Van nul tot nu van woensdag 17 november - Juiste plaats te brengen en te houden…

- door Albert Lamberts - 

Zoals we hebben gezien: veertien jaar voerde de gemeente Venlo het beheer over de hbs en toen, in 1880, nam het Rijk de school over.  Jan Blokker jr. promoveerde twee weken geleden aan de Rijksacademie in Leiden op het proefschrift Het wonder van de hbs, een onderwijshervorming die slaagde 1864-1885. 

 Een rijks-hbs in het katholieke Venlo, dat moest wel tot wrevel leiden, zeker nadat paus en bisschoppen neutraal onderwijs als verderfelijk hadden weggezet. Bisschop Paredis van Roermond, schreef Blokker, noemde het neutrale onderwijs den weg van onverschilligheid of ongodsdienstigheid; den weg van losbandigheid of ongeloof en de voorvechters ervan handlangers der vrijmetselarij. En uitgerekend in Roermond, pal onder de ogen van de bisschop, werd in 1864 de eerste rijks-hbs van Limburg gesticht, die samen met de Rijks van Groningen de oudste van Nederland is. Van bisschoppelijk verzet tegen de Roermondse hbs zijn geen sporen te vinden.

Examen van de Rijks-leerlingen in 1944 in de schuilkelder van een verffabriek ( uit Gedenkboek Rijks-hbs Venlo 1880-1955)

Om een lang verhaal kort te maken: de hbs in Venlo kwam er in 1865 en werd veertien jaar later rijksschool. Zij werd eigenlijk min of meer gedoogd. Blokker: het klimaat waarin de school zich moest ontwikkelen, dat in Goes veilig en geborgen was, was dat in Venlo allerminst. Blokker vergelijkt regelmatig hoe het de hbs in Venlo en die in het Zeeuwse Goes verging; een wereld van verschil. Een meerderheid van de raadsleden in Venlo weigerde energie en geld te steken in de hbs. De salariëring van leerkrachten in Venlo was even bedroevend  als de toestand van de huisvesting aan de Markt. Met zowel het een als het ander sprong het gemeentebestuur  zeer onverschillig om.

Eén overeenkomst met Goes was er, aldus Blokker: zowel in Goes als in Venlo kleurde de hbs naar de maatschappelijke dominantie. In Goes liberaal, in Venlo behoudend rooms-katholiek. Na de overgang tot rijksschool in 1880 kwam er uiteindelijk ook een nieuw gebouw op de hoek van het Nolensplein en de Moerdijkstraat (thans Martinusstraat).

Dr. J. Vrijling leidde het na-oorlogse herstel (uit Gedenkboek Rijks-hbs Venlo 1880 – 1955)

We maken een sprong van Blokkers proefschrift naar de jubileumvieringen van de Venlose Rijks in later jaren. Want die kwamen er, waarmee gelijk is aangetoond, dat de school zich een vaste plek in de Venlose samenleving had verworven. De oorlogsjaren betekenden ook voor de rijks-hbs een hoop ellende, maar op 12 april 1945 werd een nieuwe start gemaakt in het eigen gebouw, dat flink wat averij had opgelopen. Dr. J. Vrijling, in 1946 tot directeur benoemd, had de leiding over de wederopbouw van school en onderwijs, een titanenklus.

Vrijling slaagde, want tien jaar na de oorlog kon de school haar 75-jarig bestaan vieren. Een bij Van Grinsven N.V. gedrukt jubileumboekje met een omslagontwerp door tekenleraar Cornelisse vermeldt een kloek feestprogramma, dat op zaterdag 15 oktober van start ging met een herdenking van overleden docenten en oud-leerlingen. ’s Middags een grote receptie in concertgebouw De Prins en in de avonduren koud buffet en dansavond. Een dag later was de aanvang van het feestprogramma met een H. Mis in de St.-Martinuskerk en aansluitend waren er diensten in de Nederlands Hervormde Kerk en in de Gereformeerde Kerk. Geen sprake van oecumene. Het driedaagse feest behelsde voorts ontvangsten, ontbijt, sportwedstrijden met het Thomascollege in Venlo, MMS Marianum (middelbare meisjesschool in Venlo) en de M.T.S. afsloot op maandag 17 oktober af met een dansavond in De Prins.

Vijfentwintig jaar later het eeuwfeest. Dat begon op 27 september 1980 met een oecumenische dienst in de St.-Martinuskerk met onder andere overwegingen door dominee Plug en door pater Gulickx. Dus ja, katholiek en protestant ook in Venlo samen onder één (katholiek) dak. Geen scherpslijterij meer.

De Rijks-hbs / Den Hulster kwam in 1989 weer in gemeentehanden.  

Het instituut rijks-hbs is door vele toegewijden inderdaad met tact op de juiste plaats gebracht en ook behouden in de Venlose samenleving. En ook al bestaat de oude hbs dan niet meer, haar voortzetting is in solide handen in de Onderwijsgemeenschap Venlo en Omstreken. 

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.