- door Pieter Duijf -
Ergens
aan het einde van de 19e eeuw moet een cartograaf hoogstwaarschijnlijk de weg
kwijt zijn geweest door de huidige Venkoelen, de oude Maasmeander tussen
Schandelo en ’t Ven, op een van zijn kaarten te duiden als het Zwart Water.
Misschien was hij toen wel stomdronken. Het eigenlijke Zwart Water bestaat
namelijk niet meer. Met het Zwart Water wordt tegenwoordig het natuurgebied
bedoelt dat zich uitstrekt vanaf de Duitse grens (‘D’n Ossenberg’) tot en met
het bosgebied De Weerd aan de Oude Venloseweg. Vroeger behoorde dit
uitgestrekte gebied nog gewoon tot de Genooyer Heide.
We
hebben hier naar mijn mening te maken met een natuurhistorische
naamsverdwazing. De plas, De Venkoelen, ontstond door vervening die tot aan het
begin van de 19e eeuw duurde. Lange tijd was ook de winning van rivierklei voor
de baksteenindustrie belangrijk. Sinds 1971 is Het Limburgs Landschap bezig met
de herinrichting van de omgeving. Zo is de Venkoelen in 2001 helemaal
uitgebaggerd. Heel mooi zijn ook het Diepbroek en het Schaapsbroek met zijn
rivierduinen die de Paddeweg flankeren.
“Ik
heb geschaatst op het Zwart Water!” zeiden veel liefhebbers na wat pierewaaien
op De Venkoelen tijdens de hele korte maar strenge winter dit jaar. Met het
Zwart Water bedoelden ze dus feitelijk De Venkoelen. Het Zwart Water bestaat
dus niet meer. In het verleden was het een poel aan weerszijden van de
Rijksweg, die na 1847 het water doorkliefde. Na de aanleg van de A67 in 1968
verdween het dan nog maar kleine vennetje helemaal. Vlakbij het oorspronkelijke
Zwart Water, op de plek waar nu het Van de Valk Hotel staat, lag op de grens
tussen Velden en Venlo de gelijknamige karakteristieke boerderij De Zwart
Waterhof. Laatste bewoner was de zeventien kinderen tellende familie Driessen.
De
naam Venkoelen wordt al langer gebruikt en kennen we deze bijvoorbeeld uit het
liedje ‘As de Sterre dao baove Straole’ van Frans Boermans. Andere benamingen
uit het verleden zijn Vaelkoelen, Vaelven, Vaalkuilen, Venkuilen en Veenkuilen.
Het is door de geschiedenis heen een geliefd schaatsmeertje geweest. Zo trainde
de bekende Blerickse en in Swalmen geboren wielrenner Mathieu Cordang daar ooit
voor schaatswedstrijden in Friesland. Cordang was in 1895 wereldkampioen
stayeren. In datzelfde jaar versloeg deze wielerpionier de sneltrein
Maastricht-Roermond. In 1897 werd hij na een valpartij vlak voor de finish
tweede in de prestigieuze wielerwedstrijd Parijs-Roubaix.
Mathieu Cordang
Op
de Venkoelen oefende ook geregeld het leger op de schaats onder winterse
omstandigheden. Verder was het ven rond 1900 een populaire stek voor
beroepsvissers. De gemeente Venlo verleende steeds pachtvergunningen voor een
jaar. De kosten van zo’n vergunning varieerden van 5 tot 8 gulden.
Waarschijnlijk werd er vooral snoekbaars gevangen.
Dat
brengt ons op een ander voorbeeld van natuurhistorische naamsverdwazing.
Viswater Het Ravenven heet eigenlijk De Luld of Luldven en was vele jaren de
visvijver van Hengelsportvereniging De Vriendenkring, waarvan het bestuur op
een gegeven moment koos voor een wat ‘nettere’ naam. De Luld staat tegenwoordig
nagenoeg droog. ‘What’s in a name!’ zullen we maar zeggen.
Venloosch Weekblad, 22 november 1879
De Tijd, 4 januari 1893
Venloosche Courant, 15 december 1894
Venloosche Courant, 16 december 1899
Venloosch Weekblad, 15 december 1905
Nieuwe Venloosche Courant, 27 december 1917
Reageren? Stuur een e-mail naar Pieter Duijf: piedu12@yahoo.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten