De Halte XXL van woensdag 22 november 2023 - Op bezoek in het atelier van Loepy Elaine

 - door Sef Derkx -

Het is een cliché van formaat. In een museumzaal verzucht een bezoeker staande bij een abstract schilderij, dat zijn kind van vier dit ook kan. Maar stel nu dat een meisje van precies die leeftijd zo’n doek vervaardigt. Uit zichzelf. Een abstract schilderij, sprankelend van kleur en door compositie. En dat hetzelfde kind als tiener prachtig handen tekent. Gedetailleerd en realistisch. En weer later een afgebrande lucifer die bedrieglijk echt lijkt. Dan kan het zo maar gebeuren dat we op een regendag in november in haar atelier zitten.

Kunstenares Loepy Elaine heeft haar creatieve domein in een voormalige scooterwinkel aan de Bolwaterstraat in Q4. Ooit was deze wijk bestemd om een Venloos Montmartre te worden. In het atelier vallen meteen enkele schilderijen op. Het zijn precieze portretten in donkere tinten tegen een nog donkere achtergrond. Opgehoogd met sierlijke details in goud. Mysterieus en verleidelijk.

Het oeuvre van een aanstormend schilderstalent met nog niet veel jaren op de teller, is natuurlijk nog niet groot. Op de vloer liggen enkele schetsen ontstaan tijdens een maandenlange Europese tour die Loepy Elaine dit jaar heeft gemaakt. Met de camper Pablo en als trouwe reisgezel Lou, een naaktkat van het ras Sphinx. 

In voorbije eeuwen maakten kunstenaars en schrijvers vanuit Nederland vaak een grand tour, een inspiratietocht langs de belangrijkste klassieke monumenten in Europa. Met brieven hielden ze het thuisfront op de hoogte. Dit deed bijvoorbeeld ook de Venlose humanist Puteanus (1574- 1646) tijdens zijn grand tour. Brieven worden in de huidige tijd nauwelijks nog geschreven. Maar daarom niet gejammerd, blogs gelukkig wel. Loepy Elaine schreef er vijftien. Tussen de regels door over de reis als zoektocht naar zichzelf. Maar vooral over plekken die belangrijk zijn voor haar als kunstenares. De tour bracht haar onder meer naar Auvers-sur-Oise. Vincent van Gogh verbleef hier in 1890, tijdens de laatste maanden van zijn leven. Het was een bijzondere ervaring om in 2023 door dezelfde straten te lopen als haar grote held voor zijn zelfgekozen dood in een korenveld. Natuurlijk bezocht ze op het kerkhof het graf van Vincent van Gogh en dat van zijn broer Theo. Ze was tot tranen toe geroerd, schrijft ze in haar blog.

Komende maanden is ze vaak in haar atelier aan het werk. Volgend jaar staat haar expositie gepland. Met onder meer de schilderijen die ze tijdens de reis maakte en waarvan de opzetten nu dus nog op de vloer liggen. Een tentoonstelling om naar uit te zien.    

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

 

Stinkbommen voor vadertje Drees in Venlo

- door Sef Derkx - 

Het stof van de Tweede Kamerverkiezing dwarrelt neer. We zijn vanmorgen wakker geworden met een uitslag, die verrassend genoemd mag worden. De strijd tussen de lijsttrekkers ontbrandde dit maal vooral in de laatste week voor de gang naar de stembus.   

In het verkiezingsjaar 1956 ging het er ongemeen fel aan toe. De campagnes van PvdA en KVP (Katholieke Volkspartij) werden ontsierd door ernstige incidenten. De strijd escaleerde op 17 mei 1956 toen in Venlo politieke tegenstanders een bijeenkomst van de PvdA met stinkbommen probeerden te ontregelen. 

Café 't Schinkemenke, op de hoek van Grote Beekstraat en Kwartelenmarkt, is met eigenaren van naam veranderd. Het etablissement heette een tijd Rotonde en later Benelux (collectie Piet Braem)

Suikerzakje Café Restaurant Benelux, de naam van het etablissement in de tijd dat Drees er een roerige avond beleefde (collectie Math Aerts)

Vijfluik prentbriefkaart met foto's van het interieur in de tijd van café-restaurant Rotonde. De grote zaal (beneden in het midden) zal er op de dag van de bijeenkomst van de PvdA in 1956 niet veel anders hebben uitgezien (collectie Will Sorée)  

De vergadering werd stilgelegd maar na een pauze kon de hoofdgast, niemand minder dan minister-president Willem Drees, zijn rede toch uitspreken. Het voorval in Venlo werd een rel van formaat. De landelijke media spraken er schande van. Dat de bijna zeventigjarige vadertje Drees, het boegbeeld van de wederopbouw en sociale zekerheid, zo onheus was bejegend in het zuiden was ongehoord. 

De katholieke Limburgse kranten toonden echter begrip voor de ordeverstoorders of - zoals in het geval van het plaatselijke Dagblad voor Noord-Limburg - verzwegen datgene wat was voorgevallen. Opwinding genoeg dus, maar wat ging er aan die historische avond in Venlo vooraf?

De Waarheid, 18 mei 1956

Het Parool, 18 mei 1956

Het Vrije Volk, 18 mei 1956

De campagne van 1956 was eigenlijk al vier jaar eerder begonnen. Bij de verkiezing van 1952 waren PvdA en KVP gelijk geëindigd wat betreft het aantal zetels, ieder dertig, maar de katholieken hadden minder stemmen. Daardoor mochten de sociaaldemocraten de minister-president leveren. Het werd Drees. De KVP kon de nipte nederlaag moeilijk verkroppen, te meer omdat veel progressieve katholieken en katholieke senioren op Drees hadden gestemd vanwege zijn Noodwet Ouderdomsvoorziening, de latere AOW. 

Het bekendste strijdmiddel tegen werd het Mandement, een bisschoppelijk schrijven waarin het lidmaatschap van de VARA en de socialistische vakbond NVV voor katholieken werd verboden en het lidmaatschap van de PvdA werd ontraden. Met het Mandement hoopten de bisschoppen het tij te keren. Maar in de praktijk bleken katholieke PvdA’ers zich niets aan te trekken van deze bisschoppelijke bezorgdheid om hun zielenheil. De messen waren echter geslepen en de sfeer grimmig. In mei en juli 1956 werd de verkiezingsstrijd voor Nederlandse begrippen toen uitzonderlijk fel.

In 2010 sprak ik over de avond met Otto Boehmer (1924-2020), lid van de PvdA en  NVV,  die de tumultueuze bijeenkomst nog helder voor de geest stond: ‘Het was echt een strijd. Als we als PvdA in dorpen als Horst en Sevenum kwamen, was men ons vijandig gezind. De mensen waren opgehitst. Het gebeurde vooral door pastoors, die hadden vaak meer macht dan burgemeesters. Het kwam voor dat we een erf van een boerderij opliepen en door een boer met een mestvork werden bedreigd. Het was een ruige tijd. De stad Venlo was overwegend katholiek en volgzaam. Ik kreeg er veel tegenwerking. Ook privé. '

Verkiezingsaffiche PvdA, jaren vijftig (bron Canon van Nederland)

In die vergiftigde ambiance belegde de PvdA op 17 mei 1956 een bijeenkomst, waarop de Limburgse voorman Sjeng Tans, partijvoorzitter Evert Vermeer en icoon Willem Drees het woord zouden voeren. Boehmer: ‘Ik herinner het me nog goed. De avond was in de zaal van een café aan de Kwartelenmarkt. Het was druk, er waren veel landelijke PvdA’ers op afgekomen. Toen Tans het woord nam, werden er stinkbommen gegooid. Het was niet om te harden. Het was een groepje jongemannen van een jaar of twintig. De bijeenkomst werd geschorst en we probeerden de stank te verdrijven met ventilatoren.’ 

Dat lukte maar gedeeltelijk. Toen Drees sprak, hing er nog steeds de penetrante stank. De commotie was groot de dagen erna. KVP-leider Romme veroordeelde de onbeschaafde poging van onbezonnenheid om Drees het woord te ontnemen. De provinciale en landelijke besturen distantieerden zich van de actie in Venlo en ontkenden elke betrokkenheid van de KVP.  Bij de verkiezing op 13 juni 1956 werd de PvdA de grootste partij. De vorming van een nieuw kabinet verliep zeer moeizaam en resulteerde pas in oktober in de voortzetting van de bestaande combinatie van PvdA met KVP, ARP en CHU.

Eerste zitting nieuwe kabinet Drees op 12 oktober 1956. V.l.n.r.: Jelle Zijlstra, Marga Klompé, J.M.H.A. Luns, A.A.H. Struyken, Willem Drees, Ivo Samkalden, J.M.L.Th. Cals staand vlnr: Hendrik Jan Hofstra, H.B.J. Witte, C. Staf, Sikko Mansholt, J. Algera, J.G. Suurhoff en de secretaris van Willem Drees (foto Wikipedia) 

Reageren? Mail Sef Derkx floddergats@xs4all.nl

De Halte XXL van woensdag 15 november 2023 - D'n alde sjeik was niet woke

- door Sef Derkx - 

We waren bij het Zilvermeer in de Vastenavondkamp geweest, een water dat het resultaat is van een zandafgraving in de jaren van de wederopbouw. Zilvermeer is ook de titel van een liedje van Frans Pollux. Het is geïnspireerd op The River van Bruce Springsteen (Frans Pollux - Zilvermeer - YouTube) . 

Pollux groeide op in de Vastenavondkamp. ‘In die wijk wonen tegenwoordig veel Oost-Europese arbeidsmigranten. Mensen die het niet cadeau krijgen in het leven - en dat is precies waar The River voor mij over gaat,’ vertelde hij in een interview. In de bus terug naar Venlo, zagen we dat op de hoek van Pepijnstraat en Van Haeffstraat de deur openstond van de kringloopwinkel van Chris van Hoogstraten. We komen er geregeld. De eigenaar weet waarnaar wij op zoek zijn. Soms legt hij iets voor ons weg, een privilege waarvoor dankbaar zijn. We stapten uit.

Als verzamelaar van vastelaovesvinyl en met de Elfde van de Elfde in aantocht, stonden onze antennes natuurlijk vooral gericht op het zwarte goud. Een aanwinst voor de collectie komt bijna nooit meer voor. Soms vinden we een single, EP of LP  in een betere conditie. Precies dit was het geval: een puntgaaf exemplaar van het plaatje D’n alde sjeik, met op de b-kant ’t Is gedaon. De single kwam in 1966 uit op het Telstar-label van Johnny Hoes. 

Destijds de grote concurrent van Philips, waarmee Jocus samenwerkte. De komische hoestekening van Piet Camps van een beschaamde sjeik met zijn boze harem zou anno nu tot een relletje kunnen leiden op sociale media. Waarschijnlijk zou het als een etnisch profilering worden verketterd. De schitterende liedjes worden gezongen door Piet Peetjens. Het studio-orkest en -koor staat onder leiding van Jean Kraft.  Inderdaad, de vader van. Beide liedjes waren door Frans Boermans en Thuur Luxembourg ingezonden voor de Leedjesaovend. Ze eindigden niet bij de eerste vier en kwamen dus ook niet op de officiële EP van Jocus. Het moet een tegenvaller zijn geweest, het duo was gewend succes aan succes te rijgen. Nu stonden ze met lege handen. Wie schoot te hulp? Het Telstarlabel van Johnny Hoes, de zanger van Och was ik maar.  

Een oorspronkelijk Venloos carnavalsliedje uit 1959, geschreven door Boermans en Luxembourg. Tussen de Venlonaren en de platenbaas was een conflict geweest over de verdeling van de inkomsten uit de verkoop van het plaatje met de Nederlandstalige versie. Gelukkig was alles bijgelegd in 1966. D’n alde sjeik en ’t Is gedaon zijn parels uit de schatkamer van de Venlose vastelaovesmuziek. Dat ze door het initiatief van Hoes niet in de vergetelheid zijn geraakt, is een groot geluk.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.

Van nul tot nu van woensdag 8 november 2023 - Van de Molukken naar Boérebroélof (2 en slot)

- door Albert Lamberts -

We kunnen het ons niet voorstellen hoe het is als je min of meer gedwongen van huis en haard naar een volkomen vreemd land moet verhuizen. Naar een land bovendien, dat zo hartstikke anders is. Waar aard, natuur en cultuur zo geweldig verschillen van het eigene. Welnu, dat overkwam een aanzienlijk aantal Molukkers, die zich trouw hadden betoond aan Nederland, zich met eigen lijf en leden hadden ingezet voor Nederland in de strijd tegen de Indische onafhankelijkheidsstrijders. Na de afgedwongen zege van wat Indonesië zou gaan heten moesten duizenden Molukse militairen en hun gezinnen vluchten. Nederland was hun bestemming.

Tasilo Pieck geeft uitleg over het Moluks verleden in Venlo tijdens de onlangs gehouden expositie. 

Van enige dankbaarheid voor hun loyaliteit door Nederland was nauwelijks sprake. Ja, ze werden opgevangen, maar vaak ontslagen uit dienst zonder iets van een tegemoetkoming. Zoals elders in Nederland kwamen ook in Limburg  woonoorden voor Molukkers, zoals in Venray, Gennep, Tienray, Bergen en in Blerick. De benaming kampen is beter van toepassing. Het was moeilijk voor de nieuwkomers, voor autochtonen in hun nabijheid en voor de Nederlandse overheid, die zich geen raad wist met het verlangen van de Molukse bannelingen, die de inlossing van een Nederlandse belofte wensten: een Molukse staat. Ingenieur Manusama, de Molukse leider in Nederland ging voorop in de pogingen de Nederlandse regering tot actie te bewegen.

De protesten tegen de lakse Nederlandse regering werden radicaler, zeker onder invloed van een  andere Molukse voorganger: generaal Tamaela, die ook in Venlo de nodige aanhang verwierf, vooral onder de tweede generatie. Het toenmalige Dagblad voor Noord-Limburg schreef over militaire trainingen van Molukkers in Venlo en één Venlose Molukker was zelfs betrokken bij de bezetting van de Indonesische ambassade in 1970.

En toen kwamen de gijzelingen in de jaren zeventig van de twintigste eeuw. Tasilo Pieck (47): Lange tijd hebben die gijzelingsdrama’s de verhoudingen tussen Molukkers en Nederlanders bepaald, maar geleidelijk kwam er van weerszijden toch begrip voor elkaars situatie.  Gelukkig wordt er nu meer gepraat en proberen we volgende generaties niet op te zadelen met onverwerkt verleden, met frustraties. Die hebben genoeg ellende veroorzaakt.

Hoezeer de onderlinge relaties zijn verbeterd werd in 2001 in Venlo al duidelijk. In een stille tocht om de slachtoffers op de Molukken als gevolg van een burgeroorlog te gedenken liepen onder andere burgemeester Schrijen mee, wethouders, deken Franssen en diverse raadsleden. Dagblad De Limburger repte van een stil vlammend Moluks betoog.

Nu, precies zeventig jaar na de komst van de Molukkers naar Venlo, is er wederzijds respect, van samenleven ook en hoe kan dat in Venlo beter worden uitgedrukt dan met de toewijzing van de Boérebroélof komend jaar? Molukse en Venlose cultuur gaan eendrachtig samen. 

Tasilo Pieck: Een eer voor ons om te mogen doen. We kunnen zo op een positieve manier van ons laten horen. Zonder onze eigen identiteit te verliezen houden wij de Venlose traditie in ere. 

Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.

De Halte XXL van woensdag 8 november 2023 - Kerken in Genooi

 - door Sef Derkx/beeldmateriaal Jos Symons -

We kregen de vraag waarom we voor De Halte nog niet in Genooi waren geweest. Voor suggesties staan we altijd open, dus reisden we naar de halte Karbindersstraat.

 

Van daaruit wandelden we naar de Witte Kerk, in 1949 in gebruik genomen als noodkerk en multifunctioneel parochiehuis van de Sint-Nicolaasparochie. Voorheen gingen de gelovigen voor de mis naar het kapelletje van Genooi. In de Mariamaanden mei en oktober was het er zo druk, dat het restaurant van de nabijgelegen speeltuin Ons Buiten als hulpkerk werd gebruikt. 

Het wereldse restaurant werd op zondagmorgen in alle vroegte getransformeerd tot een sacrale ruimte. Met gordijnen werd het buffet met tap aan het zicht onttrokken. De comfortabele rieten stoelen dienden als bidstoelen. Omstandigheden die niet ideaal waren, dus gaf het kerkbestuur architect Jules Kayser in 1947 de opdracht een parochiehuis te ontwerpen met een zaal die als noodkerk dienst kon doen. De geraamde bouwkosten bedroegen iets meer dan een kwart miljoen gulden. Al gauw na de start van de bouw stuitte men letterlijk op een probleem: een instabiele leemlaag. Dure funderingsputten bleken de oplossing.

Zondag 10 september 1949 werd de Witte Kerk ingezegend. Tevoren was in Ons Buiten nog een laatste mis. Vervolgens trok men in processie naar het nieuwe  gebedshuis. Het kerkbestuur gaf in 1955 aan architect P. Weegels de opdracht om een definitieve parochiekerk te ontwerpen. 

Na fors gesteggel over de kwaliteit van zijn ontwerpen bedankte hij voor de eer. De in Venlo geboren architect Gijs Joost van der Grinten kreeg de vraag of hij een kerk kon ontwerpen, die zowel streekeigen als vernieuwend zou zijn. In 1959 presenteerde hij een ontwerp met een exterieur en interieur die ongebruikelijk waren. De eerste steen voor de Sint-Nicolaaskerk werd op 9 april 1961 gelegd. Kerstavond van hetzelfde jaar namen de parochianen de kerk in gebruik. Het sobere, bakstenen gebouw tegenover de Witte Kerk was uitgesproken modern voor die tijd. 

Veel mensen associeerden het zelfs niet met een kerk. Daardoor riep het weerstand op. Kenners en liefhebbers apprecieerden het gebouw echter vanwege zijn cultuurhistorische en architectonische waarden. Het is een geslaagd voorbeeld van experimentele kerkenbouw uit de jaren zestig. Sinds 2013 heeft het zelfs de status van rijksmonument. Hoe bijzonder ook, de kerk is alweer enkele jaren geleden aan de eredienst onttrokken. De Sint-Nicolaaskerk is een opslag voor kozijnen. De Witte Kerk uit 1949 is momenteel onderdeel van het Huis van de Wijk. 

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all. 

De Halte XXL van woensdag 1 november 2023 - Een bijzonder museum aan de Sloterbeekstraat in Venlo

- door Sef Derkx -

Arriva bracht ons van het Vastenavondkamp naar de halte Koninginnesingel. We hadden afgesproken in het Agragames CoinopMuseum aan de Sloterbeekstraat. Het museum is het levenswerk van ondernemer Peter Schneider. 

Ruim dertig jaar  verzamelt hij automaten, die in werking treden na inworp van een munt. Wie herinnert zich uit zijn jeugd de Bimbo Box met musicerende apenpoppen van V&D? Kijk, dat is nou zo’n automaat. De Bimbo Box was het allereerste object dat Schneider kocht voor enkele honderden guldens. Het heeft daarom een ereplaats in het museum gekregen. 

Nog meer jeugdsentiment. In een portiek in de wijk waar hij opgroeide, hing een Faam Automaat. Wierp je een dubbeltje in, rolde er een rolletje drop uit. Machtig interessant in de beleving van de kleine Peter. Geld verdienen zonder er zelf bij te hoeven zijn. De collectie die te zien is, omvat zo’n vijftienhonderd objecten uit de periode 1870 tot en met 2007. En dan zijn er ook nog enkele depots die langzaam in het stadium van uitpuiling komen. De in dagen van weleer bescheiden hobbyverzameling is behoorlijk uit de hand gelopen. 

In de beginjaren moest er nog veel gereisd worden om automaten te verwerven. Tegenwoordig is het omgekeerd. Ze vinden de verzamelaar. De wereld is plat met vier hoeken en een toetsenbord, horen we. 

Via e-mail benaderen verzamelaars uit de hele wereld hun Venlose collega met de vraag of er interesse is in een bepaald apparaat. Vaak wordt niet de hoofdprijs gevraagd. Belangrijker is dat er liefdevol mee wordt omgegaan. Schneider verzamelt alles. Als je er maar een munt in kan werpen. 

Flipperkasten, automaten voor snoep of tabaksartikelen, jukeboxen, arcadegames, vliegsimulators, videospellen - noem het op en je vindt ze in Venlo. Bijzonder zijn de apparaten die commercieel flopten. Denk aan een muurautomaat voor kaas. Hoe de zuivel eruit kwam als de zon erop had gestaan, laat zich raden. Je valt in het museum van de ene verbazing in de andere. Een waar pronkstuk is een compleet houten jukebox. Of een van de allereerste Sega Arcade Games, waarvan Schneider nog een werkend exemplaar bezit. Tot slot laatste krijgen we een demonstratie van een pianola met bovenop een kast waarin vier violen zijn gemonteerd. Het  apparaat dateert uit het begin van de vorige eeuw. Een knap staaltje technisch vernuft. Na een privérondleiding van dik anderhalf uur, zijgen we verbluft neer op een van de hemelsblauwe bankjes van een gerestaureerde Amerikaanse horecagelegenheid uit de jaren vijftig. We zijn toe aan koffie.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.