- door Sef Derkx -
De
zomer van 1911 mocht er zijn. Wat heet, wekenlang stond een verschroeiende zon
aan een strakblauwe hemel. De zomer begon in juni en hield aan tot september
met een gemiddelde temperatuur van dertig graden. Op 15 juli moest de Venlose
firma Bergerboten, die wekelijks op Rotterdam voer, de schepen uit de vaart
nemen vanwege de lage waterstand van de Maas.
In de zomermaanden kon het waterpeil in de Maas flink zakken, zoals deze prentbriefkaart met huzaren laat zien, circa 1900 (met dank aan Piet Braem)
Het was sinds 1850 niet meer
gebeurd, Minder voorzichtige schippers liepen vast bij de Nak, een eilandje in
de Maas ter hoogte van de Molenbossen. Op 18 juli 1911 kwam de Nieuwe Venlosche
Courant met een opvallend bericht gerelateerd aan de tropische temperaturen:
“Hoogthermometrische hitte, dientengevolge een sterke uitwaseming –
eindresultaat een onleschbare dorst. En zoo gebeurde het dat Zondag en Maandag
een tiental van die blauw-blauwen ter ontnuchterende, kalmerende afkoeling in
de politiekoelkamer terecht kwam. En aller temperatuur en temperament daalde
weer spoedig tot normale stand door het intense vrijheidsverlangen.” Kijk, dat
is nog eens een poëtische berichtgeving over openbare dronkenschap. Vandaag de
dag wordt het in de media afgedaan met ‘ter ontnuchtering ingesloten’.
De gemeentepolitie had lange jaren een post, die gevestigd was op de parterre van het stadhuis (collectie Jos Symons)
Natuurlijk
was niet iedereen blij met de bloedhitte. Slagers moesten handenwringend
toezien hoe hun vlees bedierf, verse vis werd niet meer vervoerd en in kelders
van sommige cafés verzuurde het bier. Met de verzengde hitte van 1911 nog in
het geheugen, kwam op zondag 4 januari van het jaar daarop een groot aantal
gedupeerden bijeen in zaal Amicitia in de Steenstraat, de latere Scalabioscoop.
Op initiatief van de Venloosche Slagersvereeniging wilde men komen tot
oprichting van een fabriek voor koelijs.
Zuidzijde van de Markt met begin Steenstraat, onder pijl Amicitia (met dank aan Piet Braem)
De initiatiefnemers kozen voor een
bouwterrein tussen Oostsingel (nu Burgemeester van Rijnsingel) en Heutzstraat.
Op 11 juni 1912 kon men de leden van de coöperatieve ijsfabriek melden, dat
voortaan: “Prima kristalijs à 30 ct. per blok van 25 KG.” te koop was.
Niet-aandeelhouders betaalden zes cent meer meer per blok.
De
ijsfabriek in de steeg aan de Heutzstraat was nog in bedrijf toen ik er als
kind speelde. Wanneer ik terugreken moet het eind jaren vijftig, begin jaren zestig
zijn geweest. In de fabriek werkte een zeer markante persoon: Jan de Joode. Een jaar of dertig geleden heb ik hem uitvoerig geïnterviewd over de ijsfabriek. We waren beiden stamklant in het heerlijke café De Gouden Tijger aan de Lomstraat. Dat zorgde ervoor dat we niet droog kwamen te staan of stilvielen.
De familie De
Joode had aanvankelijk een drijvende vishandel in de haven en later een viswinkel in de Jodenstraat. De vis werd levend aangevoerd met boten en per vrachtwagen.
In 1942 besloot de familie de coöperatieve ijsfabriek over te nemen. Het was
weliswaar midden in de oorlog, maar daar was nog weinig van te merken. Toen het
slechter werd, legde men de productie stil en werd de fabriek ontmanteld. De
familie voorkwam daarmee dat de bezetter de machines naar Duitsland zou
verslepen.
Drijvende vishandel familie De Joode in de Venlose haven (particuliere collectie)
Na 1945 werden de zaken met hernieuwde energie ter hand genomen. Jan
de Joode op zijn bakfiets met koelijs werd een bekende verschijning in Venlo en
omgeving. Hij werkte van ’s morgens vijf uur tot ’s avonds negen uur. In de
vele cafés waar hij kwam, dronk hij steevast een glas. Pas als alle klanten
waren bediend, nam hij rust. Soms ging ‘s nachts de telefoon en belde het
ziekenhuis dat er met spoed ijs moest komen. De Joode sprong op zijn bakfiets
en reed dan naar de Hogeweg.
IJsfabriek De Joode (met dank aan Peter Vostermans)
Belangrijke
klanten waren de boterkleurselfabriek van Van der Grinten en de vele Venlose
expediteurs die over het spoor in gekoelde wagons groenten en fruit naar
Duitsland vervoerden. Maar ook alle cafés in Venlo, Blerick en Tegelen namen
ijs af van De Joode. Een absolute piek in de verkoop was tijdens de vastelaovesdagen.
Grootafnemers waren hotel Wilhelmina, café-restaurant National en de Prins van
Oranje – horeca-hoogburchten van de Venlose vastelaovend, waar dankzij de IJsfabriek
uit de Heutzstraat genoten kon worden van een heerlijk koel glas bier.
National na 1945 (met dank aan Piet Braem)
Reageren? Stuur Sef Derkx een e-mail: floddergats@xs4all.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten