- door Albert Lamberts -
Manresa op de Leutherberg zegt de meeste inwoners van Venlo en omstreken nu niet zoveel meer. Ja misschien wel, maar dan in relatie tot een park of tot een nieuwe woonwijk. De link met retraites zal niet of nauwelijks worden gelegd. Dat was vijftig, zestig jaar geleden wel anders en zeker voor de Tweede Wereldoorlog. Manresa in Venlo stond toen bekend als retraitehuis, landelijk zelfs.
Dit jaar zestig jaar geleden werd de zesde klas van de Sint-Martinusschool ook ‘opgeroepen’ voor een retraite. Enkele dagen bezinning, voordat de pubers in de dop de plechtige communie zouden doen: een hernieuwing van de doopbeloften. Voor ons - want ik was een van die pubers - bleven de kloosterdeuren van Manresa gesloten, want de pater van het klooster kwam naar onze school om ons, ja eigenlijk om wat? Het enige wat ik me kan herinneren was de seksuele voorlichting door nota bene een pater. Nou ja, ‘het’ was ons thuis allemaal al uitgelegd. Maar goed, de retraite hoorde er nu eenmaal bij, was, zeg maar, vast onderdeel van de afscheidsweken van zesde-klassers van de lagere school.
Terug naar Manresa en zijn functie als vermaard retraitehuis. Het fenomeen retraite deed in Nederland relatief laat zijn intrede. Sinds het optreden van Ignatius van Loyola (1491-1556), de grondlegger van de jezuïten – de huidige paus is een Jezuiet – en vooral sinds diens publicatie Exercitia Spiritualis (Geestelijke Oefeningen) was de retraite al in vele landen gemeengoed. In deze contreien opende het Moederhuis van Het Goddelijk Woord in Steyl in 1884 zijn deuren voor een zestien heren tellend gezelschap, dat zich een aantal dagen wilde bezinnen verbonden met de beschouwing van de grote godsdienstige waarheden. Duizenden, tien-, zelfs honderduizenden zouden in hun bezinnende voetsporen treden al dan niet in schoolverband. Want behalve de twaalfjarigen gingen nadien ook de middelbare scholieren op retraite en ook mensen van allerlei maatschappelijke organisaties. Tegenwoordig reppen we van sessies op de hei, yoga- en zenbijeenkomsten en van tal van op oosterse wijsheden gebaseerde meditatiemethoden.
De patersingang van het klooster van de jezuïeten (collectie Albert Lamberts)
De retraite beleefde in
Nederland en vooral in Venlo een ware hausse. Eerst bij de zusters in Steyl,
maar vanaf 1908 in het kort daarvoor
geopende retraitehuis Manresa, dat door de jezuïeten werd geleid, in het
prachtig gelegen kloostercomplex zo tegen de Steilrand. Het imponerende complex,
vernoemd naar de geboorteplaats van Ignatius van Loyola, was ontworpen door Eduard
Cuypers. Paus Leo XIII, vooral bekend wegens zijn fameuze encycliek Rerum
Novarum, waarin hij opkomt voor de rechten van
de arbeiders, stelde zich volledig achter het idee van de retraite,
vooral voor werklieden, omdat de werkende
stand in onzen tijd het meest is bloot gesteld aan de hinderlagen des boozen.
In het overwegend katholieke zuiden gingen de adviezen van de paus in Rome er
in als Gods woord in een ouderling, dus Manresa had het druk.
In zijn Encyclopaedie van Katholiek Nederland geeft professor Nolet wat cijfers. In zo’n twintig jaar - Nolets uitgave is van 1930 – stroomden zeshonderdduizend katholieken door de tehuizen: meer dan één op de vijf katholieken. Duidelijke koploper was het door de Jezuïeten geleide Manresa in Venlo dat in 20 jaar maar liefst 90.000 retraitanten verwerkte. En op 3 juli 1958, aldus het toenmalige Dagblad voor Noord-Limburg, werd in Manresa in Venlo de 200.000ste retraitant verwelkomd. Het was Jo Maas uit Nijmegen, die behoorde tot een groep van 77 aankomende dienstplichtige militairen uit Nijmegen.
Jawel, tijden veranderen, of beter nog: mensen veranderen. Hoewel? Niet alle retraitegangers waren onder de indruk van de donderpreken van de paters, vooral tegen het grootste kwaad: onkuisheid. Menig scholier smokkelde voor de drie dagen durende retraite een fles cognac of andere sterke drank het huis binnen. Of dat ook bij de meisjes en vrouwen gebeurde vermelden de kronieken niet. Wel, dat zij strikt gescheiden van de jongens en mannen hun retraite beleefden.
Reageren? Stuur Albert Lamberts een e-mail: albertlamberts@home.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten