Nogmaals de zeppelin boven Venlo. In 1930 was de stad al uitgelopen om dit luchtvaartwonder te zien; daar zijn mooie foto’s van.
1930: Zeppelin boven Nedinsco ( foto Toon van Bersch, Gemeentearchief Venlo)
In de zomer van 1936 schreven de kranten dat het luchtschip opnieuw boven Venlo zou verschijnen. En deze keer gebeurde dat nota bene op verzoek van Erich Schreiber, de directeur van Nedinsco, een van de grootste werkgevers in de stad. Intussen was het politieke toneel wel flink gewijzigd. Waren in 1930 de mensen nog vooral gelokt om deze spectaculaire innovatie van luchtvaarttechniek te zien, in 1936 werd de grote luchtsigaar toch vooral gepresenteerd als sterk nationaal symbool en industriële trots van het aanstormende Derde Rijk. Versierd met enorm hakenkruis maakten de zeppelins talloze propagandavluchten over de wereld. Ook het Venlose Nedinsco, dochter van het grote concern Carl Zeiss uit Jena, was in feite een industriële parel van het jonge, bruine Duitsland. De 600 Nedinsco-arbeiders produceerden zeer innovatieve nachtkijkers, periscopen, afstandmeters en waren zo in het neutrale Nederland volcontinu in touw voor de Duitse herbewapening, met rust gelaten door de regering in Den Haag.
Nedinsco was ook de drijvende kracht achter de politieke vorming van de 1600 Duitsers in de stad. De Nedinsco-managers – allen NSDAP-lid – hadden sleutelposities in de Deutsche Kolonie. Directeur Schreiber en zijn collega’s leidden de vele nationale vieringen in de stad, bijvoorbeeld op Hitlers verjaardag, Führergeburtstag. Naast politieke avonden waren er lezingen en films over de successen van het Derde Rijk. Alle Volksgenossen in Venlo werden aangespoord om deze propaganda-avonden te bezoeken, althans de arische Duitsers, Duitse joden hadden er niets te zoeken. Lees het verslag van de Venlose agenten Heurkens en Pollaerts van zo’n ‘bonte’ nationale avond in de volle zaal van Suisse in augustus 1935, geleid door Erich Schreiber:
Rapport
uit Gemeentearchief Venlo, 31 Archief Gemeentepolitie
De Kolonie telde circa 200 actieve leden, onder wie 40 echte partijleden, al moesten die van Den Haag opereren onder de naam RDG, Reichs Deutsche Gemeinschaft. De RDG-jeugd, zeg maar de Hitlerjugend, had in de Nedinsco-fabriek een eigen honk, waar ze na school spelenderwijs politiek werden gekneed en getraind. Op straat in Venlo waren geregeld Winterhilfe-collectes voor de armere Volksgenossen. Een nieuw bezoek van de imposante zeppelin zou ook de Duitse nationale trots voeden, zo moet Erich Schreiber hebben gedacht.
Wunsch Deutsche Kolonie – mei 1936
Grensplaats Venlo had in september 1932 een Duits vice-consulaat gekregen en deze honoraire post werd logischerwijs bezet door de Nedinsco-directeur. Het archief van het Venlose consulaat ligt in Berlijn op het ministerie van Buitenlandse Zaken en bevat ook een kopie van Schreibers briefje aan de Zeppelin-werf in Friedrichshafen uit mei 1936: ‘Die Deutsche Kolonie in Venlo hat den Wunsch geäussert, die über Holland kommenden nach Süd- bzw. Nord-Amerika fahrenden Zeppeline möchten ab und zu in Holland auch Venlo mit passieren.’ Het positieve antwoord van de Zeppelin-Reederij ging direct naar de redactie van de Nieuwe Venlosche Courant, die het grote nieuws prompt integraal plaatste, inclusief ‘Heil Hitler’!
Brief Zeppelin-Reederij van 4 juni 1936, integraal in de Nieuwe Venlosche Courant van 9 juni 1936 (Politisches Archiv Auswärtiges Amt te Berlijn)
En nu maar wachten. De Venlonaren - zeker de Nedinsco-werknemers -, bleven hoopvol naar de wolken staren. Een paar keer schreven de Limburgse kranten er nog over. Maar de grote sigaar bleef weg en zou ook niet meer overdrijven. Bijna een jaar later, op 6 mei 1937, vloog de LZ129 Hindenburg in brand in Lakehurst bij New York. Tijdens de landing explodeerden de gastanks en de zeppelin stond meteen in lichterlaaie. Sommigen van de bijna honderd passagiers wisten nog uit het luchtschip te springen, maar 35 reizigers kwamen om in de vlammen. De dramatische filmbeelden van de vuurzee en het aangrijpende live-radioverslag gingen de wereld over en markeerden het abrupte einde van het tijdperk van deze luchtvaartdroom. En ook van de Venlose droom…
Een
paar jaar later bracht het nazi-regime wel een overrompelend bezoek aan de
stad, nu kwamen de Duitsers over de grond met tanks en kanonnen – ze zouden
ruim vier jaar blijven.
Reageren? Stuur Jan Brauer een e-mail: j.brauer@planet.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten