Willem III schoffeert Venlo, Emma en Willemientje strijken plooien glad

Van 1839 tot 1867 was Limburg een hertogdom. Het hoorde staatkundig zowel tot Nederland als tot de Duitse Bond. De vestingsteden Venlo en Maastricht waren Nederlandse enclaves in het gedeeld territorium. De band tussen Limburg en Nederland was in de negentiende eeuw miserabel. 

'Venlo. Gezicht op de stad - Vue de la ville', ingekleurde litho uitgegeven door de gebroeders Van Lier, 1850 (collectie Gemeentearchief Venlo)  

De Limburgse bevolking ervoer vooral de lasten, die de vermaledijde ‘protestantse Hollanders’ oplegden. Afscheidingsbewegingen maakten zich sterk voor aansluiting bij België of bij de Duitse Bond. Tevergeefs, dat weer wel. In de regering werd openlijk getwijfeld over de voordelen van dit ‘ellendig strookje land’ binnen het staatsverband. Deze alleszeggende diskwalificatie kwam van de liberale minister Dirk Donker Curtius.   

Mr. Dirk Donker Curtius (bron Wikipedia)

Wat in Venlo zeker niet heeft bijgedragen aan de hechting met Nederland was een choquerend bezoek dat koning Willem III in 1855 aan Venlo bracht. Lang is er schande over gesproken. Het zou veertig jaar duren voordat de ergste kou uit de lucht was. Door het charmebezoek in 1895 van Emma en Wilhelmina werden de plooien gladgestreken.

- door Sef Derkx –

Er heerste een opgetogen sfeer in de straten van Venlo op maandagavond 20 mei 1895. Koningin-regentes Emma had een geslaagd bezoek gebracht aan de stad, samen met haar veertienjarig dochter Willemientje. Juist, we bedoelen de latere koningin Wilhelmina. De euforie zal ongetwijfeld gepaard zijn gegaan met enige opluchting, want het vorige koninklijke bezoek was desastreus verlopen. Veertig jaar eerder, op maandag 11 juni 1855, was koning Willem III met een stoomboot van de Maastrichtse rederij Bonhomme en Seydlitz in de haven van Venlo gearriveerd. 

De Tijd, 12 juni 1855 (gevonden via www.delpher.nl)

Bij de officiële begroeting werden burgemeester en wethouders onmiddellijk geschoffeerd door het narrige staatshoofd, dat bitste: “Ik kom hier om de vestingwerken te zien, niet voor Venlo!”.

Venlo vanuit het noorden, maker onbekend, ingekleurde houtgravure, circa 1840 (collectie Gemeentearchief Venlo)  

Portret Willem III van Willem Pieneman, olieverf op doek, 1856 (collectie Rijksmuseum)

Willem III nam drie uur de tijd om onder meer de stadspoorten en militaire gebouwen te inspecteren, maar zette geen stap in de feestelijk versierde straten. Ook op het stadhuis liet hij zich niet blikken. Enkele nieuwsgierigen die een glimp wilden opvangen van het staatshoofd, onder wie de bekende kapper Karel Sax, werden weggejaagd van de stadswallen. Een opdringerige jongen kreeg zelfs een schop onder de kont van de koning. Het zal je maar gebeuren. Venlo was in shock en het kan niet anders dan dat de verhalen over het rampzalig verlopen bezoek ook veertig jaar later een rol speelden.

De vorstinnen reden bij aankomst in Venlo onder erebogen en erepoorten door, boven de eerste vanuit het station gezien met de Duitse tekst 'Majestäten Hoch!' (met dank aan Piet Braem); eronder de ereboog ter hoogte van de huidige Nassaustraat bij de toegang tot de kazerne op het voormalige terrein van de Minderbroeders 

De meest in het oog springende stond op de Keulsepoort, boven gefotografeerd richting binnenstad , beneden gefotografeerd vanaf de Parade met op de achtergrond het National (particuliere collectie)

De stoet met de koninklijke gasten op de Parade; van het historische bezoek, de erepoorten en feestelijk aangeklede straten is een serie foto's op de markt gebracht door de gebroeders Janssen uit Venlo (met dank aan Piet Braem)

 

De ontvangst van Emma en Wilhelmina móést een feest worden. De gemeenteraad stelde een fors krediet ter beschikking. Wie takken nodig had voor groenversiering, mocht aan de slag gaan in de stadsbossen. Venlo zette zijn beste beentje voor. In de dagen voor het bezoek werd hard gewerkt aan erepoorten bij de Keulsepoort, bloemguirlandes, lampions en vlaggen. De stad hulde zich in een feesttooi die nooit eerder gezien was.

De zon scheen uitbundig toen de koninklijke trein het station binnenstoomde. Heel notabel Venlo stond stijf van voornaamheid en zenuwen klaar. Na de officiële begroetingen over en weer, namen moeder en dochter plaats in een van de hofrijtuigen. De triomftocht door een overvolle, juichende binnenstad kon beginnen. Op de Parade ter hoogte van de Klaasstraat stond het Akkermansgilde aangetreden met de stadsreuzen. De veertienjarige Willemien applaudisseerde spontaan. ‘De hoofdman van het gild, een bijzonder eenvoudige heidebewoner, zich koddig en deftig bewegend in een soort verbleekt zeeofficiers-uniform, gezeten op een fraai opgetuigd karrepaard, kreeg menig vriendelijk knikje van de Vorstinnen,’ schrijft De Maas- en Roerbode van 22 mei 1895. De rijtoer ging verder door de Klaasstraat, Nieuwstraat, Kleine Beekstraat en Vleesstraat naar het stadhuis. Op de Markt speelden de harmonie en fanfare samen het Wilhelmus en het Wiens Neerlands Bloed.

Parade met op de achtergrond de toren van de Sint-Martinuskerk met vlag en wimpel in de top (particuliere collectie) 

In het stadhuis was een van de torenkamertjes ingericht als boudoir, waar het bezoek zich kon verfrissen. Het verslag dat daags na het bezoek verscheen in de Roermondse krant De Nieuwe Koerier meldt dat op de toilettafel enkele flesjes: ‘Eau de Venlo van onze vriend Michels’ waren gezet. Het lokaal vervaardigde reukwater was in Noord-Limburg de concurrentie aangegaan met het alom bekende Eau de Cologne. Koninklijk gebruik was de beste reclame die ‘vriend Michels’ zich kon wensen. Na het bezoek aan het stadhuis ging het via de binnenstad en Kaldenkerkerweg naar de Kleine Heide, waar behendigheidsraces met paarden werden gehouden. ‘Met de hand voor oogen, in de schaduw van de parasol Harer Moeder, keek de jeugdige Majesteit de rennende paarden na, lachend, schaterlachend als zij het ei vlak vóór Haar van den lepel lieten vallen,’ lezen we in De Maas- en Roerbode.

Rijtuig met koninklijke gasten voor het stadhuis (met dank aan Piet Braem)

Versierde Lomstraat (particuliere collectie) en Sint-Martinusstraat (met dank aan Piet Braem)

Bij het vertrek op het station kregen de burgemeester en de majoor van de schutterij  een koninklijke onderscheiding. ‘Hartelijk was het afscheid en de Koningin wuifde nog met Hare zakdoek toen de trein een heel eind ver was,’ lezen we twee dagen later in dagblad De Tijd. Het bezoek waar met spanning naar uitgekeken werd, was boven verwachting geslaagd en dit zorgde ervoor dat er tot diep in de nacht gefeest werd. De cafés waren overvol en duizenden liepen over straat om te kijken of er nog ergens een plekje vrij was. Daags na het bezoek kreeg Venlo nog een mooie tijding. De vorstinnen, die inmiddels op weg waren naar Aken, schonken vijfhonderd gulden bestemd voor de armen.

 

Klaasstraat - het alleraardigst steegje -  vanaf de Parade, de torenspits op de achtergrond is die van de Sint-Nicolaaskerk (particuliere collectie)

Achteraf bleef er toch nog een smetje aan het bezoek te kleven. De neringdoenden van de Klaasstraat voelden zich miskend, toen ze te horen kregen wat Willemientje had gezegd over hun straat. Zij vond Venlo’s chique winkelstraat een alleraardigst steegje. Op zijn Venloos gezegd: gats. Ik zal eens vragen wat Reinier Linders van deze koninklijke diskwalificatie vindt.  

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.