De Halte XXL van woensdag 27 augustus 2025 - Twee reacties

 - door Sef  Derkx- 

In vervolg op de aflevering van De Halte van woensdag 27 augustus kreeg ik twee interessante reacties. Het onderwerp van de column was de monumentale Ginkgo in de Jochumhof. Theo Houba woont in de buurt van de Steyler Hortus en was aangenaam verrast door De Halte over de Ginkgo. Hij had aanvullende informatie. Wat hij miste in het verhaal was de liefde die Goethe had voor deze boom.

Meteen gaan kijken op de website van het Goethe Museum van de Kippenberg-Stiftung in Düsseldorf. Het is gevestigd in Schloss Jägerhof  in het stadsdeel Pempelfort. Er wordt een kostbare en uitgebreide collectie manuscripten en memorabilia beheerd van Johann Wolfgang van Goethe .

Een absoluut pronkstuk - door het museum zelf geroemd als eine der wertvollsten Handschriften der Sammlung - is het authentieke manuscript van het gedicht Ginkgo biloba met twee gedroogde ginkgoblaadjes. Goethe heeft zijn geschrift gedateerd op 15 september 1815. Binnenkort dus 210 jaar oud. 

Het gedicht is opgedragen aan Marianne von Willemer (1784-1860).

Naar verluidt bestudeerde Goethe de blaadjes van de Ginkgo en erdoor geïnspireerd schreef hij dit gedicht. Een van de handgeschreven versies stuurde hij als blijk van diepe genegenheid aan Marianne, de derde vrouw van zijn Johann Jakob von Willemer. Ze was meer dan twintig jaar jonger dan hij.

Het gedicht luidt:

Dieses Baums Blatt, der von Osten

Meinem Garten anvertraut,

Giebt geheimen Sinn zu kosten,

Wie ‘s den Wissenden erbaut.

Ist es Ein lebendig Wesen

Das sich in sich selbst getrennt,

Sind es zwey die sich erlesen,

Dass man sie als eines kennt.

Solche Frage zu erwiedern

Fand ich wohl den rechten Sinn;

Fühlst du nicht an meinen Liedern

Dass ich Eins und doppelt bin?

Ik vond op internet een vertaling naar het Nederlands van Mimi Lamam:

Zie dit kleinood in mijn gaarde:

boomblad uit de Oriënt,

siert met zijn geheime waarde,

ingewijden wel bekend.

Leeft het als een enkel wezen,

innerlijk in twee gedeeld?

Of vormt juist het uitgelezen

tweetal één herkenbaar beeld?

Langzaam rijpende ideeën

werpen op die vragen licht.

Voel je niet dat ik in tweeën

eenling ben in mijn gedicht?

Terug op Steyl. We vroegen ons in De Halte af of boom in de hortus een vrouwelijk of een mannelijk Ginkgo was.

Bart Faassen, voorzitter van de Jochumhof, liet het volgende weten: ‘Het is een mannelijk exemplaar. In de tuin staan twee zaailingen een rechtop en een, de mooiste, met horizontale takken. Mannelijk zei ik. Loop via de ingang aan het Museumplein naar buiten en daar staat een rij jongere Ginkgo's, waar nu een drietal vrouwelijke exemplaren te vinden zijn.’

Wanneer deze Ginkgo’s vrucht dragen gaan we zeker kijken. Of liever gezegd ruiken. De mannelijke bomen dragen dan kegels, de vrouwelijke hebben zaden die eruitzien als vruchten en een onaangename geur verspreiden. De geur van ranzige boter, las ik op de website van een boomkweker. Maar smaken verschillen gelukkig. De zaden zijn eetbaar zijn en een delicatesse in China en Japan. 

Reageren? Stuur Sef Derkx een email: floddergats@xs4all.nl.