Venlo wie ’t reilde en zeilde

 - door Sef Derkx - 

Een tijd terug kreeg ik van een goede vriend het boekje Venlo wie het reilde en zeilde ten geschenke. Het was de editie met de dikke kartonnen kaft die ik nog niet had.  Venlo, wie het reilde en zeilde is een publicatie van het gemeentebestuur en verscheen ter gelegenheid van het zesde eeuwfeest als stad. Dat was in 1943, midden in de Tweede Wereldoorlog. Het boekje is geschreven in het dialect en was bestemd voor de schooljeugd. De auteur is Sef Coenen. Wim van Woerkom is de man van de mooie omslag en de illustraties. Het boekje leest vlot weg. Het is nog steeds interessant, ook omdat de tijd er een vertederend patina over heeft gelegd.

Tekening uit en omslag van Venlo wie 't reilde en zeilde (collectie Sef Derkx)

Sef Coenen vat de stadsgeschiedenis vakbekwaam samen. Hij voegt er persoonlijke herinneringen aan toe uit zijn jeugd, van het Venlo tussen 1910 en 1920. Om de sfeer te proeven, laten we Coenen aan het woord over Pasen:

“De klokke, die op Witte Donderdaag nao Roëme ware vertrokke, kwame Paoschzaoterdaag truuk en brachte viërels eier mei, prachtig geverf, die van oët de loch in de haof kwame gevalle, wao de kinder ze dan beijein rapde. As d’r in de groëte kerk door eine van de hoeshalding nie wienwater waas gehaold, de kinder allemaol in de kuüp schoën gewasse ware en ’t hiële hoes praoper waas gepoets, begos de Paosche. Às ’t ein biëtje good waer waas, ging me Paoschmorrege zonder euverjas, döks met ein nie pekske aan, nao de kerk. Met Paosche meugde eeder zoevuël eier aete as hae lösde. Groëte kump mit geverfde eier stonde euveral op taofel, die aan de kinder woorte oëtgedeild, die beej de femilie ‘eine zalige Paosche’ kwame winsche. De mit loukschale geverfde eier ware de beste. Dao ware de schale ’t sterrekste van en det meus me hebbe beej ’t eier-tikke.”

Sef Coenen (1899-1959) was enig kind. Vader Coenen was verkoper van aardappelen en groenten op de markten in Duitsland. De kleine Sef genoot van een onbezorgde jeugd. Na de lagere school stuurden zijn ouders hem naar het prestigieuze Canisius College van de jezuïeten in Nijmegen. 

Sef Coenen als herdertje van de processie (collectie familie)

Het was het grootste internaat van katholiek Nederland. Sef bleef er zeven of acht jaar en volgde er de hogere handelsschool. Een van de jongere leerlingen was Wim van Woerkom, de kunstenaar die in 1943 de illustraties zou gaan maken voor Venlo wie het reilde en zeilde.

 

Sef Coenen als middelbaar scholier (collectie familie)

Na beëindiging van de middelbare school koos Sef Coenen niet voor de handel. Hij besloot om van de pen te gaan leven als journalist van De Maasbode, het belangrijkste katholieke dagblad van Nederland. De krant had een bijkantoor aan de Gasthuisstraat in Venlo.  Achter en boven de redactielokalen was een ruim woonhuis.

Gasthuisstraat (collectie familie)

Daar gingen Sef en zijn vrouw Doortje Mans wonen na hun huwelijk. Doortje was een begaafd coupeuse, haar naaiatelier hield ze na haar trouwen aan. Ze legde er eer in om mooie kleren te maken voor hun zes kinderen. Bij de eerste communie waren de meisjes bruidjes. In een processie was een van de zoontjes verkleed als herdertje.

 

Doortje Maas, vastelaovend jaren dertig (collectie familie)

Kinderen Coenen in processiekleding en kinderen die klaar staan voor de processie in de Grote Kerkstraat, jaren dertig (collectie familie)

Studiofoto's van Sef Coenen (foto Pellens/collectie familie)

De Maasbode sloot kort voor de oorlog het kantoor in Venlo. Sef Coenen ging werken voor de Nieuwe Venlosche Courant. In de oorlog werd hij rechterhand van burgemeester Jo Zanders. In 1943 hij het boekje over de geschiedenis van Venlo. Het was bestemd voor de jeugd. Het boekje ging naar de scholen. De zusters van de meisjesschool aan de Grote Kerkstraat hadden er moeite mee. Er stond het versje in van “Mieke de Woep zoot op de stoep en leet d’r eine vlege.” Dat vonden de zusters hoogst ongepast.

In januari 1945 moest een groot deel van de Venlose bevolking onder dwang van de bezetter evacueren. Het gezin Coenen kwam terecht in Bolsward. Na terugkomst in Venlo werd Sef Coenen geïnterneerd . Hij zat in de voormalige Duitse School aan de Julianastraat. Later werd hij overgeplaatst naar Steyl. Coenen moest wachten tot er duidelijkheid was over zijn rol bij de gemeente in de oorlog. 

Ingang Kamp Steyl in 1945 (met dank aan Gerrit van der Vorst)

Na zijn vrijlating, ging hij verzoekschriften en verweerschriften schrijven voor mensen die verwikkeld waren in procedures. Hij had de gave van het woord en niet iedereen in het Venlo van toen was in staat om een officiële brief te schrijven. Daarnaast werkte hij als correspondent  voor het Vrije Volk, de krant van de sociaaldemocraten. Het zal  slecht gevallen zijn bij de katholieke gezagsdragers van Venlo.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl