donderdag 30 april 2020

Van nul tot nu - Een bisschoppelijke oorwassing

(door Albert Lamberts)
Het is natuurlijk geen officieel jubileum, maar de hoge leeftijd is een vermelding alleszins waard; het Hulpverleningsfonds in Venlo bestaat in 2020 maar liefst 660 jaar. Opgericht als Tafel van de Heilige Geest, thans Hulpverleningsfonds Venlo, heeft deze instelling in haar lange geschiedenis duizenden hulpbehoevenden ondersteund.

Het Hulpverleningsfonds kon steun verlenen dankzij schenkingen, legaten, renderende beleggingen en… speciale acties ten bate van het fonds. En daar ga ik het vandaag over hebben. Over een bijzondere actie ten bate van het toen nog zogeheten RK Armbestuur.


Venlo vanuit Blerick, circa 1835 (illustratie uit: Tussen twee tricolores)

We schrijven 1837. De Venlose burgerij leed onder de Belgische bezetting. De werkloosheid was groot en een verzoek om wegen aan te leggen – werkverschaffing en verbetering van de miserabele infrastructuur rond Venlo – werd door de bezetter van de hand gewezen, omdat Venlo vooral niet te gemakkelijk bereikbaar moest zijn voor vijandelijke (lees: Nederlandse) troepen. Het RK Armbestuur kon wegens gebrek aan middelen de nood niet lenigen. Het was ook in de jaren dat in Venlo klerikalen en anti-klerikalen soms zelfs letterlijk met elkaar op de vuist gingen. (Daarover later meer). In de stad had de katholieke geestelijkheid een bijna absolute macht en schroomde niet om daar, desnoods met behulp van de bisschop van Luik – herstel van de bisdommen Roermond en Den Bosch was in 1853 – gebruik van te maken. In Venlo was in die tijd nog ruim negentig procent van de bevolking rooms katholiek.

Wat was er gebeurd, waardoor de Luikse bisschop, Van Bommel, de strijd aanging met de burgemeester van Venlo, de liberaal Bontamps en wat had dat te maken met RK Armbestuur?

Het RK Armbestuur zat dringend verlegen om middelen om de vele behoeftigen in de stad te ondersteunen. Een gift van 600 gulden van de Belgische koning Leopold I ten behoeve van de armen bood nauwelijks soelaas, maar elke bijdrage was zeer welkom. Ook het plaatselijk garnizoen wilde een bijdrage leveren en kwam met toneelvoorstellingen. Bontamps had zelfs een lokaal ter beschikking gesteld. 
Deken Carolus Schrijnen (collectie Albert Lamberts)

Maar, o wee, deken Schrijnen vond toneel verwerpelijk en een regelrechte aansporing tot zonde. Hij ging er vanaf de preekstoel hevig tegen tekeer, zozeer dat Bontamps zich geroepen voelde zijn beklag te doen bij de Luikse monseigneur. Maar die koos onverwijld de kant van de Venlose deken. Schrijnen stond er overigens om bekend, dat hij behoorlijk kon uitvallen. Maar ook zijn superieur in Luik kon er wat van. 

In niet mis te verstane bewoordingen schreef de Bisschop van het Diocees van Luik aan Mijnheer Bontamps, President van het plaatselijk bestuur van Venlo onder andere dat men weder verwijtingen aan de geestelijkheid maakte op het oogenblik zelve waarop deze geestelijkheid door haar schoon gedrag den volmaaksten lof verdiende. De bisschop haalde meer oud zeer van stal: … zoo wel als in de zeven bladzijden, die gij mij komt schrijven, gaat gij altijd van de veronderstelling uit, dat het bewezen is, dat Mijnheer de Deken als een oneerlijk mensch, als een slechts lage intrigant gehandeld heeft, dat hij het is, die tegen U en andere achtbare personen den oorlog begonnen heeft, zonder ander mogelijk doel, zegt gij, als te verwarren, te heerschen en persoonlijke wraak uit te oefenen, welnu het is tegen deze buitensporige voortbrengsels, dat ik geprotesteerd heb. Verderop schrijft de bisschop, dat Bontamps’ houding ten strengste moet gelaakt en misprijzen worden.

En aangaande de toneeluitvoeringen, immers de aanleiding tot deze weinig verheffende briefwisseling: Gij hebt een klein toneel of theater van militaire liefhebbers gefavoriseerd of begunstigd en hij (de deken) heeft er zich tegen verzet; hierin heeft hij gelijk gehad en gij hebt ongelijk gehad.

De bisschop wenste voorts verschoond te blijven van verdere onwelgevalligheden van de zijde van het liberale stadsbestuur en anders zal ik de inwoners van Venlo laten oordelen tusschen Uwen handelwijze en de mijne, met aan onze correspondentie eene openbaarheid of publiciteit te geven, welke noodzakelijke zonde wordt en die gij overigens zegt niet te vreezen.

Het kwam tussen Bontamps en Schrijnen nooit meer goed.

Reageren? Stuur een e-mail naar Albert Lamberts: albertlamberts@home.nl

Geen opmerkingen:

Een reactie posten