- door Sef Derkx -
Eerder verschenen in de kroniek Floddergats op woensdag 18 juni 2008.
Evacuatie Venlonaren, tekening Sef Moonen (uit De Swaere Noodt, 1945).
Mijn moeder zong graag. Gelukkig had ze een mooie stem. Een liedje dat haar telkens aangreep en dat ze meestal met een snik zong, handelde over de evacuatie: Eerst het refrein:
Wannièr ik nog aan Venlo truùkdink
Aan òs stadhoès en groeëte kerk
Dan veul ik mich zoeë dreuf in ’t hertje
En wuurd mien heimwee al te sterk
De laatste twee regels worden herhaald. De coupletten gaan als volgt:
Erm Venlo aan de Maas gelaege
Stedje van lol en plezeer
Weej laefde röstig en tevreej
En dronke dao òs Venloos beer.
Erm Vendelo waat meus dich lieje
Onder het Pruus’ oorlogsgeweld
De stad kepot weej meuste vluchte
Hoe zwaor òs det dan ook velt.
Met leefde zien weej opgenaome
Die luu die meinde ‘t met òs good
Maar och òs hert det bleef verlange
Ik woel det ik in Venlo zoot.
Maar als de vrede wuurd geteikend
Dan renne weej weer in galop
Nao Venlo toe nao òs leef Venlo
En bouwe dao de stad weer op.
Er zijn verschillende varianten. Deze versie ontving ik van de dochter en kleindochter van de schrijver van het liedje, Piet Schattevoet. Hun tekst is een beetje aangepast aan de spellingsregels zoals de dialectvereniging Veldeke die heeft opgesteld. Het gezin Schattevoet werd met veel andere bewoners van Genooy in januari 1945 door de Duitsers van huis en haard verdreven. Na een lange reis vond het gezin onderdak in en barak aan het water bij het Friese dorp Sint-Jacobiparochie. Ver van zijn geliefde Venlo schreef Schattevoet zijn door heimwee getekend lied.
Deze plaquette in de hal van het gemeentehuis herdenkt de evacuatie van Venlo in de Tweede Wereldoorlog. De mensen werden opgevangen in Sint Annaparochie (foto Bayke de Vries).
Baer van den Essen woonde als kind in de Papegaaistraat. Als zoveel anderen moest ook hij in januari 1945 evacueren. Door de sneeuw ging men eerst te voet naar Kaldenkerken. Daar wachtten goederentreinen op de radeloze Venlonaren. De reis duurde uren. Niemand had een idee van de eindbestemming. Het bleek station Veendam in Groningen te zijn. De eerste nacht sliepen ze in een school. Op stro. De volgende dag werden de opvangadressen voor de evacués bekend gemaakt. Baer en zijn broer werden van de rest van het gezin gescheiden. Ze kregen onderdak bij de familie Topper in Wildervank, een veenkolonie niet ver van Veendam.
Prentbriefkaart Wildervank, voor de Tweede Wereldoorlog (particuliere collectie).
Het boerengezin waar de jongens terecht waren gekomen, had het niet breed. Maar er was voldoende te eten en dat was een geschenk uit de hemel voor de door honger geplaagde Venlonaren. Na enkele weken werd voor de evacués uit Noord-Limburg een ontspanningsmiddag georganiseerd in Sociëteit Veenlust in Veendam.
Prentbiefkaart Veenlust, na de bevrijding (particuliere collectie)
Het programma kabbelde voort, tot opeens een liedje voor alle Venlonaren in de zaal werd aangekondigd. Op het podium verschenen de zangers Baer Maas van de Gelderse Poort en Wiel Seelen, beter bekend als Sjuul Tomaat uit de Venlose revue. Funs Donnée nam plaats achter de piano en samen zetten ze het evacuatieliedje in. De Venlonaren in de zaal waren totaal overrompeld. Ze vochten tegen hun tranen. Tevergeefs. Hun angst, verdriet en heimwee kregen op dat moment in Veenlust een stem.
Pas in juli 1945 gingen de broers Van den Essen op een vrachtauto terug naar hun geboortestad. Na een urenlange reis, hotsend en botsend dwars door Nederland, werden ze herenigd met hun familie. Baer had overigens gemengde gevoelens over zijn repatriëring, want hij was verliefd geworden op een meisje van het noorden. Met haar is het niets geworden. Met een dochter van de familie Topper onderhoudt hij echter nog steeds fijne contacten. Het liedje van Piet Schattevoet heeft hij voor altijd in zijn hart gesloten als een herinnering aan een zeer bewogen periode.
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten