- door Albert Lamberts -
Natuurlijk, er is van alles te zeggen over Venlo als stad, als woonplaats, als … enfin noem maar op. Enkele weken geleden liet ik hier meneer Craandijk aan het woord. In zijn boek Wandelingen door Nederland met pen en potlood komt Venlo er bij hem bekaaid van af. Ja, de St.-Maartenskerk kon er nog mee door, maar voor de rest was Venlo toch geen aanrader. Het uitwendige van het stadhuis, dat toen juist in de steigers stond, gelijkt voor ’t oogenblik, half geel, half rood op het kostuum van een weesjongen.
Craandijk deed Venlo aan begin jaren tachtig van de negentiende eeuw. Hij toonde zich wel gecharmeerd door de prachtige hamen (een haam is een houten, vaak tweedelig halsjuk dat om de nek van een trekdier wordt geplaatst om met behulp van strengen een voertuig, landbouwwerktuig of andere last te kunnen trekken, wikipedia) met de rinkelende belletjes, die de sombere straten nog enigszins verlevendigden. Maar dan zwelt de kritiek weer aan: … want overigens is Venlo een doodsche, sombere stad, waar niet veel is, dat het oog aangenaam aandoet. Na de slooping van haar vestingwerken vertoont zij zich “en profond négligé” en zelfs haar ligging aan de Maas verhoogt vooralsnog haar schoonheid niet. De auteur meende wel, dat het nageslacht wellicht toch nog onder verkwikkend lommer den blik zou kunnen laten weiden over den smallen stroom. Oké, dat was dus in 1883.
De voorzijde en achterzijde van de wervende ansichtkaart (collectie: Albert Lamberts)
Twintig jaar later stak een onbekende auteur de loftrompet over Venlo. En niet zo zuinig. Van eind negentiende en begin twintigste eeuw dateren heel wat ansichtkaarten, die de aantrekkelijke kanten van Venlo in beeld moesten brengen: kaarten van de Martinuskerk, van de kiosk in het park, van het station, van de knusse winkelstraten, van het moderne vervoer en ga zo maar door. Uitgevers als H. Uyttenbroeck en bijvoorbeeld Verlag von A.G. Faldera waren op dit terrein zeer actief. Ook de Venlose uitgever W.v.d. Sloot. Die uitgeverij bracht in 1904 een ansichtkaart met aan de voorzijde een afbeelding van het stadhuis, zonder dat vermaledijde gele en rode pleisterwerk. Boven de foto de tekst: Haast U langzaam, doe alles met overleg, Venlo’s Zinspreuk.
Maar het gaat hier vooral om
de tekst aan de achterzijde van de prentbriefkaart. Die liegt er niet om en is
een ondubbelzinnige weerlegging van Craandijks sombere relaas.
In kapitalen gedrukt: KIEST VENLO ALS WOONPLAATS. Wie twintig
jaar eerder Craandijks verslag had gelezen, moet ongetwijfeld met de wenkbrauwen
hebben gefronst. En ja, het reclamewoordje op de achterzijde van de kaart, zal
wellicht wat zijn aangedikt, maar toch…
Daar gaat-ie: Venlo 17.000 inwoners, gunstig gelegen voor industrie, handel en verkeer. Op een dag uit en thuis, met een verblijf van 8 uur, naar Keulen, Antwerpen, Rotterdam, en Amsterdam. Geregelde stoombootvaart op Rotterdam, Amsterdam, Zaandam en Roermond. Paardentram naar Tegelen en Steyl. Loswallen aan de Maas voor diepgaande vaartuigen. Vluchthaven bij ijsgang. Ruime kade voor opslag van goederen. Druk bezochte weekmarkt. Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
Voor wie nog niet overtuigd was van het feit dat Venlo zo ongeveer het aardse Walhalla was ging de anonieme schrijver onverdroten voort met het opsommen van de zegeningen, die Venlo telde. In het hoofdstukje scholen bijvoorbeeld: een Rijks Hoogere Burgerschool en aan wie de sprong daartoe vanuit het lager onderwijs niet direct kon maken werd er een voorbereidende cursus aangeboden. En verder een progymnasium, openbare en bijzondere lagere school en een Praktische Ambachtsschool: timmeren, smeden, meubelmaken en schilderen f. 6 per jaar - Burgeravondschool en Teekeninstituut f 2,50 per jaar – Handelscursus f 10 per jaar – Duitsch pensionaat voor meisjes.
En als we kennis nemen van de toenmalige gasprijzen – geen aardgas – zullen ons de tranen royaal in de ogen springen: de gemeentelijke gasfabriek leverde voor 6 en 7 cent per kubieke meter. Het gemeentelijk Waterleidingbedrijf berekende 3 procent van de huishuur en telefoneren kon voor 35 of 25 gulden per jaar. Wie had toen een telefoon? Het lokaas werd verder uitgegooid: goedkoop leven – badhuis voor koude en warme baden – Gem. Zweminrichting aan de Maas in wording – Sociëteiten: Casino met bergpanorama – Volkssociëteit De Prins van Oranje f 8, waarvoor 20 concerten 1ste klasse – stafmuziek van Reg. Huzaren – Philharmonisch en Fanfare gezelschap – Gemengd koor – Liedertafel – Volksconcerten op pleinen en in parken. De rijkere kon sparen bij de Gemeente-spaarbank.
Voor wie nog niet snel de
verhuisdozen had ingepakt volgde nog een kleine aanvulling: de ligging van Venlo pl.m. 24 meter boven A.P.
achter een bergketen (het staat er echt) beschut tegen Noord-Oosten winden waarborgt een aangenaam en gezond
klimaat. 30 hectaren Gemeente–dennenbosschen nabij de stad, Villapark. Directe
rioleering met spoelstelsel. Volledige stedelijke reinigingsdienst houdt de
lucht, den bodem en de straten zuiver. Abattoir in wording. In Venlo lag
volgens de auteur het sterftecijfer met 15 tegen Nederland 16,5 per duizend
inwoners ook lager.
En tenslotte de laatste troef: Aan natuurschoon rijke goed onderhouden wandel-, rij en fietswegen naar de om Venlo liggende dorpen, Nijmegen en Maastricht en naar en in het op 30 minuten afstand liggende Duitschland.
Zegt het voort.
(Met dank aan Will Steeghs)
Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten