Op 25 september 1944 verscheen in Maastricht, kort na de bevrijding van de stad, het eerste nummer van Veritas. Volgens de statuten was de doelstelling van het blad ‘het verdedigen en verspreiden van katholieke beginselen op alle gebieden en meer in het bijzonder de bevordering eener principieel juiste voorlichting in Nederlandschen zin van de Limburgsche bevolking'.
Een interessant artikel lezen we in de uitgave van 20
januari 1945. Het is een vraaggesprek met een verder onbekende Maastrichtse jongeman, die ruim
een maand eerder Venlo is ontvlucht.
De sfeer in de stad is treffend weergegeven. De
impressies zijn van hulp geweest bij het vinden van een toon voor de
theatervoorstelling Eindelijk vrij! Grensstreek in oorlogstijd, die op
zaterdag 26 april a.s. in première gaat. Voor tickets ga naar:
Op 7 December ontsnapte een Maastrichtsche jongen uit het nog steeds bezette Venlo met een sensationeelen zwemtocht over de hooge Maas, en ren dwars door een Duitsch mijnenveld de Engelsche bevrijders tegemoet. Thans, na een lahg oponthoud in de geallieerde linies, is hij in de ouderlijke woning teruggekeerd. Daar heeft hij ons verteld van zijn wedervaren in Venlo, waarbeen hij om veilig te zijn voor de Duitschers was ondergedoken.
Het was een triest verhaal van ontbering en folterende
onzekerheid, een opsomming van Duitsche terreurdaden, een overzicht van
verwoesting en oorlogsleed, dat de Venlosche bevolking ondergaat, al sinds
maanden van verscherpte bewaking der Duitsche bezettende militairen, die geen
man op straat dulden die de huizen binnendringen en doorzoeken op slavenjacht
voor den dwangarbeid aan Duitsche versterkingen rond de stad. De jonge
Maastrichtenaar, die in de eerste week van December ontsnapte, weet natuurlijk
niet hoe thans het stad-beeld verwrongen en verwoest is, maar in de tweede
helft van November reeds was de Venlosche binnenstad een troosteloze ruïne.
Het huizencomplex, zich uitstrekkende van de brug langs
de Kerkstraat naar de Parade, van de Parade over de Nassaustraat naar de Markt
en vandaar naar de Maas vormt één puinhoop, waartusschen slechts enkele huizen
en muren nog overeind staan.
De Venlosche kerken, behalve de H. Hartkerk aan den
Veldenschenweg - en ook daarvan is het lot onzeker, nu de strijd om Venlo zich
tot deze streek heeft uitgebreid - zijn er niet meer of zoodanig beschadigd,
dat ze slechts afgebroken kunnen worden: de St Martinuskerk en de Klaaskerk
zijn heelemaal uitgebrand, de Paterskerk aan de Beekstraat weggebombardeerd.
Het Venlosche raadhuis, het, stationsgebouw, het
zakenpand van V. en D. bijv., hoewel ernstig beschadigd, stonden er nog ln
begin December. Maar.... Venlo ligt nog steeds onder het artillerievuur!...
De bevolking leeft er een leven van ontbering in kelders
en schuilgelegenheden: gas kent men er sinds begin September niet meer, sedert
de verbinding met Zuldlimburg was afgesneden. De verlening van electriciteit en
water geschiedde aanvankelijk van Duitschland, maar de lichttoevoer verminderde
door de vernietiging der leidingen in het moordend granaatvuur van week tot
week, van dag tot dag. Kolen waren er nog wat in de openplaatsen van het
station, waar geen trein meer rijdt en geen locomotief nog op stoom komt: over
het van granaten doorscheurde emplacement slopen vaak Venlonaren, omzichtig
rondspeurende teneinde de enkele Duitsche militaire wachten te ontgaan, naar de
kolenhoopen om wat brandstof in een zakje weg te halen.
De grootste ellende vormden de razzia's, die de
Duitschers meedoogenloos en onverwacht in Venlo ondernamen om mannen en jongens
weg te sleepen naar de Duitsche oorlogsindustrie of voor den aanleg van tankgrachten
rond de stad.
Dan was de stad plotseling als uitgestorven; geen man,
geen vrouw, geen jongen of meisje vertoonde zich op straat. Enkele dagen lang
duurde het dan, voordat men zich weer eens naar buiten waagde, naar den
buitenrand der stad, naar Schandelo, om daar op een boerderij wat melk voor de zuigeling
of wat groenten los te krijgen.
Want het officieele rantsoen van een broodje per week,
dat mren soms wel eens na uren wachten bij een der weinig overgebleven bakkers
kreeg, was precies even te veel om van honger om te komen; maar de Venlosche
dlstributiedienst, welke ln de Pope-fabriek neg wat werkt, had niets anders ter
beschikking dan dit karige rantsoen.
Melk, vet, boter, koloniale waren enz. zijn sedert maanden
in Venlo niet meer verkrijgbaar; de zwarthandel heeft hier zelfs geen kans
meer, want de weinige particulieren die nog een klein beetje voorraad voor de
Duitschen roovers hadden weten te verbergen, geven voor geen geld ter wereld
daarvan iets af. Het sterftecijfer, vooral onder de zuigelingen is heel hoog,
maar er is geen overzicht. Begrafenissen kunnen niet plaats vinden. Niemand
werkt, geen fabriek, geen kantoor, geen ambtenaar.
leder leeft er zijn eigen leven. Is slechts bedacht op
het behoud van zich en de zijnen en ziet en hoort alleen wat in eigen kring
gebeurt. In één opzicht stemmen de menschen echter overeen, n.l. in de hoop op
een spoedige bevrijding. Een verlangen, dat gevoed werd door geruchten en
berichten over den voortgang van den strijd door België en in Nederland. En
niettegenstaande alle teleurstelling over het vastliggen der frontlijn blijft
de hoop op die bevrijding als een lichtende lijn aan den donkeren einder van de
Duitsche bezetting.
Wel heel sterk spreekt die verlangende hoop uit het
dagboek van den jongen Maastrichtenaar, die uit Venlo ontsnapte, en die - van
dag tot dag bijna - de gebeurtenissen, belevenissen, wenschen en verlangens
opteekende in sobere, onopgesmukte zinnen en woorden:
Begin September spreken de opgevangen berichten en
geruchten over den geallieerden opmarsch elkaar tegen. Maar dan worden de
aanteekeningen feitelijker.
14 September. Op het Venlosche vliegveld gaat alles de lucht
in!...... Maastricht is vandaag bevrijd, maar naar men zegt heerscht er
hongersnood (!)
17 September. Weinig mannen gaven gevolg aan den
Duitschen oproep om te komen werken. Maar er verscheen een plakkaat, dat als er
niet minstens 2000 kwamen, tien gijzelaars op de Markt zouden doodgeschoten
worden. En verdomme ,oude taaie" zingend, trok alles met de schop naar
buiten!......
29 September, 't Schieten komt al naderbij. Ze zouden Meijel.
Helden, Venray en Horst al hebben. Wanneer zijn wij aan de beurt?......
12 October. Onraad! Duitschers hebben den Straelschen weg afgezet en zijn huiszoekingen aan het doen. Ons klein meiske speelde op straat en een SS-er ondervroeg het argelooze kind. „Ist dein Papa zu hause?" Gelukkig stelde hij thuis geen nauwkeurig onderzoek in. Dan komen herhaaldelijk dagaanteekeningen over Engelsche aanvallen op de bruggen.
6 October. 't Eten wordt mager hoor! Vanmorgen één snee
droog brood, van avond twee!......
3 November. Vandaag dreunden de ruiten, zoo kort bij was
het schieten
Wanneer zouden ze hier zijn? Dinsdagnacht reden er
Duitsche tanks over de brug en ze mieterden er door heen. Liggen nu in de Maas.
In October en November maakt het dagboek voortdurend
melding van luchtaanvallen der Tommies. en van geruchten over het snel doordringen
der geallieerden naar Venlo.
17 November. Eindelijk is het zoover: ze zijn op komst,
't Staat vast: Baexem is gevalien. De Tommies zijn nog 3 K.M. van Roermond.
19 November. De kerktoren van Blerick is kapotgeschoten.
21 November. Schrik niet. De Tommies zitten in Baarlo. Of
ze in Blerick zitten, weet ik niet, maar de mitrailleurs kun je hooren
knetteren. De Duitsche gaarkeuken is weg en Kaldenkirchen is al ontruimd.
24 November. Het 2e Britsche leger heeft de brug bij Venlo over de Maas bereikt Maar nu er over!?
't Bleef wachten en hopen voor de heele Venlosche
bevolking. Maar de oorlogsmachine laat zich met wenschen en verlangens niet
dwingen. Toen in de eerste dagen van December onze Maastrichtenaar zijn
sensationeelen ontsnappingstocht over de Maas ondernam liet hii een
geteisterde, zwaar beproefde stad achter. Maar hoe wreed de oorlog ook verder
zal beuken op Venlo, haar bewoners blijven een ongeschokt vertrouwen stellen in
de bevrijding.
Moge deze spoedig komen voor Venlo. . . voor het geheele
bezette deel van Limburg..... voor overig Nederland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten