israël. Gemeente Venloo Poerim 5662.’ Poerim is een joods feest en viel in het joodse jaar 5662 op 23 maart 1902. Volgens de joodse religieuze wetten mogen begraafplaatsen niet geruimd worden. Doden hebben de eeuwige rust. In Nederland wordt dit sinds 1814 bij koninklijk besluit gerespecteerd. Er staan en liggen op deze bijzondere plek nog acht grafzerken.
In het Hebreeuws worden de naam en familierelatie van de overledene vermeld. Enkele zijn tweetalig, naast Hebreeuws ook Nederlands of Duits. De grafzerken hebben de status van rijksmonument en zijn een tastbare herinnering aan de joodse geschiedenis van Venlo.
De oudste dateert van 1824. Op 7 januari van dat jaar overleed Aizak Segal. Volgens de joodse traditie werd de overledene door zijn nabestaanden bestrooid met zand afkomstig uit Israël. Het ritueel vond plaats op de begraafplaats door het deksel van de doodskist op te lichten. Een linnen zakje, gevuld met aarde afkomstig uit het gedolven graf, werd tot slot onder het hoofd van de dode geschoven. De jongste grafzerk dateert vermoedelijk van 1886. Tot dat jaar is de begraafplaats in gebruik geweest. Een eindje verderop, aan het einde van de Ganzenstraat, werd door de joodse gemeenschap van Venlo een nieuwe dodenakker in gebruik genomen.
Eind november van vorig jaar stelde het ministerie van cultuur 2,5 miljoen beschikbaar voor het herstel en de restauratie van joodse begraafplaatsen. Hopelijk gaat er uit deze welgevulde subsidiepot ook geld naar Venlo. Daarmee kan de verwaarloosde joodse begraafplaats aan het Broekhofpad in ere worden hersteld. Of op zijn minst het slot van het poortje in het hekwerk worden vervangen.
De website van het Salomon Ludwig Steinheim-Institut für deutsch-jüdische Geschichte van de Universiteit Duisburg-Essen geeft een compleet overzicht van de grafstenen op de oude joodse begraafplaats, klik hier: Steinheim Iinstitut - Data grafzerken joodse begraafplaats Broekhofpad.
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
Wout Weijmans heeft een opmerking geplaatst bij je bericht: 'Naar aanleiding van deze column heb ik namens de Venlose Senioren Partij vragen gesteld aan het college om werk te gaan maken van de restauratie. Morgenavond een item in her journaal van Omroep Venlo.'
BeantwoordenVerwijderenBeste Sef,
BeantwoordenVerwijderenNa enig zoekwerk, oa. via de gemeente, kon ik de eigenaar van ‘ons’ joods kerkhof opsporen.
Ik heb deze organisatie intussen een mailtje gestuurd (met daarin een link naar jouw blog, er van uitgaand dat je daar geen bezwaar tegen hebt) om te bekijken of het joods kerkhofje alhier ook in aanmerking kan komen voor een opknapbeurt. Vóórdat die subsidiepot volledig door Venlo is opgesnoept 😊
Ik kwam er ook achter dat ook in Nederland een club bestaat die zich bezig houdt met de joodse graven, het zgn. Stenen Archief: www.stenenarchief.nl
De Limburgse begraafplaatsen die worden beschreven in het door jou genoemde Steinheim Institut komen hier dan weer niet in voor. Tja.
Nou, we zien wel hoe dit afloopt. Je hebt wat teweeg gebracht!
Met vriendelijke groet, Sjalom!
Henk Schell