- door Sef Derkx/foto's collectie Alte Fabrik -
Een monument als eerbetoon aan de tabaksnijverheid? Gezondheidsdiscipelen zouden geheid bezwaar aantekenen. In Kaldenkerken echter vind je er een. Een bronzen beeld van een sigarenmaker van kunstenares Loni Kreuder. De oorsprong van de plaatselijke tabaksnijverheid gaat terug naar de tweede helft van de achttiende eeuw.
We zijn vandaag met lijn 1 van Arriva naar Kaldenkerken gegaan. We worden verwacht in een voormalige tabaksfabriek uit 1890. Thans cultureel centrum Alte Fabrik. Het indrukwekkende complex stond in de jaren dertig van de vorige eeuw leeg en kwam in het vizier van Hans Terstappen.
Hij ging er matrassen produceren onder de firmanaam Kaldenkirchener Matratzenfabrik Terstappen, kortweg KMT. In de Tweede Wereldoorlog werd het bedrijf gedwongen om te schakelen naar lazaretbedden voor de vele gewonde Duitse militairen. De tweede generatie Terstappen, in de persoon van zoon Elmar, nam het bedrijf over. Hij was geïnteresseerd in mooie stoffen. Chique gestoffeerd meubilair was zijn passie. Naar de smaak in de kleurhongerige jaren van het Wirtschaftswunder werden oranje en olijfgroene fluwelen banken met bloemmotieven geproduceerd. Na verhuizing naar Bracht werd de fabriek in Kaldenkerken verhuurd.
We maken een sprongetje in de tijd naar 1994, het jaar waarin Nicole Terstappen - kleindochter van de matrassenfabrikant Hans en onze gastvrouw vandaag - zich ontfermde over het gebouw: ‘Ik voelde meteen de sfeer en de aantrekkingskracht die van de oude muren uitging. Het rook naar stof, beton en koude steen. Overal waren sporen uit het verleden. Oude borden met prachtige teksten, balen stof, brokaatlinten, beursrekwisieten, houten deuren en kabels,’ vertelt Nicole Terstappen enthousiast. ‘In de enorme kelders waren de ruiten donkerblauw geschilderd, verduistering uit de Tweede Wereldoorlog. De lege ruimtes inspireerden me om tentoonstellingen te organiseren.’
De exposities van hedendaagse kunstenaars in het onalledaagse decor van een verlaten fabriek werden een doorslaand succes. Ze waren de opmaat naar een nieuwe bestemming voor de Alte Fabrik. Heden ten dage herbergt het gebouw een theaterzaal, lokalen waar tekenlessen worden gegeven, tentoonstellingszalen en een gezellig café.
Nicole Terstappen ziet het als haar missie om ‘kunst uit de elitaire niche te halen’. Om cultuur onderdeel te laten zijn van het dagelijks leven. Er heerst een ongedwongen sfeer in de Alte Fabrik. Het is een verrijking voor de grensregio en écht een plek om vaak terug te komen.
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
