Soldatengraven in het Wilhelminapark

- door Sef Derkx -  

Voornemen wordt ten langen leste ondernemen. Eigenlijk wilden we al jaren geleden naar de Duitse soldatenbegraafplaats in Ysselsteyn. Maar altijd waren er praktische bezwaren. Of schroom. Het zijn toch Duitsers die er begraven liggen. Misschien loop je onverhoopt wel een horde neonazi’s tegen het lijf die daar is met abjecte bedoelingen. Het definitieve zetje in de rug om toch te gaan, kwam door een aangrijpende documentaire. Voor het eerst hoorden we hoeveel Duitsers er begraven liggen. Ongeveer 32.000 in Nederland overleden Duitse militairen. Onvoorstelbaar. Om een indruk te geven van de omvang: in Margraten liggen 8.000 geallieerde soldaten en die begraafplaats was al zo groot en indrukwekkend.

Vlak voordat we naar Ysselsteyn vertrekken, herinner ik me opeens dat in een fotoalbum van mijn vader opnames zitten van soldatengraven in het Wilhelminapark. Graven van Duitse soldaten die in Venlo sneuvelden tijdens de inval op 10 mei 1940. Ik blader het album door en vind ze. Het zijn kleine, amateur-foto’s. Het album gaat in de tas. Het Duits militair kerkhof ligt even buiten de kern van Ysselsteyn en is er in 1946 gekomen op initiatief van de Nederlandse kapitein L. Timmermans. Hij was bij het ruimen van mijnen gewond geraakt. In het lazaret werd hij verpleegd door een Duitse ex-militair. Uit hun gesprekken werd duidelijk dat veel jonge Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen werden dienst te nemen. Weigering was gelijk aan desertie en daarop stond de doodstraf. Timmermans werd de pionier van de verzoening tussen Nederland en Duitsland.

Als wij de parkeerplaats van de begraafplaats opdraaien, staan er drie auto’s waarvan een met een Duits kenteken. Na een haag van hoge rododendrons komen we aan het begin van het grafveld. We staan perplex. Tot zover het oog reikt kruisen. Kruisen, kruisen en nog eens kruisen. Strak in het gelid als soldaten op de appèlplaats. Natuurlijk liggen hier schoften begraven, beulen, schreeuwers, schuim en oorlogsmisdadigers. Maar er liggen ook talloos veel jongens van rond de twintig, die nauwelijks besef hadden van de gruwelen van de oorlog. En zeg nou zelf, wie is in het zicht van de dood overwinnaar en wie overwonnene? Als je je de pijn, het verdriet en het gemis probeert voor te stellen liggen in Ysselsteyn en alle andere oorlogsbegraafplaatsen vooral veel slachtoffers.

We nemen het fotoalbum erbij en proberen de namen te ontcijferen die staan op de houten kruisen die vlak na 10 mei 1940 in het Venlose Wilhelminapark op soldatengraven werden gezet. Bij de eerste gaat het makkelijk. Eberhard Hentschel en de vermelding dat hij op 10 mei 1940 in Venlo is gestorven. De naam op een tweede foto kost meer moeite. De leesbril gaat op: Helmuth Spichale. In het documentatiecentrum gaan we zoeken in de registers.. Ja, hier staan ze.

Eberhard Hentschel heette volgens de lijst Erhard, hij was tweeëntwintig op 10 mei 1940. Anno nu studeren nog veel jongens van die leeftijd. Helmuth Spichale was niet veel ouder. Zesentwintig. We lopen naar vak L. Op de rechterflank. Erhard en Helmuth liggen dicht bij elkaar, zoals ze ook bijeen lagen aan de Maas en later in het Wilhelminapark in Venlo. Toen was het al net zo’n uitbundig weer als nu. Twee graven op een totaal van ruim 32.000. Het is precies zoals Albert Schweitzer zei. Soldatengraven zijn de grootste predikers voor vrede.

Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl