- door Sef Derkx -
We waren op bezoek in de gerestaureerde Chocolade- & IJsfabriek van de broers Wim en Emiel Zeevenhoven aan de Molensingel. Het is een pand met een lange, interessante geschiedenis. Het was van origine een chocoladefabriek en is dat na ruim een eeuw weer. In de tussentijd gebeurde er veel. Het Duitse bedrijf Carl Zeiss Jena kocht het in 1920 uit een faillissement. Daarmee slaan we een interessant hoofdstuk open. Na de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland gedwongen tot afbouw van de wapenindustrie.
Carl Zeiss Jena leverde optische instrumenten en richt- en meetapparatuur. Door de beperkingen kwam het bedrijf in een crisis. Via mantelorganisaties lukte het voet aan grond te krijgen in het buitenland. Hun Nederlandse agent kocht de stilgelegde chocoladefabriek aan de Molensingel. Grensstad Venlo had uitstekende spoorverbindingen met Duitsland. Veel inwoners waren de Duitse taal machtig en er was een grote Duitse kolonie. Het bedrijf kreeg de naam Nedinsco, een afkorting van Nederlandse Instrumenten Compagnie. In 1921 ging de productie in Venlo van start. In de eerste jaren werd angstvallig gewaakt over de achtergrond van het bedrijf. Men was beducht dat de mantelconstructie bekend zou worden.
Kort na de start werd aan de voormalige chocoladefabriek een nieuwe vleugel gebouwd met een kleine toren. De groei van Nedinsco zette door, het lijkt erop dat de betonmolens nooit stilstonden aan de Molensingel. De firma produceerde onder meer periscopen voor onderzeeboten. Om deze te testen verrees in 1930 een zesendertig meter hoge toren bij het hoofdgebouw. Het iconisch gebouw in Bauhaus-stijl was ontworpen door de architecten Hans Schlag en Johannes Schreiter. De toren diende ook voor de ijking van de grote afstandmeters. Dit gebeurde door ze af te stellen op de vele kerktorens in de omgeving. In de jaren dertig groeide Nedinsco uit tot een modern geoutilleerd bedrijf van wereldfaam, vanwaar een sterke impuls uitging op de regionale economie.
Nedinsco, jaren '20 (particuliere collectie)
We wandelen op deze prachtige voorjaarsdag om de Nedinscotoren heen. Het industriële rijksmonument stond jaren leeg. Sloop dreigde, burgerverzet ertegen werd breed gedragen. Uiteindelijk bleven de toren en de machinehal gespaard voor sloop. Restauratie en herbestemming van het markante complex volgden. Nedinsco heeft andermaal onze interesse door het proefschrift van Jan Brauer uit Belfeld.
Vorige maand verscheen zijn boek Over de grens, een studie naar de dynamiek in het Nederlands-Duitse grensgebied tussen 1930 en 1940. Volgende week meer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten