Mag ik jullie voorstellen aan een aap, die vele jaren geleden wereldberoemd was in Venlo en weide omgeving? Ieder kind wist wie Fify was. In de jaren dertig van de vorige eeuw was ze dé ster van Klein Artis, het dierenparkje van speeltuin Ons Buiten. De verhalen die ik over haar hoorde, lopen zeer uiteen. Ze variëren van ‘een gemeen en onbetrouwbaar kreng’ en ‘een vriendelijk beestje’ tot ‘een zielige aap die door de kinderen werd gepest en daardoor wegkwijnde’.
door Sef Derkx | Foto's collectie Limburgs Museum
Fify is geportretteerd door Jan de Jong (1898-1971), de fotograaf die in Limburg actief was voor weekbladen als De Katholieke Illustratie en Panoroma. In het tijdperk van de analoge fotografie werkten beroepsfotografen met glasnegatieven. Zo ook Jan de Jong. Door een wonderlijk toeval is een deel van deze kwetsbare beelddragers uit het oeuvre van De Jong verworven door het Limburgs Museum. Ze worden tot in de eeuwigheid bewaard in het museumdepot. Normaal is deze ruimte voor bezoekers gesloten, maar in het kader van de Maand van de Geschiedenis gaan de deuren voor één keer open.
Op woensdag 19 oktober om 11.30 uur breekt dit bijzondere moment aan. Ik mag u er welkom heten. Met de museummedewerkers zijn zeven voorwerpen geselecteerd, die op bijzondere wijze verbonden zijn met de geschiedenis van Venlo. Een tipje van de sluier? Wat te denken van de stèk van Marokko? De vermeende botten van Hölster Heinke en een het straatnaambordje van een heel speciale steeg? De verhalen erachter zijn het meer dan waard om nog eens opgediept te worden. Uniek dat de deuren van het museumdepot opengaan Wie mee wil op expeditie, kan zich aanmelden via de site van de Bibliotheek Venlo. Klik op deze link.
Terug naar Ons Buiten. De pionier van de speeltuin was kapelaan Lucassen, die verbonden was aan de Sint-Martinusparochie. Zijn doelstelling was zo klaar als een klontje: ‘de jeugd ver van het stadsgewoel, weg van het gevaar dat van meer dan ééne zijde dreigt; naar de natuur, naar de zon, de planten en dieren, spelend onder verstandig toezicht in een gezonde ontspanningsfeer, volkomen veilig en niet bedreigd door het-kwaad-van-de-straat.’
Het stichtingsverhaal van Ons Buiten is te mooi om niet te vertellen. Het is 1933 als de eerwaarde op zoek is naar een speelplek in het groen voor de kinderen van de binnenstad. Wandelend in de bossen achter het beroemde kapelletje van Genooy beleeft hij zijn eureka!-moment en plant de kapelaan zijn wandelstok in de grond met de woorden: “Hier moet het komen!” Met veel vrijwilligers gaat de kapelaan aan de slag. Bomen en struiken worden gerooid en de grond geëgaliseerd.
Op een zo vrijgekomen terrein verrijst Ons Buiten. In het eerste seizoen is de speeltuin klein. Er staan twee paviljoens, een voor jongens en een voor meisjes. In het midden is een speelterrein met klassieke houten speeltoestellen die zelf zijn vervaardigd. Naast de speeltuin is Klein Artis, de woonstee van Fify. In het dierenparkje huizen uilen en andere roofvogels, maar ook een ooievaar. Verder zijn er boerderijdieren zoals konijnen, kippen en ganzen. Bijzondere bewoners zijn de wolf Kazan en het vossenpaar Reinard en Reinarda. Het gemis aan olifanten, giraffes, leeuwen en tijgers wordt gecompenseerd met uit triplex gezaagde en geschilderde dierfiguren die tussen de struiken zijn geplaatst.
In het begin was Ons Buiten petieterig klein. Maar in de loop van de jaren werd de speeltuin alsmaar groter. Overal stonden paviljoens met tafels en banken. Daar ging je zitten om de meegebrachte boterhammen op te eten. En om limonade te drinken. Die maakte veel moeders zelf van water, azijn en suiker. Meestal gingen kinderen er ’s zondags heen en natuurlijk in de schoolvakanties. Het was er druk. Eigenlijk was het de enige attractie voor de jeugd in Venlo en omgeving. Wat nu De Efteling is, was toen Ons Buiten.
Fotograaf Jan de Jong is in de jaren dertig verschillende malen in Ons Buiten geweest. Hij maakte opnames van nieuwe attracties, zoals een hoge klimtoren, kabelbaan, hobbelende geit, kettingbrug, openluchtschool voor klassen uit het onderwijs, familieschommel, manege, tredmolen en sterrenwacht. Ook de levende have van Klein Artis poseerde voor zijn camera.
Destijds was Ons Buiten bijzonder. De omstandigheid dat een vakantie buiten eigen stad of dorp maar voor heel weinig mensen weggelegd was en je in schoolvakanties en op vrije dagen van de jeugd naar een attractie in de buurt moest zoeken, droeg natuurlijk bij aan het eclatante succes. In het laatste oorlogsjaar plunderde de Duitse bezetter Ons Buiten. Meteen na de bevrijding startte het herstel. Het bestuur was er van doordrongen dat Ons Buiten zo vlug mogelijk open moest gaan. Na alle doorstane oorlogsellende was een bezoek aan een speeltuin voor de Noord-Limburgse jeugd immers een welkome afleiding.
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten