- door Sef Derkx/foto's Eric Lamers, tenzij anders vermeld -
We zijn uitgestapt bij bushalte Zuiderbrug tussen Venlo en Tegelen. We willen foto's laten maken van een bijzonder plaatsnaambord. Het houdt de herinnering levend aan een breed gedragen protest in Tegelen.
Vanaf 1985 was er burgerverzet tegen plannen voor een herindeling. Tegelen en Steyl zouden in deze plannen stadsdelen worden in de gemeente Venlo. Bij de bushalte staat Eric Lamers, fotograaf van dienst én veel belangrijker: onze tipgever. Op het eerste oog is het blauw-witte plaatsnaambord ter hoogte van de plek waar vroeger café De Drie Kronen stond, een normaal plaatsnaambord. Tot je beter kijkt.
Onder Tegelen in grote letters staat in een kleiner lettercorps gen Venlo. Bijna niemand die het opmerkt.
Nou ja Eric Lamers dus wel. Eigenlijk moet er staan gem. Venlo. De afkorting gem.
staat voor gemeente. De tweede poot van de m is eraf gekrabd, de afkortingspunt
idem dito. Het plaatsnaambord is enkele keren vervangen. Toch stond er telkens
weer na enkele dagen gen Venlo. Wat is het verhaal achter gem. dat gen wordt? Gen
is in Venlo en Tegelen het dialectwoord voor geen. Tegelen is geen Venlo, dus. Briljant.
Plaatsnaambord met gem. Venlo; detail van foto vervaardigd op 17 maart 2009 (op Facebook geplaatst door Henk Janssen)
In 2001 vond de gewraakte gemeentelijke herindeling alsnog plaats. Tegelen en Steyl en ook Belfeld kwamen bij Venlo. Hadden de inwoners van de plaatsen erover mogen stemmen? De vraag stellen is hem beantwoorden. Hogere bestuurslagen wilden af van kleine gemeenten. Het idee was, dat grotere gemeenten professioneler en zakelijker zouden kunnen opereren. In de aanvankelijke plannen was alleen sprake van een opgaan in Venlo van Tegelen en Steyl. Naar verluidt was dit voor een Tegelenaar een nachtmerrie. Tegelen bij Venlo? Hij Venlonaar? Dat nooit! Hij verhuisde naar de gemeente Belfeld. Tot teleurstelling van de ‘herindelingvluchteling’ werden de plannen bijgesteld. Ten faveure van Venlo, dat nóg groter moest worden en dus Belfeld erbij kreeg. Tja.
De 'herindelinsvluchteling' heb ik ondanks naspeuringen nooit gevonden, laat staan gesproken. Wellicht is hij een mythe. Ook mooi, toch?
Nog even over de plaatsnaamborden. Er is een interessant verhaal, dat speelt in de periode kort na de herindeling. In het Stadskantoor werd lang nagedacht en gedelibereerd over nieuwe plaatsnaamborden.
Even terzijde, schrijf ik Stadskantoor? Deze benaming is in historisch perspectief ridicuul. De stad is het gebied dat eeuwenlang begrensd was door de vestingwerken met de Roermondesepoort, Keulsepoort, Geldersepoort en Maaspoort als in- en uitgangen.
Als puntje bij paaltje komt doet de naam Stadskantoor geen recht aan alle kernen van de gemeente Venlo. Het spraakmakende gebouw staat bovendien heden ten dage buiten de historische stad. Ik pleit er in het kader van de onderlinge verbondenheid, anders gezegd de inclusiviteit, voor om Stadskantoor om te dopen in Gemeentekantoor. Op de dag van de omdoping hef ik graag het glas met iedereen uit de gemeente Venlo.
Nu terug naar de besluitvorming over de plaatsnaamborden. Uit de ambtelijke en bestuurlijke koker schijnen in eerste instantie zeer controversiële borden gekomen te zijn. Wat vermeldden ze? In grote letters Venlo en daaronder in kleine letters Stadsdeel zus en zo. Om even bij het plaatsnaambord te blijven ter hoogte van De Drie Kronen: Venlo stadsdeel Tegelen.
Of het echt waar is? Sommige bronnen bevestigen het, maar we wachten op de heropening van het Gemeentearchief om het definitieve antwoord te kunnen vinden.
Tussen Tegelen en Venlo is al lang sprake van animositeit. Over ‘t Brook, het turfrijke gebied tussen Venlo en Tegelen, is bijvoorbeeld lang geprocedeerd. Wat Venlonaren vroeger liever niet vertelden, was dat ze in het ziekenhuis van Tegelen waren geboren. Het Venlose ziekenhuis had namelijk geen kraamafdeling. In het paspoort stond als gemeente van geboorte wel degelijk Tegelen.
Tot slot: het plaatsnaambord Tegelen gen Venlo. Het is een grap en tegelijkertijd een protest van Tegelenaren, die er nog steeds moeite mee hebben, dat ze in de gemeente Venlo wonen. Wij voelen enigszins met hen mee.
Reageren? Stuur een e-mail naar Sef Derkx: floddergats@xs4all.nl.
We ontvingen van Theo Houba via e-mail de volgende reactie:
BeantwoordenVerwijderenGoedemiddag Sef,
Het bord met daarop “gen Venlo” is mij al zeker een jaar of zes geleden opgevallen. Ik heb overigens niks met de rivaliteit tussen Tegelen en Venlo want ik ben noch van Venlo, noch van Tegelen. Er wonen inderdaad veel Houba’s in Tegelen maar dat is een andere tak, ik ben geboren in Wanssum en later opgegroeid in Venray.
Maar terug naar dat bord. Mijn indruk is steeds geweest dat er niet gekrast is op dat bord maar dat het rechtse pootje van de m en de punt zijn weg getoverd met een viltstift. Daarom had ik altijd bewondering voor de creatievelingen die zonder iets te vernielen of beschadigen toch op subtiele wijze uiting gaven aan het historische onderscheid tussen het Gelderse Venlo en het Gulikse Tegelen.
Wellicht heb ik het fout, de Gemeente Venlo zou uitkomst kunnen geven over het vervangen van het bord, één of zelfs meerdere malen zoals je schrijft.
Groet en blijf schrijven!
Theo HOUBA
Is vlg mij ook blauwe stift. Maar dit terzijde. De aanpassing vd tekst is werkelijk meesterlijk
BeantwoordenVerwijderenEn dan nog even dit Sef,
BeantwoordenVerwijderenIk woonde in de jaren 70 in Venlo. Op de woensdagochtenden had ik vrij. Op een van die woensdagen belde mijn buurman aan en nodigde mij uit om een glas bier te komen drinken. Waarvoor? Hij kwam juist terug van de Gemeente en had de geboorte van zijn zoon aangegeven, geboren in het Ziekenhuis Tegelen maar aangegeven in Venlo!
”Ik heb mijn zoon zojuist het allergrootste cadeau bezorgd” kreeg ik te horen, vandaar die 'toet beer' op de vroege ochtend.
Hij was niet de enige kreeg ik later hier en daar te horen van deze en gene.
Zo diep zat het dus.
Theo HOUBA