De Halte XXL van woensdag 28 mei 2025 - Sint-Gregor

- door Sef Derkx -

Zonder geluk vaart niemand wel. We zijn van plan om de bus naar huis te nemen, wanneer we in hartje Steyl Gerard Fokkens ontmoeten. Hij is bestuurslid van veel verenigingen, onder meer van de stichting die de activiteiten organiseert in het kader van 150 jaar Kloosterdorp Steyl. Een ervan is een expositie deze zomer in Sint-Gregor. We zijn van harte uitgenodigd voor een bezoek aan het klooster met een groepje kunstenaars. 

Een buitenkans, want het klooster staat al jaren leeg. Het indrukwekkende pand uit 1895 is het thuis geweest van de drie kloosterordes, die zijn gesticht door Arnold Janssen. De zusters, paters en broeders hebben het in verschillende periodes bewoond. De laatste functie was die van verzorgingstehuis voor senior-religieuzen. Het bejaardenhuis werd in 2008 abrupt gesloten, omdat het niet voldeed aan de eisen voor brandpreventie. Een brand in het naastgelegen Limburgs Schutterijmuseum had dit duidelijk gemaakt. De bewoners verhuisden naar kloosters in Duitsland. Waar veiligheid in het geding is, komen bezoekers vanzelfsprekend niet zo makkelijk binnen. Maar vandaag is bij hoge uitzondering een begeleid bezoek aan de benedenverdieping toegestaan. 

Bij binnenkomst worden we begroet door een manshoog beeld van een heilige paus met tiara, we gokken op Gregorius. We lopen door kloostergangen met prachtige tegelvloeren in geometrische motieven en glas-in-loodramen. Hebben zicht op een binnentuin waar de natuur vrij spel heeft. Een deur wordt geopend naar de piekfijn onderhouden kamer waar Arnold Janssen op 15 januari 1909 stierf. Van eerdere bezoeken weten we dat het schaarse meubilair, zoals de bidstoel en het sterfbed,  authentieke stukken zijn. Bijzonder is de bedkist, die met een houten deksel kon worden gesloten en overdag als werktafel diende. In de benedenkapel die door een scheidingsmuur in tweeën is gedeeld, volgt een  toespraak. Door de luide galm onder het kruisribgewelf is het bijna onmogelijk om de toelichting te volgen. Ook de drie neogotische altaren trekken in al hun details en kleuren de aandacht. De benedenkapel mag  gebruikt worden door de exposanten. Dat is dan weer wel duidelijk.

Op eigen gelegenheid kan verder worden gekeken. 

Ietwat beschroomd  lopen we slaapkamers van weleer binnen. Overal ligt een dikke stoflaag, de muurverf bladdert. Door de leegstand is verval ingetreden. Het heeft zijn eigen, bijna betoverende esthetiek. Het is een schoonheid - in de woorden van de schrijfster Marguerite Yourcenar - die door tijd en tegenslag geschapen wordt. 

Reageren? Stuur Sef Derkx een email: floddergats@xs4all.nl.

 

De Halte XXL van woensdag 21 mei 2025 - Kamp Steyl

 - door Sef Derkx -

Steyl is met afstand onze favoriete bestemming voor De Halte. De busreis met lijn 66 is comfortabel; we hebben nog nooit meegemaakt dat er geen zitplaatsen waren. Deze maanden zijn we vaak op Steyl, omdat het kloosterdorp feestviert. In 1875 arriveerde de Duitse priester Arnold Janssen er, het begin van stormachtige ontwikkelingen. Het ‘Klein Vaticaan van Limburg’ is heden ten dage van grote cultuurhistorische waarde. Het is dé monumentale parel in de gemeente Venlo.  

Zijgevel voormalige kloosterdrukkerij (foto auteur)

Op weg naar de kloosterbegraafplaats passeren we de voormalige drukkerij. Deze werd gebouwd tussen 1893 en 1898 en was van meet af aan een van de meest geavanceerde drukkerijen van Europa. Voor de religieuzen van Steyl was het gedrukte woord een belangrijk instrument om geloof en missie-ideaal te verspreiden. Al in de beginjaren stond in het Missiehuis een drukpers. Voor de inzegening  was een fotograaf uitgenodigd. Helaas, zijn foto’s mislukten. Een jaar later kwam een volgende fotograaf. Deze slaagde wel in zijn missie. Hij trad zelfs in in het klooster. In een deel van de voormalige drukkerij is heden ten dage het Wereldpaviljoen gehuisvest, waar jongeren op speelse wijze in contact komen met andere culturen. Het grootste deel van het gebouw staat echter leeg en wacht op een nieuwe bestemming.

Bewakers en ander personeel van het bewarings- en verblijfskamp in Steyl (bron: Heemkundige Kring Tegelen). Van links naar rechts Smeets (?), Ambaum, Feyen (bewaker), Cruysberg, Engelen (bewaker), Stoffels, Wilbers, Janssen (bewaker), Van Abcoude (hoofd administratie), Bloemers, Elias, Kreykamp (bij-kok), Beurskens, Thijssen en Peters.

We maken een sprong van tachtig jaar in de tijd. Nederland was bevrijd van het nazi-juk. Velen werden gearresteerd op verdenking van collaboratie. De politiebureaus puilden uit. In Venlo werden deze zogenoemde politieke delinquenten ondergebracht in de Deutsche Schule aan de Julianastraat. Daar was al snel ruimtegebrek. De kloosterdrukkerij in Steyl stond leeg en werd ingericht als Kamp Steyl. Vanaf 1 juni 1945 arriveerden er de eerste gevangenen. Het gebouw was zwaar beschadigd en was krap bemeten voor de soms meer dan 750 gedetineerden. Niet alleen de sanitaire voorzieningen waren volstrekt onvoldoende, er was een gebrek aan alles: tafels, stoelen en banken, slaapgelegenheden en keukenbenodigdheden. Kamp Steyl moest zichzelf bedruipen. De bewoners verrichtten dwangarbeid buiten het kamp. Mits ze over kleding en schoenen beschikten, hetgeen vaak niet het geval was. Het regime was bijzonder streng.  Eind 1945 werden er verbeteringen aangebracht in de mensonwaardige omstandigheden. Er kwamen meer closetpotten, urinoirs, kranen en wasbakken. Tussenmuren zorgden voor privacy. In januari 1946 werden de vrouwelijke gedetineerden vrijgelaten of overgeplaatst. Mannelijke bleven er tot en met oktober van dat jaar.

Onze collega Gerrit van der Vorst, naar wie onze dank uitgaat, schreef eerder een serie interessante blogs over Kamp Steyl. Te vinden: Floddergatsblog: Zoekresultaten voor Kamp Steyl en Floddergatsblog: Zoekresultaten voor Kamp Steyl.

Van nul tot nu van woensdag 14 mei 2025 - Toneel: burgemeester uit vergadering gehaald

- door Albert Lamberts -

Om en nabij vijf jaar geleden schreef ik een verhaaltje met als kop Een bisschoppelijke oorwassing. Het ging toen om een brief van bisschop Van Bommel van Luik – herstel van de bisschoppelijke hiërarchie was in 1853 – aan burgemeester Bontamps, waarin eerstgenoemde de burgemeester de oren waste, omdat die zich had beklaagd over deken Schrijnen. De deken was tekeer gegaan tegen toneeluitvoeringen, die zouden aanzetten tot zonde en verderf. Nota bene was de opbrengst van deze toneeluitvoeringen door het Venlose garnizoen bestemd voor het RK Armenfonds. Dat was in 1837.

Deken Schrijnen (collectie Gemeentearchief Venlo)

Het toneelspel was zo’n vijftig jaar eerder in Venlo ook al reden tot heftige discussies. Er zou een verderfelijke invloed van uitgaan en namens de katholieke kerk fulmineerde de plaatselijke clerus ertegen. Een van de hoofdrolspelers in april 1788 over Komedie was pastoor Van Postel. Aanleiding tot de polemiek was een gepland optreden in het pand van de Bank van Leening aan de Vleeschstraat door enkele jongens. Het aardige is, dat de pastoor zelf over de geschiedenis van Venlo schreef, over de straten van Venlo, over de Bantuin en het gebeuren in Venlo bijna van dag tot dag vastlegde.

Zodoende pastoor zelf aan het woord:

Op 6 April 1788 werd ik door een geestelijke heer gewaarschuwd, dat er enige jongens wederom Komedie zouden gaan spelen bij Stoffel Kragchen, waarom ik de volgende dag in dat huis heb gaan inspectie nemen en alles waar bevonden. Dan zijn bij mij twee van die Kwanten gekomen met het vriendelijk verzoek dat ik het hun toch niet zou beletten. Iets verder: zij wisten ook wel dat dat spelen niet goed was. Ik antwoordde: “Nee, niet één keer.”

Daarop spoedde pastoor zich naar het stadhuis, waar hij stadsbode Lenders burgemeester Mooren uit een vergadering liet halen. Hij herinnerde Mooren er aan, dat hij al eerder hevig tekeer was gegaan tegen spel door het Schippersgilde, waarop de katholieke Venlonaren gedwee thuis waren gebleven. Een nieuwe uitvoering kon niet dan dienen als tot bederf der zeden, en zeide daarbij dat de Venlose jeugd genoeg bedorven was…. Ik verzocht alsdan dat de heren dat spelen aanstonds wilden verbieden, dat ik dan een grote voldoening zou hebben. Pastoor kreeg zijn zin, want kort na het middaguur kwam de bode hem zeggen dat de heren het spel strikt verboden hadden, op boete van  tien goudgulden voor alle betrokkenen.

Pastoor vroeg zich nadien wel af wie de schade zou gaan betalen, want er bleken al veel kaartjes voor de voorstelling te zijn verkocht.

Burgemeester Mooren en de heren hadden zeer tot pastoors tevredenheid gehandeld. Vijftig jaar later was dat door burgemeester Bontamps in deken Schrijnens optiek niet het geval. Omdat de burgemeester – van liberale snit – van geen ingrijpen wenste te weten, op instemming hoopte van de bisschop, maar van hem juist het deksel op de neus kreeg.

Ik moest denken aan huidige, succesvolle toneelverenigingen in Venlo en Tegelen: Silhouet en Tosjopa, aan het Frans Boermans Theater, aan de Venlose revue of het Draaksteken en zo meer…

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.

De Halte XXL van woensdag 14 mei 2025 - Wie sjôn was Elise de naamgeefster van Villa Elise op Steyl?

 

 - door Sef Derkx/foto's auteur tenzij anders vermeld -

We zijn ook deze week op Steyl, volgens de lokale hymne: 't sjônste plaetske wat me zich dinke kan, want wae d'r oëts gewaes is, dae sprik en sjtüt d'r van. Wie zijn wij om deze loftuiting in twijfel te trekken? Het kloosterdorp is inderdaad een prachtige plek. Een beschermd dorpsgezicht gelukkig. Maar met kleine dissonanten, helaas. Neem bijvoorbeeld de foeilelijke zaal die in 1980 aangebouwd is aan Villa Elise.

Onbegrijpelijk dat de voormalige gemeente Tegelen hiervoor een vergunning heeft afgegeven. Het bouwsel doet pijn aan de ogen. Pierre Rassaerts (1861-1944), de architect van villa Elise, heeft zich ongetwijfeld driemaal in zijn graf omgedraaid.

Deze foto laat scherp het contrast zien tussen de villa en nieuwbouw  (bron Wikinedia Commons)

In 1905 kreeg Rassaerts van Joseph en Frans Kreykamp de opdracht om aan de Sint-Michaëlstraat op Steyl een villa te ontwerpen voor hun ouders. De broers voerden op dat moment de directie van tabaksfabriek Kreykamp. Een solide familiebedrijf dat in 1881 voor een heuse primeur had gezorgd: de eerste stoommachine van Tegelen. De tabak kwam op de markt onder de merknaam Zonnestralen. 

Advertentie in Dagblad van Noord-Brabant, 16 januari 1923 

De onderneming floreerde, er werd flink winst geboekt en de familie schroomde niet om dit te laten zien. De welstand van de Kreykamps weerspiegelde zich in de villa, die vernoemd is naar Elise Kreykamp. Zij is de enige van de drie zusjes Kreykamp die haar kinderjaren overleefde. In het jaar van oplevering werd ze meerderjarig. Een plaquette in de achtergevel vermeldt de naam Elise, een plaquette in de rechtergevel het jaartal 1906.

Pierre Rassaerts uit Venlo was een geliefd architect. Hij liet zich vooral inspireren door Jugendstil en art nouveau. Karakteristiek voor hem is het zwierige gebruik van verschillende kleuren baksteen in combinatie met natuursteen. Rassaerts ontwierp in het begin van de vorige eeuw verschillende beeldbepalende villa’s in het Wilhelminapark. De familie Kreykamp wilde blijkbaar niet onderdoen voor welgesteld Venlo. Elise is een statige villa met mooie details. Op niets lijkt bespaard. Ongetwijfeld heeft de familie er met veel plezier gewoond en zijn gasten stijlvol gefêteerd. 

Tegenover Villa Elise werd in 1905 een dubbelvilla gebouwd voor Josef en Frans Kreykamp. Het ontwerp was eveneens afkomstig van architect P. Rassaerts. De contemporaine delen van het monumentale hekwerk zijn afkomstig van een Tegelse metaalwarensmederij. In opdracht van Frans Kreykamp zijn de initialen F.K. aangebracht.

Dubbelvilla broers Kreykamp (bron: Facebookpagina Heemkundige Kring Tegelen)

In de Tweede Wereldoorlog liet de bezetter zijn oog op Villa Elise vallen. Het monumentale pand werd een officiersmess van de Duitsers. Het moet de eigenaren, maar ook de inwoners van Steyl aan het hart gegaan zijn. Na de oorlog keerde de familie Kreykamp niet meer terug. Elise werd een hotel en is momenteel een kantoorgebouw. In de tuin staan beuken en zilveresdoorns van meer dan anderhalve eeuw oud. Zij dragen bij aan het groene karakter van 't sjônste plaetske.

Rest nog één vraag: wie sjôn was Elise Kreykamp? Als naamgeefster van zo'n mooie, sierlijke villa?

Reageren? Stuur Sef Derkx een email: floddergats@xs4all.nl.

Van nul tot nu van woensdag 7 mei 2025 - Casino, een monument in verval

- door Albert Lamberts -

De naam leeft thans nog voort; ik bedoel de naam Casino. Op de dag van vandaag de naam van een lokale tennisclub, maar vroeger kende Venlo een heel deftige sociëteit: Sociëteit Casino.

 Aan die sociëteit Casino bewaren we in Venlo  wel herinneringen: de Casinoweg, voornoemde tennisclub en het voormalige casinogebouw zelf. Althans wat daar van over is, want de tand des tijds heeft hier behoorlijk huis gehouden. Een hoop veren zijn de stille getuigen van het werk van een roofvogel, die in het voormalige Casino-gebouw ideale huisvestingsmogelijkheden heeft.

Het eens zo statige sociëteitsgebouw verkeert in bouwvallige toestand (toto Albert Lamberts) 

Voorheen bood dit eens zo prachtige gebouw, waar de grandeur zelfs in deze bouwvallige staat nog immer vanaf druipt, plaats aan de sociëteit. De gegoede Venlose burgerij – namen als Goossens, Receveur, Haffmans, Berger, Van der Grinten en Van Liebergen stonden op de ledenlijst – besprak er belangrijke zaken. 

Het gebouw aan de Kaldenkerkerweg werd in opdracht van de Vereeniging Casino in 1871 gebouwd. Architect Bouwman gaf zijn schepping een neorenaissance uiterlijk. Er waren  een grote zaal, bestuurskamer en dienstruimten. Een brede trap leidde naar de bovenverdieping. De heren konden elkaar treffen voor besprekingen over allerlei kwesties die in de stad speelden. Sigaar en wijn zullen niet hebben ontbroken. Bij aangenaam weer konden de gasten vertoeven op de veranda over de gehele breedte van het gebouw.

Hoe mooi dan ook, maatschappelijke veranderingen hadden een terugloop van het bezoek aan het sociëteitsgebouw tot gevolg. Het laatste carnavalsbal vond plaats in 1931. Wel waren er op een kleine steenworp afstand in 1902 tennisbanen aangelegd. Er wordt daar nog steeds tennis gespeeld door leden van de Venlose Tennisclub Casino.

In de Tweede Wereldoorlog raakte het imposante sociëteitsgebouw ernstig beschadigd. De paters Augustijnen betrokken het een tijdje en ook dwangarbeidsters werden er ondergebracht. Er zouden zelfs NSB’ers in geïnterneerd zijn geweest. De sociëteit kreeg eind 1945 het pand terug. De Venlose aannemersfamilie Baeten herstelde de schade en woonde er enkele tientallen jaren. Eind jaren tachtig evenwel kwam het pand leeg te staan en werd het eigenlijk prijs gegeven aan de grillen van de tijd. De nieuwe eigenaars Ex en Haffmans – sinds 1990 – wilden de bouwval slopen, maar de gemeentelijke monumentenstatus verhinderde dit voornemen. Restauratie is vooralsnog een te dure aangelegenheid gebleken. Om het gebouw in oude luister te herstellen is veel geld nodig. Een kleine 25 jaar geleden toonde Woningstichting Venlo-Blerick – thans Woonwenz - belangstelling voor het gebouw, want als daar straks ook de laatste noodwoningen geruimd kunnen worden komt daar toch een interessant gebied vrij, aldus destijds de toenmalige directeur van de wooncorporatie, Arnold van Hoof.

We zijn niet veel verder dan destijds. De muren staan nog overeind. Op enkele tientallen meters wordt tennis gespeeld. Niemand lijkt zich om dit gemeentelijk monument te bekommeren.  De roofvogels hebben er een goed onderkomen.

Reageren? Stuur Albert Lamberts een email: albertlamberts@home.nl.

De Inval op 10 mei 1940

- door Sef Derkx -

Nederland wordt in de vroege ochtend van donderdag 10 mei 1940 ruw wakker geschud uit de jaren dertig droom. Een droom van neutraliteit en vrijheid. Wat op die droom volgt, is een nachtmerrie. De Duitsers, onze oosterburen, zijn binnengevallen. Ze zullen Nederland overrompelen. Van de oostgrens tot het Noordzeestrand, een bezet land.

Om vijf over drie in de vroege uren van die tiende mei 1940 vertrekt vanuit station Lobberich een gepantserde trein. Op de wagons zijn mitrailleurs gemonteerd. Het voorspelt weinig goeds. Via Kaldenkerken rijdt de Sonderzug de grens over. In het wachthuisje bij de Vierpaardjes ziet de wachtpost de onaangekondigde trein door het sein rood rijden. Over en weer wordt geschoten. Niet veel later loopt de trein het station Venlo binnen. Duitse militairen rennen het perron op. De beoogde eindbestemming, de bruggen over de Maas, wordt niet bereikt. Nog niet.

Duitse militairen op de Stalbergweg (bron onbekend)

Bahnhof Lobberich (bron website Rheinische Post)

Gelijktijdig met de Sonderzug trekken eenheden Duitse militairen met motors en fietsen de grens over. Richting Maasbruggen.

In de kazemat zuid op de Blerickse Maasoever ziet sergeant Philip Boeser om kwart over vier militairen de brug op komen lopen. Een van hen klimt omhoog naar een niet meer gebruikt ontstekingskastje. Boeser aarzelt niet en drukt de knop van de ontsteker in. De beide bruggen met de Duitse overvalploeg vliegen de lucht in. Het is exact zeventien minuten over vier. Even later krijgt Boeser de telefonische opdracht: ‘Volhouden, de verdere gevechtsontwikkelingen afwachten, de Engelsen en Fransen zijn onze bondgenoten.’

Versperringen worden geruimd door Duitse militairen, waarschijnlijk bij Venlo (bron onbekend)

De Duitse soldaten, die proberen de bruggen in te nemen zijn de eersten die hier een oorlogsgraf krijgen. Jonge mannen nog, vaders misschien, zonen en broers, geliefden, vrienden… dood. Dood voor wat eigenlijk? Elk oorlogsgraf is een aanklacht… tegen oorlog en een pleidooi voor vrede.

Soldatengraven in Wilhelminapark (collectie Gemeentearchief Venlo)

Pogingen om bij Venlo de Maas over te steken mislukken aanvankelijk. Met de Duitsers aan de Venlose kant van de Maas ligt Blerick in de frontlinie. Hals over kop brengt de bevolking zich in veiligheid.

Luchtfoto Sint-Josephklooster (van: www.hktegelen.nl)

Tekening uit kloosterarchief (van .zusters-goddelijke-voorzienigheid.nl)

De zusters van de Sint-Josephklooster in Steyl bidden in de nacht van 9 op 10 mei 1940 voor vrede. Als de Godslamp wordt uitgedoofd, maakt de kapel een troosteloze indruk. Duitse soldaten melden zich aan de poort om te vragen naar de Maas. Het veer Steyl-Baarlo is midden op de Maas met explosieven tot zinken gebracht om zo de Duitse opmars te bemoeilijken. Het mag niet baten. De bezetter steekt de Maas over naar Baarlo, schakelt de kazematten van de Nederlandse Maaslinie uit en legt binnen enkele uren een pontonbrug aan.

Pontonbrug Duitsers bij Steyl, mei 1940 (particuliere coellectie).

De Duitse troepen die bij Arcen binnenvallen, trekken vlot op en zijn om half vijf in de Kerkstraat. Rond zeven uur begint de aanval op de stellingen op de westoever van de Maas. De kazematten worden beschoten. Onder dekking van mitrailleurvuur steken Duitse soldaten in rubber bootjes, met pontons en een grote aluminium boot de Maas over.

In Velden is de weerstand groter. De Nederlandse grenswachtposten weten tijdig de Maas over te komen. Duitse rubberbootjes worden door een schot tot zinken gebracht. De gesneuvelden worden op de oevers van de Maas begraven met een eenvoudig kruis boven het graf, een kapot geweer of doorschoten helm als heldenteken. Veldenaren die het gezien hebben, vertellen ’s avonds over 28 graven in het Vorst, bij het veer en in Hasselt. Er wordt hevig gevochten, maar de overmacht is te groot.

Duitse militair bij Maasbruggen, mei 1940 (particuliere collectie)

De verdediging bij de Maasbruggen in Blerick wordt vanuit het noorden en zuiden door de Duitsers opgerold. In de eerste uren van 11 mei 1940 is de weerstand gebroken. Neutraliteit en vrijheid zijn naïeve illusies gebleken, breekbaar als porselein. In 1940 liggen ze in scherven op de grond. In het stadhuis installeert zich een Duitse Ortskommandant. De eerste Duitse bekendmakingen worden verspreid. Er is een nachtelijk uitgaansverbod, ramen moeten worden verduisterd en iedereen is verplicht zijn vuurwapens in te leveren. Ook wordt die dag de Duitse Tijd ingevoerd.

Exacte locatie in gemeente Venlo onbekend, 10 mei 1940 (collectie Jacques Gerards)

Op 10 mei 1940 heeft de Duitse ambassadeur in Den Haag, graaf Julius von Zech-Burkersroda, een telegram overhandigd aan de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Eelco van Kleffens. Het is een de facto oorlogsverklaring. In het telegram wordt het Venlo-Incident genoemd als rechtvaardiging voor de aanval.

Graaf Julius von Zech-Burkersroda (bron: Wikipedia)

Duitse Rijksregering aan de Nederlandse regering, Den Haag, 10. Mei 1940: 

Nederland heeft zijn neutraliteit niet gerespecteerd. Het incident bij Venlo van 9 november dient met name als bewijs hiervan, waarbij Britse inlichtingenofficieren op Nederlandse bodem opereerden, samen met een officier van het Nederlandse leger, om een aanslag op het Duitse Rijk voor te bereiden. Daarmee werkten Nederlandse instanties in het geheim samen met Groot-Brittannië tegen Duitsland en braken ze de Nederlandse neutraliteit. De rijksregering heeft onweerlegbaar bewijs voor een dreigende inval van de troepen van Engeland en Frankrijk in België, Nederland en Luxemburg, die al lang is voorbereid met de kennis van de regeringen in Den Haag en Brussel, met als doel van daaruit een opmars tegen het Ruhrgebied te voeren. Gezien deze acute dreiging is het Duitse Rijk genoodzaakt zijn eigen veiligheidsmaatregelen te nemen.

Hiervoor wordt de inzet van een enorme Duitse troepenmacht in gang gezet. Elke weerstand is volkomen zinloos. In geval van verzet garandeert Duitsland de integriteit van de Europese en overzeese bezittingen van Nederland en het voortbestaan van de dynastie. Anders zouden het land en zijn staatsorde echter het risico lopen volledig te worden vernietigd. De Rijksregering dringt er daarom bij de Nederlandse regering op aan om het volk en de strijdkrachten onmiddellijk op te roepen om alle weerstand op te geven en onmiddellijk contact op te nemen met de Duitse militaire commandanten om verder bloedvergieten te voorkomen.

Reageren? Stuur Sef Derkx een email: floddergats@xs4all.nl.

De Halte XXL van woensdag 7 mei 2025 - Pont Steyl-Baarlo

- door Sef Derkx- 

Op de wereld zijn zogenaamde blauwe zones. De bevolking deelt er een specifieke levensstijl en leefomgeving. Veel mensen bereiken mede daardoor hoge leeftijden. Onderzoek heeft uitgewezen dat het drinken van rode wijn eraan bijdraagt.

Lijn 66 van Arriva heeft ons vandaag naar een blauwe zone op rooms-katholieke grondslag gebracht: het kloosterdorp Steyl. Anderhalve eeuw geleden stichtte de Duitse religieus Arnold Janssen hier een missieseminarie. In 1885 werd het hervormd tot de congregatie van het Gezelschap van het Goddelijk Woord. Janssen had de smaak te pakken, binnen enkele jaren kwamen er congregaties bij van missiezusters en aanbiddingszusters. Veel Steyler religieuzen zijn op leeftijd. Negentigers zelfs, maar nog vitaal.

Bezoekers uit het westen van het land nemen vaak het veer vanuit Baarlo naar het Klein Vaticaan van Limburg. Eeuwenlang is deze Maasovergang onderdeel geweest van de handelsroute tussen Keulen, Den Bosch en steden in Vlaanderen. In het zo belangrijke postverkeer was de verbinding eveneens van betekenis. 

Binnenkort is het vijfentachtig jaar geleden dat de troepen van nazi-Duitsland ons land binnenvielen. Op die tiende mei 1940 werd de pont midden op de Maas met explosieven tot zinken gebracht om zo de Duitse opmars te bemoeilijken. Het mocht niet baten. De bezetter stak de Maas over naar Baarlo, schakelde de kazematten van de Nederlandse Maaslinie uit en legde binnen enkele uren een pontonbrug aan.

Het veer dat momenteel in de vaart is, heeft een schroef en is mooi gestroomlijnd. Wij hebben evenwel goede herinneringen aan het  vaartuig dat hiervoor in gebruik was. Het was een kabelmotorveerboot. Hoe werkte het? Tussen Steyl en Baarlo lag op de bodem van de Maas een kabel. Wanneer het veer ging varen, werd met een dieselmotor de kabel gespannen. Daarmee trok het veer zichzelf naar de andere oever. Het veroorzaakte een heel specifiek, vertrouwd geratel dat op rustige momenten van veraf te horen was. Het geluid van het veer kreeg een min of meer iconische status.

Tegen de kloostermuur is een opvallende sculptuur bevestigd van Pii Daenen, kunstenaar uit Steyl. De creatie in de vorm van een ketting, is vervaardigd uit cortenstaal. De regel ‘Schip zonder tong’ verwijst naar een Bijbelvers waarin de menselijke tong vergeleken wordt met het roer van een schip. De tong waarmee we spreken, is slechts een klein lichaamsdeel. Maar de verkeerde woorden kunnen grote negatieve gevolgen hebben. Denk dus eerst na en tel tot tien, voordat je zogezegd in woord van wal steekt.  

Reageren? Stuur Sef Derkx een email: floddergats@xs4all.nl.

De Halte XXL van woensdag 30 april 2025 - In Villa Kakelhof zetelde de Ortskommandantur

 - door Sef Derkx -

Vandaag een expeditie tot de macht twee. Voordat we de bus nemen naar Velden, gaan we op bezoek in Villa Kakelhof in het Wilhelminapark. Op veel plekken in Venlo voel je de geschiedenis. Op deze plaatsen is het alsof je door de tijd heen iemand een hand geeft. Er is een grote dichtheid aan verhalen van vroeger. August Faldera van de Nieuwe Venlosche Courant  is een van de eersten die over het Wilhelminapark schrijft. In zijn in 1928 verschenen boekje ‘Venlo en de Venlonaren voor een Halve Eeuw’, is hij lyrisch over het park: ‘met zijn weelde aan planten en met zijn rijkdom aan gebouwen, als een symbool van Venlo’s welvaart en vooruitgang’. De auteur, die uit jeugdherinneringen put uit de jaren zeventig van de negentiende eeuw, heeft gezien hoe het fort Ginkel dat hier lag onder aarde wordt bedolven: ‘Het ligt er in bijna denzelfden toestand als waarin het verkeerde tijdens zijn glorietijdperk.’ Met multi-spectrale luchtfotografie zouden archeologische sporen van het fort, dat in 1731 werd aangelegd, weer zichtbaar zijn. Faldera wijdt uit over Drieka Buet, die illegaal een van de kazematten in het fort bewoonde.

In Villa Kakelhof zetelde enige tijd de Ortskommandantur (van Facebookgroep Ald Venlo in kleur/ met dank aan Piet Braem)

Terug naar onze tijd. De naam villa Kakelhof is speels, vrolijk stemmend’. Een beetje ongebruikelijk voor het statige Wilhelminapark. De naam is gegeven door het echtpaar Van Keulen-Ex, dat naar verluidt elf kinderen had. Het was er dus altijd druk, als in een kippenren. De oorspronkelijke naam is villa Paulina. Het pand werd in 1909 gebouwd in opdracht van P. Rieter naar een ontwerp van architect Henri Seelen. In de Tweede Wereldoorlog was in de villa een tijdlang de Ortskommandantur gevestigd. Alleen al over de bezettingsjaren is een boek te schrijven over het park.

Villa Kakelhof (van Wikipedia)

Sinds enkele maanden wonen Joep Caubo en Henk Paijmans hier. Villa Kakelhof is een rijksmonument. Het waarom van deze status wordt onmiddellijk duidelijk bij het betreden van de vestibule. De marmeren vloerplaten en lambriseringen zijn authentiek. Hetzelfde geldt voor de eikenhouten trap met snijwerk en de ornamenten in stuc tegen het plafond. Ze zijn uitgevoerd in Art Nouveau, een zwierige stijl die bijzonder populair was in het begin van de vorige eeuw. Halverwege het trappenhuis is een glas-in-loodvenster met zonnebloemmotieven. De voorname entree moest meteen indruk maken. Deed dit ongetwijfeld ook en doet het nog steeds. De eetkamer met de prachtige tegelvloer, zitkamer en salon hebben een museale elegantie. We voelden ons te gast in een villa uit een roman van Louis Couperus. Een bijzondere ervaring.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.