Angst voor oorlog

- door Sef Derkx.-

Vanaf vandaag is de etalage van een leegstaand winkelpand in Grote Kerkstraat werk te zien van de Blerickse kunstenaar Peter Verheijden (1944). Daarin staat de angst voor oorlog centraal. Omroep Venlo berichtte erover, klik: Omroep Venlo - De angst voor een oorlog in de etalage.

Impressie van de etalagetentoonstelling (foto Sef Derkx)

Enkele jaren geleden vertelde hij ons een indrukwekkend verhaal over de dagen dat Blerick aan drie zijden ingesloten was door de geallieerden en bijna voortdurend onder vuur lag. In deze Floddergatsblog keren we terug naar de dagen van het beleg van Blerick. Peter Verheijden: “Mijn ouders schuilden eind november 1944 in de kelder van de Greyenhof aan de Sint-Josephstraat. Het was de boerderij van mijn grootouders. Mijn moeder was hoogzwanger van mij en kon elk moment bevallen. Omdat er geen elektriciteit was, werd bij elke wee eventjes een kaars aangestoken. Om te kijken hoe ver het was. Rond vijf uur ging Jan Hofstede, een van de andere kelderbewoners, op pad om de vroedvrouw te gaan halen, mevrouw Verheggen. Als ze niet op tijd terug zouden zijn, was de afspraak, zou mijn oom Jeu de bevalling doen. Die was boer en had al veel koeien ‘geholpen’. Maar de vroedvrouw was er op tijd. Ik kwam op de wereld op 29 november 1944 om zeven uur.”

 

De voormalige Greyenhof  in de wijk Vastenavondkamp in Blerick (particulier collectie)

De Greyenhof lag in de nabijheid van de tankgracht, een van de verdedigingslinies van de Duitsers om Blerick. In de boerderij was een militaire post gevestigd. Een Duitse officier zorgde voor schone handdoeken en warm water voor de jonge moeder en baby. Twee uur na de bevalling die voorspoedig verlopen was, kondigde zich een drama aan. Iedereen werd uit de kelder gehaald en gesommeerd richting Maasbree of Horst te lopen, van waaruit de geallieerden bijna voortdurend aan het schieten waren. Peter Verheijden: “Mijn ouders moesten met mij de tankgracht over en dwars door een mijnenveld gaan. Een Belgische onderduiker die op Greyenhof zat, vertelde dat hij ongetrouwd was. Hij kreeg om zijn middel een touw, dat werd verlengd met andere touwen en paardenleidsels, wel zo’n vijfentwintig meter lang. Het uiteinde werd vastgebonden aan een kruiwagen, waar mijn moeder op lag. De man liep voetje voor voetje door het mijnenveld. Het lukte, dat was een wonder. De anderen konden het touw volgen naar het niemandsland tussen de linies. Wij zijn naar Horst gegaan en later naar de boerderij van een oom in Nuenen bij Eindhoven.”

 Peter en zijn zusje Doortje (met dank aan Peter Verheijden)

Peter en zijn vader Louis (met dank aan Peter Verheijden)

Veilig en wel in het bevrijde Eindhoven bezoeken de ouders van Peter Verheijden een arts. Deze vertelt dat de conditie van de baby zeer slecht is en dat ze er rekening mee moeten houden dat de kleine zal overlijden. Als troost krijgen ze van de dokter enkele extra voedselbonnen mee. De kleine Peter slaat zich er echter doorheen en wordt op 19 september 1945 met een machtiging van de officier van justitie ingeschreven bij de burgerlijke stand van de gemeente Venlo.

Geboorte-acte Peter Verheijden (met dank aan Peter Verheijden)

Peter Verheijden: “Ik heb er lang niet bij stilgestaan, maar welbeschouwd ben ik mijn leven begonnen als vluchteling en was ik door de omstandigheden tien maanden ook nog eens een illegaal, die nergens geregistreerd stond. In december 2009 zag ik in de krant foto’s van Palestijnse vluchtelingen, ’s avonds waren er ook beelden te zien op de televisie. Opeens realiseerde ik me dat mijn leven ook zo was gestart. Mijn ouders moesten vluchten voor het oorlogsgeweld. Het liet me niet meer los. Ik ben tekeningen en schilderijen gaan maken onder de noemer Fugare, wat zoveel betekent als verdrijven, verbannen of verjagen.”

 

Peter Verheijden (foto Lucie Schreurs)

Twee werken uit de serie ‘Fugare’ van Peter Verheijden (foto Lucie Schreurs)

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

 

De Halte XXL van woensdag 26 oktober 2022 - Het Laatste Oordeel van Hubert Goltzius

 - door Sef Derkx - 

Is er een overeenkomst tussen bier, de roze zusters van Steyl en de nieuwe tentoonstelling in het Limburgs Museum? We willen het op één dag in omgekeerde volgorde onderzoeken. Op pad dus. Voordat we met Arriva naar het kloosterdorp gaan, bezoeken we eerst de expositie Mystiek - Rituelen. Verstilling. Extase. Als we aan komen lopen, wordt de draaideur van het Limburgs Museum geopend. We zijn de eerste bezoekers. Om maar meteen met dezelfde draaideur in huis te vallen: het pakt uit als een weldaad. De rust die in de tentoonstelling besloten ligt, wordt niet verstoord. Dit wens je iedere bezoeker toe. 

In de expositie worden oude kunst, erfgoed en hedendaagse kunst gecombineerd. Op een geslaagde manier. Er worden relaties gelegd, waardoor je anders gaat kijken. Er is veel te zien. Vooral als je je niet haast of laat opjagen. De expositie nodigt uit om rustig rond te lopen, hier en daar te gaan zitten en de geest te laten waaien. Ga erheen.

Het Laatste Oordeel op zaal in de tentoonstelling Mystiek (foto Sef Derkx)

We lichten er één werk uit. Waarom? Het is onlosmakelijk verbonden met de Venlose cultuurhistorie. In de eerste van de drie tentoonstellingszalen hangt het paneel Het Laatste Oordeel van Hubert Goltzius. De kunstenaar schilderde het in 1557 in opdracht van het stadsbestuur van Venlo. Het paneel heeft de dag tot onderwerp waarop Christus volgens de Bijbel over de mensen zal oordelen in termen van goed en kwaad. Centraal in de voorstelling brandt het hellevuur. Ervoor zit een zevenkoppige draak. In de hemel troont Christus. Hij heeft zijn armen gespreid. Hoe zal in de zestiende eeuw naar dit werk van Goltzius gekeken zijn? Waarschijnlijk als een realistische voorstelling van wat te gebeuren stond op de Jongste Dag. Voor velen geen aanlokkelijk vooruitzicht.

Het Laatste Oordeel kreeg een prominente plek in het Steenen Huys, dat in de jaren 1597 tot 1600 onder leiding van Willem van Bommel werd getransformeerd tot het  stadhuis. Het paneel van Goltzius was als een waarschuwend wijsvingertje voor de burgemeesters, schepenen en rechters. Oordeel rechtvaardig, want de dag breekt onvermijdelijk aan dat er over jou wordt geoordeeld. 

Hubertus Goltzius (1526-1583), Het Laatste Oordeel. Olieverf op paneel. Limburgs Museum. © Limburgs Museum.

In 1993 bestond Venlo 650 jaar als stad. Er moest een grote tentoonstelling komen in het toenmalige Goltziusmuseum. In het kader daarvan werd Het Laatste Oordeel van zijn plek in het stadhuis naar het Limburgs Restauratieatelier gebracht. Vervolgens zou het in het Goltziusmuseum blijvend worden tentoongesteld. Na maanden kwam het schilderstuk terug. Schoon en fris, we geloofden onze ogen niet. Stomverbaasd wezen we elkaar op kleuren en details, die onder een versluierende patinalaag hadden gezeten. Het gevolg van de rook van het openhaard vuur in het stadhuis en waarschijnlijk ook van de vele, vele pijpen tabak die er in de loop van eeuwen waren gepaft. We ontdekten bijvoorbeeld dat er achter de vurige hellemond nog een tweede zevenkoppige draak stond. De naakte mensen erachter waren eveneens verdwenen onder de smurrie, die zich afgezet had op het paneel. En dan de kleuren van de hemel. Het grijs, geel, blauw en roze tintelde weer.

Nu zweeft het paneel pontificaal in de tentoonstelling, het heeft nog nooit zo fraai gehangen. De zaal is ingericht volgens de principes van de benedictijner monnik en architect Dom Hans van der Laan. Zijn ideeën over ruimte-ervaring en maatverhoudingen hebben grote invloed gehad. Voor Het Laatste Oordeel pakt het wonderwel goed uit. Maar op naar Steyl. Voor de overeenkomst. 

Mede-bezoeker van het Limburgs Museum en van de weekmarkt in Venlo, Peter Keysers, was eveneens in Mystiek en maakte foto's, waarvan we er een selectie met zijn toestemming kunnen laten zien. Waarvoor hartelijke dank.  

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

Van nul tot nu van woensdag 26 oktober 2022 - Een heel bijzonder hekwerk

 - door Albert Lamberts - 

Stadswandelingen door Venlo voeren steevast langs een heel bijzonder hekwerk. En ook altijd krijgt dit hekwerk alle aandacht en … bewondering. Het is dan ook inderdaad heel bijzonder en met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is het uniek in de wereld. Ik heb het over het hekwerk aan de Keizerstraat in Venlo. Tientallen kopjes op de spijlen en enkele ornamenten en draaitrommels tussen de spijlen sieren het hek; alles in brons vervaardigd door de Venlose kunstenaar Ger Janssen (1950). Er is al eens een klein boekje aan het hekwerk gewijd, maar nu is er een uitgebreider en fraaier uitgevoerd boekwerk over dit unieke hek samengesteld. 

Een pater leidt nieuwsgierigen langs de eerste kopjes op het hekwerk aan de Keizerstraat (foto collectie Albert Lamberts)

Wat is er nou zo bijzonder aan dit hek aan één zijde van de voormalige Ursulakapel – thans  cultuurpodium Domani - in de Venlose binnenstad? Het antwoord zou moeten zijn: kom het zelf eens in ogenschouw nemen dan bent u gelijk overtuigd. Op deze plek nu dus slechts een korte beschrijving, die het unieke karakter geenszins recht kan doen. Samen met de kunstenaar is er gezocht naar een korte beschrijving. Leest u maar mee: een hekwerk, gesierd met humoristisch gebeeldhouwde kopjes, waaronder in het Venloos dialect de bijpassende typering wordt gegeven, die zo gelijk voor het nageslacht behouden blijft. 

Enkele van de fraaie, bronzen kopjes op het hek (foto Albert Lamberts)

Ger Janssen had al het befaamde Paeterke gemaakt, dat op het Dominicanenplein voor de kapel – soms vergeefs - tot stilte maant en hem werd vervolgens gevraagd een ‘kunsthekwerk’ te maken, geen gewoon hek. De paters, die toen nog in het klooster verbleven, wilden ook iets bijzonders. De neuzen van de paters, Woningstichting Woonwenz en de gemeente Venlo stonden snel in dezelfde richting toen Janssen zijn idee presenteerde: een versierd hekwerk. Een hekwerk, waar niet alleen de sculptuurtjes van artistiek belang waren, maar waarin tevens tal van begrippen en typeringen in het Venloos dialect tot uiting werden gebracht.

Een jaar na de plaatsing van het ‘kale’ hek in 2000, werden in het volgende voorjaar de eerste veertien kopjes aangebracht. De voorhoede van in totaal maar liefst 81 kopjes, waartussen nog eens tientallen kinderfiguurtjes die kinderspelen uitbeelden en mens-dier figuren, Venlose persoonstyperingen. Tussen de kopjes staan bronzen spitsen die verwijzen naar de Vastelaovend en Januskopjes met voor en achter een gezicht, die om en om een engeltje en een duiveltje uitbeelden (goed en slecht). En niet te vergeten fraaie reliëfs.

 Ger Janssen: Ik kwam op dat idee toen ik nog eens terugkeek naar mijn gemaakte werk op de Kunstacademie in Maastricht. Tekeningen die ik had gemaakt over spreuken en gezegden. Ik  dacht, zoiets kan ook driedimensionaal. Het Venloos woordenboek leverde mij de spreuken en gezegde, maar vooral ook de Venlose persoonstyperingen, die mijn idee op dat moment completeerden. En dan ook alles aanduiden in het Venloos dialect om een bijdrage te leveren aan de instandhouding daarvan.

De reliëfs zijn net als de kopjes geïnspireerd door gezegden en spreuken uit het Venloos Woordenboek met uitzondering van het reliëf Allerkinder (Onnozele Kinderen). Janssen: Ik wilde alles met een connectie tot Venlo, zoals ook de teksten op de draai-ornamenten, die niet in het woordenboek staan: Venlose versjes, Venlose Liedjes, Venlose traditie enz. In 2020 was het hekwerk klaar. 

Reliëf aan het hek (foto Albert Lamberts)

De sculptuurtjes zijn vervaardigd in brons en volgens Janssen is alles hufterproof. Een lang leven lijkt gegarandeerd. Honderden, nee duizenden, tienduizenden, zijn inmiddels aan dit hekwerk voorbij gelopen. Een glimlach siert al weldra het gezicht en het mobieltje biedt soelaas om foto’s te schieten.

Op 1 november verschijnt er een boek van 136 pagina’s over dit Venlose hekwerk (formaat 21 bij 15 centimeter, oplage 1000, verkrijgbaar bij boekhandel Koops), samengesteld door Jacquelien Mutsaers en fotograaf Ton Desar en fraai vorm gegeven door Hélène Hermans.

O ja, naast de floetsmadam, het kösmuulke, de vlemmerd en al die anderen nog een heel bijzonder kopje tussen die 81 kopjes: dat van de kunstenaar himself.

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.

Lezing op 9 november a.s.: Aanraakbare voetbalhelden aan De Kraal

De voetbalhelden uit onze jeugd waren aanraakbare helden. Herman Theeuwen woonde in de Heutzstraat. Af en toe kwam hij met ons een balletje trappen. Hij had de schoenen van een reus. Maat 56 naar verluidt. Ongelooflijk. De ouders van Harry ‘Mandje’ Heinen waren kennissen van mijn ouders. Ze hadden een bovenwoning aan de Houtstraat. Beneden was de Sint-Vincentiusbibliotheek, Op zekere dag nam vader Sjang een krantenknipsel mee over zijn zoon. Mandje had de foto die erbij stond voor mij gesigneerd. Ik was de koning te rijk.

Harrie Heijnen

Tekst Sef Derkx | Foto's Boy Coehorst (collectie Sef Derkx)

Frans Swinkels, de keeper van VVV, kwam vaak bij ons in de straat. Hij haalde het geld op van de ziektekostenverzekering als ik me goed herinner. Gijs Nass had een winkel aan de Kaldenkerkerweg. Maar de voetballer bij wie we het meest over de vloer kwamen, was Jan Klaassens (1931-1983). Van de week heb ik nog eens naar binnen staan kijken in zijn winkeltje aan de Parade dat nu een museum is. Het zag er onderkomen uit. Jammer. Bij de opening van het Jan Klaassens Museum op 12 februari 2003, de twintigste sterfdag van Venlo’s voetbaltrots, was de belangstelling overweldigend. Zelfs Studio Sport had een cameraploeg gestuurd om Nederland te laten zien hoe kapelaan Leo Brueren het museum inzegende. Hans Kraay sr. hield een prachtige, ontroerende toespraak.

Herman Teeuwen

Jan Klaassens was een zwoeger in de vele honderden wedstrijden die hij voor VVV, Feyenoord en Oranje heeft gespeeld. Van zijn techniek moest hij het niet hebben. Inzet en karakter dat waren Jan’s sterkte kanten. Even wat cijfers. Voor VVV speelde hij 504 wedstrijden en won hij één keer de KNVB-beker. Het Feyenoordshirt droeg hij 202 maal. Twee keer mocht hij in Rotterdam de schaal van het landskampioenschap vasthouden. Met 57 interlands is hij de meest succesvolle Limburgse international ooit. Jan leefde als een monnik. Hij had een afschuw van alcohol en rokertjes. Opmerkelijk, want hij hielp eerst mee in het café van zijn vader en bracht later tabakswaren aan de man. Vier vierkante meter was het winkeltje, een wat ruim uitgevallen dug-out. Meer dan twee klanten pasten er niet in.

Heel Rotterdam krabde zich achter de oren toen in de zomer van 1959 Feyenoord maar liefst 109.000 gulden neertelde voor Jan Klaassens, een stille Limburger met uitschuifbenen. Jan trainde twee keer in de week in Rotterdam en twee keer bij VVV, want zijn tabakszaak wilde hij niet opgeven voor de voetballerij bij Feyenoord. Hij was en bleef een buitenbeentje in Rotterdam. Toen de ploeg in 1963 in Parijs voor de Europacup tegen Stade de Reims had gewonnen, werd dat gevierd in een nachtclub. Het elftal ging met een groep blote danseressen op de foto. Jan weigerde te poseren. Het was tegen zijn principes.

Jan Klaassens voor zijn winkeltje op de Parade

Als kind had je daar natuurlijk geen weet van. Jan was een held, want hij voetbalde in het Nederlands elftal en bij Feyenoord. In de Kuip. Dat lag ver achter de grenzen van je voorstellingsvermogen. Je kwam bij Jan om sigaretten te halen voor je ouders. Of een kaartje van VVV in de voorverkoop. Als je geluk had kreeg je een voetbalplaatje met Jan in Oranje- of Feyenoordshirt. In de herfst van zijn prachtige voetbalcarrière, vanaf 1964, speelde Jan weer aan De Kraal. Op zaterdag 29 juli 1967 nam hij er afscheid. Tegen PSV. Feyenoord had geweigerd om te komen. Voor Jan reden om nooit meer een stap te zetten in de Kuip. De feesten van de oud-internationals bezocht hij evenmin. Daar werd alleen maar gedronken en over vroeger gepraat. ‘En vroeger is geweest’, was Klaassens’ devies.

Maar terug naar de afscheidswedstrijd. VVV werd afgedroogd met 0-6. We hadden speciaal om hem een hand te kunnen toesteken een plaatsje gezocht op de staantribune naast de eretribune, aan de kant waar de spelers van VVV altijd het veld opkwamen en afgingen. Vlak voor het einde van de wedstrijd kreeg hij zijn publiekswissel. Tussen een erehaag van majorettes liep Jan Klaassens voor het laatst het veld af. Er klonk een ovationeel applaus. Iedereen was er zich van bewust dat Venlose voetbalhistorie werd geschreven. Jan gaf suppoosten de hand, aarzelde en draaide zich nog één maal om. Het applaus en de juichkreten zwollen aan tot orkaankracht. Onze held stak zijn arm op, zwaaide ten afscheid en verloor zijn laatste gevecht op het voetbalveld. Het gevecht tegen de tranen.

(Op 9 november aanstaande verzorg ik een lezing over de gloriejaren van VVV aan De Kraal. De voorstelling is in het Huis van de Wijk Het Zonneveld, Stadhoudersstraat 75 in Blerick. De aanvang is 13.30 uur en de entree is gratis.)

Reageren? Mail naar Sef Derkx: floddergats@xs4all.nl

De Halte XXL van woensdag 19 oktober 2022 - Wonder boven wonder

 - door Sef Derkx -

Alles heeft een eerste keer. Zelfs het uitstappen bij de halte aan de Sint Urbanusweg. De boosterprik was de reden dat we de bus hierheen genomen hadden. Nu we er   waren, besloten we naar de kapel van Genooi te wandelen. Aangemoedigd door het  weer op deze ongelooflijk mooie herfstdag. Mijn tante Fientje zou het een unne aldwièverzomer-daag hebben genoemd. Is het niet woke of juist wel om dames op leeftijd te associëren met goed weer op een herfstdag? Wie het weet mag het zeggen.

De originele 78-toerenplaat van Harry Bordon met op de A-kant Wie sjoeën òs Limburg is en op de b-kant 't Kepelke koester ik in mijn collectie

Later uitgebrachte EP met het grootste succes van Harry Bordon (collectie Sef Derkx)

Verzamel-cd van het oeuvre van Harry Bordon (collectie Sef Derkx)

Harry Bordon heeft het drukbezochte bedehuis prachtig bezongen in ’t Kepelke, een liedje voor de eeuwigheid. De zingende kastelein Bert van den Berg noemde het onlangs nog ‘het mooiste dialectliedje ooit voor een moeder geschreven’. Voordat we bij de kapel zijn, komen we voorbij aan het Processiepark. 

Impressie Processiepark (foto's Sef Derkx)

Vorig jaar zomer was een heer doende met snoeiwerk. We werden vriendelijk uitgenodigd om rond te kijken. Het processiepark is een bijzondere plek in Venlo. Met een altaar, zitbanken en kapelletjes voor de gipsen reliëfs van de Kruiswegstaties. In het oog springend is de Calvariegroep, een beeldengroep die de kruisiging van Christus laat zien. Onbekend is wie de blikvanger heeft ontworpen en vervaardigd. Eveneens is het een raadsel wie onder het kruis staan. Maria is zonneklaar. Maar de ander? Is het apostel Johannes of Maria Magdalena?

 

Café restaurant Sint-Urbanus met de Kleine Speeltuin (collectie Math Aerts)

Het Processiepark op de huidige plek is gerealiseerd in 2008 naar een ontwerp van architect Jac. Aerdts. Het kwam op de plek van de Kleine Speeltuin, ooit een speelveld met schommels, wippen, roetsjbaan en draaiplateautjes bij het bekende café-restaurant Sint- Urbanus.   

Het Processiepark lag aanvankelijk aan de oostzijde van de Sint Urbanusweg.  Het werd in 1927 ingewijd. Een zoekopdracht in het programma Delpher leert, dat het voor de Tweede Wereldoorlog druk werd bezocht. Vaak waren er meer openluchtmissen op één dag. Honderden trokken er vanuit de binnenstad heen. De vieringen werden soms opgeluisterd door muziekgezelschappen en koren. In 2006 werd de grond aangekocht door Océ, het huidige Canon. De kapelletjes en Calvariegroep werden verplaatst naar de westzijde van de Sint Urbanusweg, waar een nieuw Processiepark met zittribune is gerealiseerd.

De zieke Lilo is inmiddels hersteld (foto Sef Derkx)

Maar we waren dus onderweg naar de kapel, waarvan in Venlo gezegd wordt dat je er nooit alleen bent. Vanzelfsprekend hebben we waxinelichtjes aangestoken. Met in gedachten ons ernstig zieke katje Lilo. Van devotie krijg je trek, dus streken we neer bij Koffieschenkerij Genuujerie voor een Hosti Tosti en een salade De Heer zij met U. Heerlijk, en o ja… Lilo is inmiddels opgeknapt. Wonder boven wonder.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

 

 

 

Van nul tot nu van woensdag 12 oktober 2022 - ‘Kiest Venlo als woonplaats’

 - door Albert Lamberts -

Natuurlijk, er is van alles te zeggen over Venlo als stad, als woonplaats, als … enfin noem maar op. Enkele weken geleden liet ik hier meneer Craandijk aan het woord. In zijn boek Wandelingen door Nederland met pen en potlood komt Venlo er bij hem bekaaid van af. Ja, de St.-Maartenskerk kon er nog mee door, maar voor de rest was Venlo toch geen aanrader. Het uitwendige van het stadhuis, dat toen juist in de steigers stond, gelijkt voor ’t oogenblik, half geel, half rood op het kostuum van een weesjongen. 

Stadhuis in 1880 (met dank aan Piet Braem)

Craandijk deed Venlo aan begin jaren tachtig van de negentiende eeuw. Hij toonde zich wel gecharmeerd door de prachtige hamen (een haam is een houten, vaak tweedelig halsjuk dat om de nek van een trekdier wordt geplaatst om met behulp van strengen een voertuig, landbouwwerktuig of andere last te kunnen trekken, wikipedia) met de rinkelende belletjes, die de sombere straten nog enigszins verlevendigden. Maar dan zwelt de kritiek weer aan: … want overigens is Venlo een doodsche, sombere stad, waar niet veel is, dat het oog aangenaam aandoet. Na de slooping van haar vestingwerken vertoont zij zich “en profond négligé” en zelfs haar ligging aan de Maas verhoogt vooralsnog haar schoonheid niet. De auteur meende wel, dat het nageslacht wellicht toch nog onder verkwikkend lommer den blik zou kunnen laten weiden over den smallen stroom. Oké, dat was dus in 1883. 

De voorzijde en achterzijde van de wervende ansichtkaart (collectie: Albert Lamberts)

Twintig jaar later stak een onbekende auteur de loftrompet over Venlo. En niet zo zuinig. Van eind negentiende en begin twintigste eeuw dateren heel wat ansichtkaarten, die de aantrekkelijke kanten van Venlo in beeld moesten brengen: kaarten van de Martinuskerk, van de kiosk in het park, van het station, van de knusse winkelstraten, van het moderne vervoer en ga zo maar door. Uitgevers als H. Uyttenbroeck en bijvoorbeeld Verlag von A.G. Faldera waren op dit terrein zeer actief. Ook de Venlose uitgever W.v.d. Sloot. Die uitgeverij bracht in 1904 een ansichtkaart met aan de voorzijde een afbeelding van het stadhuis, zonder dat vermaledijde gele en rode pleisterwerk. Boven de foto de tekst: Haast U langzaam, doe alles met overleg, Venlo’s Zinspreuk.

Maar het gaat hier vooral om de tekst aan de achterzijde van de prentbriefkaart. Die liegt er niet om en is een ondubbelzinnige weerlegging van Craandijks sombere relaas.

In kapitalen gedrukt: KIEST VENLO ALS WOONPLAATS. Wie twintig jaar eerder Craandijks verslag had gelezen, moet ongetwijfeld met de wenkbrauwen hebben gefronst. En ja, het reclamewoordje op de achterzijde van de kaart, zal wellicht wat zijn aangedikt, maar toch…

Daar gaat-ie: Venlo 17.000 inwoners, gunstig gelegen voor industrie, handel en verkeer. Op een dag uit en thuis, met een verblijf van 8 uur, naar Keulen, Antwerpen, Rotterdam, en Amsterdam. Geregelde stoombootvaart op Rotterdam, Amsterdam, Zaandam en Roermond. Paardentram naar Tegelen en Steyl. Loswallen aan de Maas voor diepgaande vaartuigen. Vluchthaven bij ijsgang. Ruime kade voor opslag van goederen. Druk bezochte weekmarkt. Gemeentelijke Arbeidsbeurs.

Voor wie nog niet overtuigd was van het feit dat Venlo zo ongeveer het aardse Walhalla was ging de anonieme schrijver onverdroten voort met het opsommen van de zegeningen, die Venlo telde. In het hoofdstukje scholen bijvoorbeeld: een Rijks Hoogere Burgerschool en aan wie de sprong daartoe vanuit het lager onderwijs niet direct kon maken werd er een voorbereidende cursus aangeboden. En verder een progymnasium, openbare en bijzondere lagere school en een Praktische Ambachtsschool: timmeren, smeden, meubelmaken en schilderen f. 6 per jaar - Burgeravondschool en Teekeninstituut f 2,50 per jaar – Handelscursus f 10 per jaar – Duitsch pensionaat voor meisjes.

Gemeentelijke Gasfabriek (met dank aan Piet Braem)

En als we kennis nemen van de toenmalige gasprijzen – geen aardgas – zullen ons de tranen royaal in de ogen springen: de gemeentelijke gasfabriek leverde voor 6 en 7 cent per kubieke meter. Het gemeentelijk Waterleidingbedrijf berekende 3 procent van de huishuur en telefoneren kon voor 35 of 25 gulden per jaar. Wie had toen een telefoon? Het lokaas werd verder uitgegooid: goedkoop leven – badhuis voor koude en warme baden – Gem. Zweminrichting aan de Maas in wording – Sociëteiten: Casino met bergpanorama – Volkssociëteit De Prins van Oranje f 8, waarvoor 20 concerten 1^ste klasse – stafmuziek van Reg. Huzaren – Philharmonisch en Fanfare gezelschap – Gemengd koor – Liedertafel – Volksconcerten op pleinen en in parken. De rijkere kon sparen bij de Gemeente-spaarbank.

Voor wie nog niet snel de verhuisdozen had ingepakt volgde nog een kleine aanvulling: de ligging van Venlo pl.m. 24 meter boven A.P. achter een bergketen (het staat er echt) beschut tegen Noord-Oosten winden waarborgt een aangenaam en gezond klimaat. 30 hectaren Gemeente–dennenbosschen nabij de stad, Villapark. Directe rioleering met spoelstelsel. Volledige stedelijke reinigingsdienst houdt de lucht, den bodem en de straten zuiver. Abattoir in wording. In Venlo lag volgens de auteur het sterftecijfer met 15 tegen Nederland 16,5 per duizend inwoners ook lager.

En tenslotte de laatste troef: Aan natuurschoon rijke goed onderhouden wandel-, rij en fietswegen naar de om Venlo liggende dorpen, Nijmegen en Maastricht en naar en in het op 30 minuten afstand liggende Duitschland.

Zegt het voort.

(Met dank aan Will Steeghs)

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.

De Halte XXL van woensdag 12 oktober 2022 - Twee vliegen in een klap op Werelddierendag

 - door Sef  Derkx -

Twee vliegen in een klap. Niet letterlijk, het is vandaag immers 4 oktober, Werelddierendag. We combineren een bestemming van De Halte met de afspraak voor de boosterprik. Arriva brengt ons op deze zachte herfstdag naar de Sint Urbanusweg.

Entree van de test- en vaccinatielocatie van GGD Limburg-Noord (foto website Omroep Venlo)

Entreehal Océ 2014 en 2018 (foto's Foursquare Cityguide)

De vaccinatielocatie is in het voormalige hoofdkantoor van Océ-van der Grinten. Eerst verdween de familienaam, in 2020 werd Océ gewist. Het was voortaan Canon. De karakteristieke loopbrug over de Sint Urbanusweg is vorig jaar ontmanteld. Wat gebeurt er straks met het voormalige hoofdkantoor? Geschiedenis wordt met groot gemak onder onze ogen uitgegumd.

Loopbrug Océ over Sint Urbanusweg, 2021 (foto website Omroep Venlo)

Het kantoorgebouw is een schepping van architect Leo Heijdenrijk. Bekender als de architect van het woonhuis van de familie Van der Grinten aan de Karel van Egmondstraat. Gebouwd tegen het talud en met een oogstrelende voorgevel in hout en glas. Een parel van moderne architectuur. Hetzelfde geldt voor het hoofdkantoor. De monumentale entreehal kan wedijveren met die van het Stadskantoor. Ook hier weer houten balken, glas, beton en metselwerk. De combinatie was de signatuur van Heijdenrijk. Bij de ingang staat een intrigerend kunstwerk. Verstrengelende stengels van touw en raffia klimmen metershoog naar boven. Indrukwekkend, maar op deze plek staat het anoniem te verstoffen. De sculptuur verdient aandacht op een betere locatie.

Pestordonnantie, 1598 (collectie Gemeentearchief Venlo)

We spoelen terug in de tijd naar maart 2020, de periode van de intelligente lockdown. De studiezaal van het Gemeentearchief was gesloten. Archivaris Frans Hermans was zo attent om scans te mailen van plaatselijke verordeningen tegen de pest. De archiefstukken dateren uit 1598 en 1599. Op de vleugels van verbeelding gaan we naar Venlo in deze rampjaren. We zweven boven het stadje met zijn vestingwerken, nauwe en vervuilde straten, overbevolkte huizen en penetrante stank. 

Aanhef pestordonnantie, 'Also der Almechtig(e) dies Stadt mit der Suechte der Peste visiteert...', 1598 (collectie Gemeentearchief Venlo)

De pest is een straf van God. Pestlijders en bewoners van huizen waar de ziekte heerst, mogen niet naar de Sint Martinuskerk. Ze zijn aangewezen op de kapel van O.L.Vrouw Inghen Dael op het kerkhof. Daar worden voor zieken op zondag missen gelezen. Wie vermoedt dat hij besmet is, moet naar dezelfde kapel gaan om de biecht te laten afnemen en alvast het sacrament van de stervenden te ontvangen. 

Detail stadsplattegrond Blaeu, links van de Sint-Martinuskerk staat de kapel van Onze Lieve Vrouw Inghendael ( Collectie Gemeentearchief Venlo)

De collectieve doodsangst die de stad in de greep hield, doemt op uit de archiefstukken. Er zijn wat betreft overheidsmaatregelen overeenkomsten tussen de pest toen en de covid in onze dagen. Hoewel… de herbergen bleven open. We hebben in de ordonnanties niets gevonden, wat wijst op sluiting van deze essentiële gelegenheden.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.