Herinneringen bij een foto van de bevrijding

- door Jac. Geurts -

Ontroerd en vol bewondering heb ik gekeken naar de televisieregistratie van de voorstelling  over de bevrijding van Venlo en Noord-Limburg (https://www.npostart.nl/heel-limburg-is-vrij/03-05-2020/BV_101399760). De uitvoering en inhoud waren prachtig en maakten mij als oud-Venlonaar trots op mijn geboortestad.  Ik ben in Venlo geboren in 1948, een babyboomer dus, en woon al sinds 1966 in Nijmegen. 

Jan Sterck tijdens de Tweede Wereldoorlog (met dank aan Jan Sterck)

In de reportage herkende ik een vergeten gezicht: Jan Sterck. Hij is de neef van mijn moeder, Mia van Deursen (1917-2001). Hij doet zijn naam Sterck eer aan, Jan is immers al negentig jaar. Toen Jan klein was, woonde mijn moeder Mia bij hem thuis in, op het Helschriksel. Als Tegels meisje was ze tijdelijk uitgeleend aan haar tante in Venlo om voor de kinderen Sterck te zorgen. Zo ging dat vroeger. Ze leerde Toon Geurts, van de politieman Frans Geurts van de Lichtenberg, kennen. Daarom besta ik. Als kind ben ik enkele malen op bezoek geweest bij Jans ouders, politieman Hubert Sterck en zijn vrouw Coba Sterk-Driessen (oudtante Bien). Ik herinner mij het huis in de Van Bommelstraat nog goed. 

De Amerikaanse bevrijders op de Kaldenkerkerweg; oudere dame links met witte schort is de moeder van Jan Sterck, zijn zusje is het meisje in de lichte jurk (foto uit Oorlog en Herstel in Noord-Limburg)
Prachtig dat Coba en haar dochter op die iconische foto van de tank op de Kaldenkerkerweg staan. Net als bij veel Venlonaren speelt die tank een rol in mijn leven. Dat wil ik uitleggen.

Allereerst kende ik die foto uit het bekende boek Oorlog en Herstel in Noord-Limburg. Hij fascineerde mij als kind al. Ik staarde ernaar, als in een vorm van beeldmeditatie. Net als Jan Sterck vond ik het een wonder dat de Ammies van die kant waren gekomen. Ik groeide op met de spannende Venlose oorlogsverhalen en vond het bijna jammer dat ik dat avontuur had gemist.

Later kreeg die foto een extra betekenis. Op de huizen achter de tank ziet u dat de pannen van de daken af zijn. Links op de hoek woonde douanier Jan Heesbeen en zijn gezin. Dochter Annie Heesbeen is de moeder van mijn vrouw Ria Lap, die opgroeide in de nabije Herman Potgieterstraat. 

Kaldenkerkerweg 1937: in het midden Jan Heesbeen, links de dochters Riet en Annie (foto collectie familie Geurts)
Mijn vrouw Ria heeft over het boeiende leven van haar artistieke opa en moeder in 2013 een boek geschreven: ‘Spreek zacht als je van liefde spreekt’. Daarin vertelt zij hoe haar opa op een bijzondere en vaak vergeten wijze oorlogsslachtoffer werd. Na de bombardementen in november 1944 had zich van Jan Heesbeen een gevoel van somberte en uitzichtloosheid meester gemaakt. Dat gold voor meer burgers van onze stad. Op 30 november 1944, dus tijdens de slag om Blerick, is Jan naar de zolder van zijn huis gegaan en hij heeft zich daar verhangen. Zijn jonge zoon Ad heeft met behulp van twee buurmannen zijn vader naar beneden gehaald. Hij heeft nog even geleefd. Ze hebben Jan begraven in een noodgraf in de tuin achter het huis. Ik neem aan dat hij daar nog lag toen drie maanden later voor zijn woning de foto van de tank werd gemaakt. 

Familie Heesbeen aan de wandel, foto genomen bij bruggetje Horsterweg (foto collectie familie Geurts) 

Hoeveel toeval kan een verhaal verdragen? De twee mannen die zoon Ad hielpen waren Jan Joosten en Frans Boermans, respectievelijk de vader van mijn vriend en zwager Kees Joosten en van voice-over Theu Boermans - om wiens mooie accentje ik tijdens de bevrijdingsfilm af en toe moest grinniken. De twee jonge onderwijzers hielden zich in hun kelders verborgen om uit de Arbeitseinsatz te blijven. Jan Joosten werd later mijn fantastische hoofdonderwijzer in Genooi. Frans Boermans mocht ik leren kennen via zijn zoon Loek. Ik herinner mij zijn stille lach. En zijn woordkunst.

Prentbriefkaart Ziekenhuis Tegelen (collectie Heemkundige Kring Tegelen)

Nog een wreed toeval. Mijn moeder en de vrouw van Frans Boermans, Lottie Luxembourg, waren tijdens de 1944 bombardementen op Venlo hoogzwanger. Beiden werden naar het ziekenhuis in Tegelen geëvacueerd en hebben daar nagenoeg tegelijkertijd hun pasgeboren kind verloren, mijn ouders een zoon en de Boermansen een dochter. Vaak denk ik hoe het zou zijn geweest als ik een oudere broer had gehad. En Loek en Theu een oudere zus. (Over zijn jong gestorven zusje Marijke, heeft Theu Boermans mij in 2018 een ontroerend en interessant verhaal verteld, dat hier terug te vinden is:  https://floddergatsblog.wordpress.com/2018/12/05/marijke/ - Sef Derkx)

In ovaal Jan Joosten (foto uit Oorlog en Herstel in Noord-Limburg)

Laatste toeval: midden in de groep mensen rond de tank staat een lange jongeling met opgeschoren haren. Kees Joosten maakte mij erop attent dat dit zijn vader Jan Joosten is. De Pruùse hadden hem en Frans Boermans niet te pakken gekregen.

Reageren? Stuur Jac. Geurts een e-mail: jacobusgeurts@gmail.com.