woensdag 5 mei 2021

De Halte XXL van woensdag 5 mei 2021 - Een vondst uit de Tweede Wereldoorlog onder een plafond aan de Van Cleefstraat (2)

 - door Sef Derkx -

Het is altijd ongemakkelijk, wanneer je in het openbaar vervoer wordt gebeld. Het overkwam me een poos geleden in de bus van Arcen naar Venlo. Ik was de enige passagier, dus het viel al met al mee. Het gesprek met René Oostdam was bovendien zo interessant, dat ik bij de volgende halte uitstapte en luttele minuten later in de woning in het Rosarium stond, waar hij onder een plafond iets bijzonders had gevonden. 

René Oostdam met de vondst uit de Tweede Wereldoorlog (foto Sef Derkx)

Het waren documenten, die in de Tweede Wereldoorlog waren verstopt. We schreven er  eerder over (zie: Vondst uit de Tweede Wereldoorlog). Het meest interessant was een briefkaart, gericht aan Cas Schuwirt en verzonden door ene F. Duiker. Onze eerste gedachte was dat de briefkaartschrijver zich vermoedelijk bediende van een schuilnaam. Die moest wel afgeleid zijn van onderduiker. Het bericht was een grapje in rijmvorm, dat eindigt met: ‘(Grootvader) Cas het is een ongeschreven wet, jij moet met grootmoeder naar bed.’


Voorzijde en achterzijde van de prentbriefkaart (collectie René Oostdam)

Casper Schuwirth (met een h aan het einde) en zijn vrouw Caroline Nefkens woonden in de oorlog inderdaad in het huis aan de Van Cleefstraat in het Rosarium. Omdat de studiezaal van het Gemeentearchief Venlo al sinds maanden gesloten is, corona natuurlijk, is het niet mogelijk geweest om bronnenonderzoek te doen naar de familie Schuwirth in Venlo. 

Enkele attente lezers en lezeressen van De Halte verwezen mij echter naar genealogische websites. Bovendien is er het prachtige zoekprogramma Delpher (www.delpher.nl). Met de nodige mitsen en maren, vanwege de onmogelijkheid de bronnen te raadplegen, zetten we de gegevens op een rij. We beginnen met een familieadvertentie geplaatst ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig-jarig huwelijk van vader en moeder Schuwirth, geplaatst door 'Hunne dankbare Kinderen'. Het zijn er liefst elf, Caspar is de jongste.

Venloosch Weekblad, 10 februari 1882 (gevonden via www.delpher.nl) 

Vader Schuwirth viert in 1890 het feit dat hij 25 jaar in dienst is bij De Staats Spoorwegen. Een aantal zonen, onder wie Casper, volgt het voorbeeld van de pater familias en gaat ook werken bij 'het spoor', zoals het vroeger kernachtig werd gezegd.

Vanaf 1892 is de familie echter ook actief in de horeca en opent een café Restauration zum Bahnhof op de hoek van de Kaldenkerkerweg en Heutzstraat. Het kan niet anders of leden van de familie Schuwirth staan op onderstaande prentbriefkaart.  


 
Prentbriefkaart Restauration zum Bahnhof (met dank aan Piet Braem)

Advertentie in Venloosche Courant, 5 september 1891 (gevonden via www.delpher.nl)

Cafés, zo leerden ik uit het onderzoek naar bier in Venlo, waren in de negentiende eeuw voornamelijk huiskamercafés. Voor de eigenaar was het een bijverdienste. Met elf kinderen kwam de de kastelein nooit handen tekort.

Casper Schuwirth  (1878-1963) is kort na het begin van de vorige eeuw agent het Duitse tafelwater Drachenquelle.

Advertentie in Venloosche Courant van 29 augustus 1903 (gevonden via www.delpher)

Amor schiet zijn pijlen. In 1913 trouwen Casper en Caroline Nefkens (1891-1974) in Blerick, destijds gelegen in de gemeente Maasbree. Caroline is een Heerlense, over haar familie staat op internet een gedetailleerd genealogie, klik hier: Genealogie familie Nefkens en-peugeot-autobedrijf.html. In deze publicatie staat een fotootje van Caroline Schuwirth Nefkens, een uitsnede van een groepsportret. Van Casper Schuwirth hebben we nog geen foto kunnen vinden.   

Caroline Nefkens (bron genealogie Nefkens)

Naar verluidt krijgt het echtpaar drie kinderen. Dat ze in de Tweede Wereldoorlog aan de Van Cleefstraat wonen, weten we zeker door een advertentie in de krant. Ze zoeken een 'net meisje'. Het roept de vraag op of er ook 'onnette meisjes' zijn, dit evenwel terzijde

Advertentie in Nieuwe Venlosche Courant van 25 september 1942 (gevonden via www.delpher.nl)
 

Prentbriefkaart Van Cleefstraat, jaren dertig (met dank aan Piet Braem)

Casper Schuwirth was vanaf 1936 eigenaar van Restaurant Rembrandt, dat gevestigd was in het Rembrandttheater aan de Parade. In de schouwburg zaten onderduikers, Casper moet er weet van hebben gehad. De papieren die hij in huis had en die verwezen naar zijn contacten met de ondergrondse, verborg hij met een reden. Hij woonde akelig dicht bij de foute Helmuth Temmler, een voormalige leider van de Hitlerjugend. De fervente, ambitieuze nazi had in 1944 korte tijd de feitelijke macht in Venlo in handen en voerde die op misdadige wijze uit.

Frontgevel Rembrandt-Theater, jaren dertig (met dank aan Piet Braem)

Bericht in Nieuwe Venlosche Courant, 8 februari 1936 (gevonden via ww.delpher.nl)

Ik legde de gegevens van de briefkaart voor aan oorlogshistoricus Gerrit van der Vorst. Bij hem ging meteen een licht branden. De naam Casper Schuwirt komt voor in het onderduikdagboek van de Joodse Venlonaar Felix Meijer Keizer, die voor de Tweede Wereldoorlog een drukbeklante winkel in huishoudelijke apparaten had in de Nieuwstraat. Hij adverteerde regelmatig in de Nieuwe Venlosche Courant. Zakenman als hij was deed hij ook aan bioscoopreclame, onder de slogan: 'Wees toch wijzer, koop bij Keizer.'

Trouwfoto Felix Meijer Keizer en Kätchen Schönbach, 1915 (collectie Etty Dolin/met dank aan Gerrit van der Vorst)

Felix Meijer Keizer op latere leeftijd (particuliere collectie/met dank aan Gerrit van der Vorst)

Advertentie in Nieuwe Venlosche Courant, 25 juni 1929 (gevonden via www.delpher.nl)

Gerrit van der Vorst: ‘De prentbriefkaart is geschreven in blokletters. Vergelijking met het gewone handschrift in het dagboek van Felix Meijer Keizer is niet mogelijk. Maar hij had er aardigheid in om te dichten in zijn onderduikperiode. Hij schrijft bovendien in zijn dagboek, dat een helper van hem een fles oude klare kon afhalen bij een bevriende kastelein. Om niemand in moeilijkheden te brengen, worden de personen anoniem opgevoerd. Felix was natuurlijk bang dat zijn dagboek in handen van de bezetter zou vallen. Na de bevrijding zet hij hier en daar in de marge namen erbij. Bij de fles oude klare staat geschreven: Casper Schuwirt.’ 

Inderdaad: Schuwirt zonder die h op het einde.


Het bewuste fragment uit het dagboek van Felix Meijer Keizer (met dank aan Gerrit van der Vorst)

Natuurlijk is het niet honderd procent zeker, maar wel meer dan waarschijnlijk dat F. Duiker en onderduiker Felix Meier Keizer een en dezelfde persoon zijn.

Tot slot
We zijn nog op zoek naar foto's van Casper Schuwirth en zijn gezin.

Heb je een foutje gezien of een opmerking over deze blog? Stuur een e-mail naar: floddergats@xs4all.nl. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten